Είναι τα αυγά καλά για την υγεία; Οι επιστήμονες μελετούν αυτό το διχαστικό ερώτημα εδώ και χρόνια. Κάποιοι έχουν διαπιστώσει ότι η πρόσληψη αυγών αυξάνει την LDL-χοληστερόλη, την επονομαζόμενη «κακή» χοληστερόλη και τους φλεγμονώδεις δείκτες που σχετίζονται με καρδιακές παθήσεις και διαβήτη. Άλλοι επισημαίνουν τα οφέλη της κατανάλωσης αυγών λόγω της υψηλής διατροφική τους αξίας.
Τα αυγά αναγνωρίζονται ως η πιο οικονομικά αποδοτική ζωική πηγή πρωτεϊνών και πολυάριθμων μικροθρεπτικών συστατικών. Είναι μια πλούσια πηγή βιοδραστικών θρεπτικών συστατικών και διαιτητικών ενώσεων. Ενώ οι υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνες και βιταμίνες του συμπλέγματος Β υπάρχουν τόσο στο ασπράδι (10,9 γραμμάρια πρωτεΐνης ανά 100 γραμμάρια) όσο και από στον κρόκο (15,9 γραμμάρια πρωτεΐνης ανά 100 γραμμάρια), οι κρόκοι είναι επίσης μια πλούσια πηγή υδατοδιαλυτής χολίνης, λιπαρών οξέων (34,7% κορεσμένα, 48,7% μονοακόρεστα και 16,7% πολυακόρεστα), χοληστερόλης και των άλλων βιταμινών -η μόνη βιταμίνη που δεν περιέχουν τα αυγά είναι η βιταμίνη C.
Επιπλέον, τα αυγά είναι πλούσια σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία, με τους κρόκους να παρέχουν περισσότερο ασβέστιο, χαλκό, ιώδιο, σίδηρο, μαγγάνιο, φώσφορο, σελήνιο και ψευδάργυρο. Οι κρόκοι περιέχουν και καροτενοειδή, συμπεριλαμβανομένης της λουτεΐνης και της ζεαξανθίνης. Είναι σημαντικό ότι τα αυγά παρέχουν επίσης βιταμίνη D και ωμέγα-3 λιπαρά όπως είναι το α-λινολενικό οξύ, το EPΑ (εικοσιπεντανοϊκό οξύ ) και το DHA (εικοσιδυοεξανοϊκό οξύ). Επίσης ο κρόκος ενός μεγάλου αυγού περιέχει 125 mg χολίνης, ένα απαραίτητο διατροφικό συστατικό. Η αρνητική πλευρά των αυγών είναι ότι περιέχουν χοληστερόλη η οποία έχει συνδεθεί με την αθηροσκλήρωση και τις καρδιακές προσβολές.
Νέα έρευνα παρέχει μια ευρύτερη προοπτική για τις διατροφικές επιπτώσεις της κατανάλωσης των αυγών σε νέους, υγιείς ενήλικες. Η μελέτη διερεύνησε την επίδραση της κατανάλωσης μιας διατροφής χωρίς αυγά, τριών ασπραδιών αυγών την ημέρα και τριών ολόκληρων αυγών την ημέρα επί τέσσερις εβδομάδες σε ολοκληρωμένα κλινικά μεταβολικά, ανοσολογικά και αιματολογικά προφίλ. Αυτή η τυχαιοποιημένη, διασταυρούμενη παρέμβαση διάρκειας 16 εβδομάδων περιέλαβε 26 άνδρες και γυναίκες ηλικίας κάτω των 35 ετών. Οι ερευνητές με επικεφαλής την Catherine J. Andersen, αναπληρώτρια καθηγήτρια Διατροφικών Επιστημών στο Κολέγιο Γεωργίας, Υγείας και Φυσικών Πόρων, επικεφαλής της μελέτης, δημοσίευσε τα ευρήματα στο περιοδικό Nutrients.
Οι περισσότερες μελέτες που έχουν αξιολογήσει την επίδραση των αυγών στην υγεία τείνουν να επικεντρώνονται σε ένα περιορισμένο εύρος τυπικών κλινικών μετρήσεων, εξετάζοντας βιοδείκτες για καρδιακές παθήσεις, διαβήτη, σύνθεση σώματος, φλεγμονή, υγεία του ανοσοποιητικού και αναιμία μεμονωμένα, και όχι όλα μαζί. Οι συμμετέχοντες σε αυτές τις μελέτες τείνουν να έχουν προϋπάρχοντες παράγοντες κινδύνου για χρόνια νόσο και συνήθως ακολουθούν πρόσθετες αλλαγές στο διατροφικό σχήμα, όπως πλάνα απώλειας βάρους. Αυτοί οι παράγοντες μπορούν να περιπλέξουν τις ερμηνείες του τρόπου με τον οποίο τα αυγά επηρεάζουν τους δείκτες υγείας στο γενικό ή νεαρό υγιή πληθυσμό.
Η Andersen και οι συνεργάτες της διεξήγαγαν μια πιο ολοκληρωμένη, κλινικά εστιασμένη μελέτη, η οποία εξέτασε πολλές μετρήσεις υγείας που κάνει ένας γιατρός. «Η μελέτη Βοηθά να παρέχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα των επιπτώσεων της πρόσληψης των αυγών σε έναν νεαρό, υγιή πληθυσμό χρησιμοποιώντας τους τυπικούς κλινικούς βιοδείκτες ρουτίνας», είπε η Andersen.
Χωρίς αλλαγές σε TMAO και χοληστερόλη
Η μελέτη συνέκρινε ένα γεύμα χωρίς αυγά, ένα με τρία ασπράδια αυγών την ημέρα και ένα άλλο με τρία ολόκληρα αυγά την ημέρα. Οι συμμετέχοντες μπορούσαν να ετοιμάσουν τα αυγά όπως προτιμούσαν. Τα δείγματα αίματος έδειξαν μια σημαντική αύξηση στη χολίνη, η οποία βρίσκεται στους κρόκους των αυγών, όταν οι συμμετέχοντες έτρωγαν ολόκληρα αυγά καθημερινά. Ένα άλλο θρεπτικό συστατικό, η βεταΐνη, επίσης αυξήθηκε.
Παρότι η χολίνη είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό, η μεγάλη πρόσληψή της έχει συσχετιστεί με αυξήσεις σε έναν μεταβολίτη που είναι γνωστός ως Ν-οξειδίου της τριμεθυλαμίνης ή TMAO (trimethylamine N-oxide). Το TMAO έχει συνδεθεί με καρδιακές παθήσεις. Αλλά η μελέτη διαπίστωσε ότι το TMAO δεν άλλαξε παρά τις αυξήσεις στη χολίνη. «Αυτό είναι το καλύτερο σενάριο», ανέφερε η Andersen. «Θέλουμε να έχουμε πλούσιες ποσότητες χολίνης, αλλά όχι να αυξήσουμε αυτόν τον μεταβολίτη που θα μπορούσε ενδεχομένως να προάγει τις καρδιαγγειακές παθήσεις».
Οι ερευνητές δεν είδαν ανεπιθύμητες αλλαγές στη φλεγμονή ή στα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα των συμμετεχόντων. Η επίδραση των ολόκληρων αυγών στην LDL-χοληστερόλη και την HDL-χοληστερόλη δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Κι αυτό παρότι η πρόσληψη χοληστερόλης με τη δίαιτα των αυγών ήταν 657 ± 125 mg, έναντι 224 ± 286 mg με τη δίαιτα χωρίς αυγά. Από την άλλη μεριά, τα πλήρη αυγά αύξησαν ένα υποσύνολο των μεγάλων σωματιδίων της HDL και μείωσαν την αναλογία της ολικής χοληστερόλης προς την HDL-χοληστερόλη σε ορισμένες γυναίκες, κάτι που θεωρείται θετικό.
Η πρόσληψη ασπραδιών και ολόκληρων αυγών αύξησε την ισολευκίνη στο αίμα ενώ τα ολόκληρα αυγά μείωσαν τη γλυκίνη -πρόκειται για δείκτες αυξημένου και μειωμένου κινδύνου αντίστασης στην ινσουλίνη, αντίστοιχα. Άλλοι δείκτες ευαισθησίας στη γλυκόζη δεν άλλαξαν ούτε δείκτες που σχετίζονται με τη φλεγμονή.
Οι συμμετέχοντες είχαν μια μεγαλύτερη θρεπτική πρόσληψη όταν κατανάλωναν ολόκληρα αυγά, και επίσης υψηλότερο αιματοκρίτη -ένα μέτρο της πυκνότητας των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα- που έχει χαμηλότερη τιμή όταν υπάρχει αναιμία. Η πρόσληψη ασπραδιών και ολόκληρων αυγών μείωσε τον αριθμό των αιμοπεταλίων.
«Το γεγονός ότι εξετάσαμε ένα ολοκληρωμένο εύρος μετρήσεων επιτρέπει μια καλύτερη αξιολόγηση των συνολικών επιπτώσεων της πρόσληψης των αυγών» είπε η Andersen. «Νομίζω ότι αυτό είναι σημαντικό γιατί αν δείτε μια αλλαγή που είναι λιγότερο θετική, μπορείτε να δείτε άλλες ευεργετικές αλλαγές».
Παρά την παρακολούθηση και τις διατροφικές οδηγίες για τη διασφάλιση της διατήρησης του βάρους καθ’ όλη τη διάρκεια της δίαιτας, το σωματικό βάρος αυξήθηκε κατά μέσο όρο 0,9% κατά τη διάρκεια της περιόδου που καταναλώνονταν τα ασπράδια, σε σύγκριση με την περίοδο της δίαιτας χωρίς αυγά, αν και αυτό δεν ισοδυναμούσε με σημαντικές αλλαγές στο λίπος ή τη μυϊκή μάζα. Είναι ενδιαφέρον ότι ενώ το σωματικό βάρος δεν διέφερε σημαντικά μεταξύ της περιόδου χωρίς αυγά και της κατανάλωσης ολόκληρων αυγών, η λιπώδης μάζα αυξήθηκε κατά 3,5%, κατά μέσο όρο, με τα ολόκληρα αυγά -είναι άγνωστο αν αυτή η μεταβολή οφείλεται πράγματι στα αυγά.
Αυγά και συνδυαστικό αντισυλληπτικό χάπι
Περίπου οι μισές από τις γυναίκες που συμμετείχαν λάμβαναν το συνδυαστικό, από του στόματος, αντισυλληπτικό χάπι. Αυτό επέτρεψε να εξεταστούν οι πιθανές διαφορές μεταξύ των διατροφικών αποτελεσμάτων για τις γυναίκες που λάμβαναν το χάπι έναντι εκείνων που δεν το λάμβαναν. «Αυτά είναι πολύ κοινά φάρμακα και υπάρχει έλλειψη μελετών που εξετάζουν την επίδραση της λήψης τους στον τρόπο με τον οποίο μια γυναίκα μπορεί να ανταποκριθεί σε μια διατροφική παρέμβαση», είπε η Andersen.
Οι ερευνητές παρατήρησαν κάποιες διαφορές σε αυτήν την υποομάδα. Τα δείγματα αίματος από τις γυναίκες που δεν λάμβαναν το χάπι είχαν μεγαλύτερες αυξήσεις στην αναλογία της ολικής χοληστερόλης προς την HDL-χοληστερόλη, που θεωρείται παράγοντας κινδύνου για καρδιακή νόσο. «Ήταν το αντίθετο από ό,τι περιμέναμε», είπε η Andersen. «Επειδή τα ορμονικά αντισυλληπτικά φάρμακα συνδέονται συχνά με δυσμενείς μεταβολικές αλλαγές. Αλλά σε αυτή την περίπτωση, φάνηκε να υπάρχει μεγαλύτερο προστατευτικό αποτέλεσμα ως απόκριση στα αυγά».
Οι γυναίκες που δεν έπαιρναν το χάπι είχαν μεγαλύτερες αυξήσεις στα μονοκύτταρα του αίματος -τα μονοκύτταρα αποτελούν μέρος της πρώτης γραμμής της άμυνας του ανοσοποιητικού συστήματος.
Αυτή η μελέτη είναι η πρώτη μιας σειράς όπου η Andersen και οι συνεργάτες της εξετάζουν τις μηχανιστικές οδούς που σχετίζονται με την πρόσληψη των αυγών και τη σχέση με τα σωματίδια HDL και την ανοσία. Άλλα ερωτήματα που αντιμετωπίζει το εργαστήριό της περιλαμβάνουν τη σύνθεση των σωματιδίων HDL και την ικανότητά τους να ρυθμίζουν τη δραστηριότητα των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς πρόσφατα διαπιστώθηκε ότι η HDL μπορεί να μεταφέρει εκατοντάδες πρωτεΐνες, όχι μόνο χοληστερόλη.
Η Andersen σχεδιάζει να διερευνήσει τις διαφορές στα διατροφικά αποτελέσματα της κατανάλωσης αυγών σε μεγαλύτερης ηλικίας άτομα.
«Η τάση στον τομέα της διατροφής είναι να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο για εξατομικευμένες συστάσεις και να διερευνηθεί πώς οι διαφορές στην ηλικία, το φύλου, τη γενετική και το μικροβίωμα μπορούν να επηρεάσουν την απόκριση ενός ατόμου σε μια διατροφική παρέμβαση», είπε η Andersen. «Αυτό είναι κάτι που το εργαστήριό μου και άλλοι αρχίζουν να εξετάζουν περισσότερο».
Περισσότερες πληροφορίες: Catherine J. Andersen et al, Consumption of Different Egg-Based Diets Alters Clinical Metabolic and Hematological Parameters in Young, Healthy Men and Women, Nutrients (2023). DOI: 10.3390/nu15173747.
