Τα παχυσαρκογόνα (obesogens) είναι ένας νέος όρος για χημικές ουσίες που έχουν πρόσφατα συνδεθεί με αύξηση του βάρους. Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι η έκθεση σε περιβαλλοντικούς ρύπους όπως είναι τα PFAS (ονομάζονται υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες), μπορεί να έχει επίδραση στην ικανότητα ενός ατόμου να χάσει βάρος και να το διατηρήσει μακροχρόνια.
Βρισκόμαστε πλημμυρισμένοι από παχυσαρκογόνα -χημικές ουσίες που μπορούν να αναγκάσουν το σώμα μας να αποθηκεύει και να καίει το αποθηκευμένο λίπος διαφορετικά από ό,τι συνήθως. Τα πάντα, από τη δισφαινόλη Α έως την ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να επηρεάζουν. Είναι ένας τομέας που αξίζει να μελετηθεί περισσότερο.
Σε μια ανάλυση, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από την ευρωπαϊκή μελέτη απώλειας βάρους DioGenes που δημοσιεύθηκε το 2011. Συμμετείχαν 772 οικογένειες, που αποτελούνταν από 938 ενήλικες και 827 παιδιά. Το δείγμα της μελέτης ήταν αρκετά ομοιογενές, αποτελούμενο από ενήλικες με παχυσαρκία από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες: Βουλγαρία, Τσεχία, Δανία, Γερμανία, Ελλάδα, Ολλανδία, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο.
Αρχικά η μελέτη DioGenes έδειξε ότι η υψηλότερη πρόσληψη πρωτεΐνης και ο χαμηλός γλυκαιμικός δείκτης ήταν επιτυχείς στην απώλεια και διατήρηση του βάρους, αν και οι ατομικές αποκρίσεις διέφεραν ευρέως. Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε μια δίαιτα 800 θερμίδων την ημέρα για οκτώ εβδομάδες και όσοι έχασαν τουλάχιστον το 8% του βάρους τους προκρίθηκαν για τυχαιοποίηση σε μία από πέντε ομάδες δίαιτες διάρκειας 26 εβδομάδων -αυτές οι δίαιτες δεν επέβαλλαν περιορισμό θερμίδων.
Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Δανίας και το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης εξέτασαν την επίδραση της έκθεσης σε PFAS μεταξύ 381 συμμετεχόντων που είχαν χάσει το 8% του βάρους τους. Διαπίστωσαν ότι όσοι στη συνέχεια κέρδισαν το περισσότερο βάρος είχαν τα υψηλότερα επίπεδα PFAS στο αίμα τους. Αυτοί που ήταν στο ανώτερο ένα τρίτο της έκθεσης σε PFAS ανέκτησαν κατά μέσο όρο 10 κιλά παραπάνω από εκείνους που ήταν στο χαμηλότερο ένα τρίτο. Πιο εκπληκτικό ήταν ότι οι υψηλότερες εκθέσεις σε PFAS είχαν μεγαλύτερη επίδραση στην αύξηση του σωματικού βάρους από τις διάφορες δίαιτες. Τα αποτελέσματα αυτά υποδηλώνουν ότι τα PFAS μπορεί να προκαλέσουν αύξηση του βάρους σε άτομα που έχασαν κιλά κάνοντας δίαιτα.
Τα PFAS (per- and polyfluoroalkyl substances) είναι χημικά δεν διασπώνται εύκολα και απωθούν επίσης το λίπος και το νερό, κάτι που τα καθιστά μοναδικά για μια ποικιλία χρήσεων. Ενσωματώνονται σε συσκευασίες τροφίμων, κουτιά πίτσας, αντικολλητικά τηγάνια, υφάσματα ανθεκτικά σε λεκέδες, μπογιές, αφρό πυρόσβεσης, καλλυντικά, ηλεκτρονικά είδη, ιατρικά είδη, ακόμα και στο χαρτί τουαλέτας -μερικοί παραγωγοί χαρτιού προσθέτουν Pfas , όταν μετατρέπουν το ξύλο σε χαρτοπολτό.
Οι ερευνητές έχουν από καιρό προβληματιστεί για το πώς άνθρωποι που ακολουθούν ίδιες δίαιτες αντιδρούν τόσο διαφορετικά στην απώλεια βάρους. Αυτό σημαίνει ότι παίζουν ρόλο διάφοροι παράγοντες που είναι άγνωστοι. Η μελέτη υποδηλώνει ότι τα PFAS -αλλά και άλλοι αόρατοι περιβαλλοντικοί ρύποι- θα μπορούσαν να παίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση -ή καλύτερα στην απορρύθμιση- του βάρους.
«Η έκθεση σε PFAS αυξάνει τον κίνδυνο παχυσαρκίας», δήλωσε ο Philippe Grandjean, συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Rhode Island. «Δεν είναι απλώς θέμα έλλειψης σωματικής δραστηριότητας και κακής διατροφής. Αυτοί οι ρύποι αξίζουν προσοχής στις προσπάθειες δημόσιας υγείας για τον έλεγχο της πανδημίας της παχυσαρκίας».
Ο Grandjean και οι συνεργάτες του εξέτασαν πριν λίγα χρόνια την απώλεια βάρους και μετά την αύξησή του σε άτομα από τη Μασαχουσέτη και τη Λουιζιάνα. Τότε, και πάλι βρέθηκε ότι η έκθεση σε PFAS συνδέθηκε με μεγαλύτερη ανάκτηση βάρους μετά την απώλεια κιλών μέσω δίαιτας. Γιατί συμβαίνει αυτό; Έχει αποδειχτεί ότι τα PFAS παρεμβαίνουν στις ορμόνες του θυρεοειδούς, που είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση του σωστού μεταβολισμού, επισημαίνουν οι ερευνητές, αλλά και των οιστρογόνων.
