Η υπερβολική κατανάλωση νατρίου (μέσω του αλατιού) -κάτι που είναι συνηθισμένο σε πολλές δυτικές κοινωνίες- δεν είναι μόνο κακό για την αρτηριακή πίεση και το καρδιαγγειακό μας σύστημα. Θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει αρνητικά το ανοσοποιητικό σύστημα.
Μια διεθνής ερευνητική ομάδα, που συντονίζεται από επιστήμονες στο VIB Center for Inflammation Research στο Πανεπιστήμιο Hasselt στο Βέλγιο, καθώς και στο Κέντρο Max Delbrück στη Γερμανία, αναφέρει στο περιοδικό Cell Metabolism ότι το αλάτι μπορεί να διαταράξει τους βασικούς ρυθμιστές του ανοσοποιητικού συστήματος που ονομάζονται ρυθμιστικά Τ κύτταρα, βλάπτοντας τον ενεργειακό τους μεταβολισμό. Τα ευρήματα μπορεί να παρέχουν νέους δρόμους για τη διερεύνηση της ανάπτυξης αυτοάνοσων και καρδιαγγειακών παθήσεων.
Πριν μερικά χρόνια, η έρευνα αποκάλυψε ότι το πολύ αλάτι στη διατροφή μπορεί να επηρεάσει αρνητικά το μεταβολισμό και την ενεργειακή ισορροπία σε ορισμένους τύπους εγγενών ανοσοκυττάρων που ονομάζονται μονοκύτταρα και μακροφάγα και να τα εμποδίσει να λειτουργούν σωστά. Φάνηκε περαιτέρω ότι το αλάτι πυροδοτεί δυσλειτουργίες στα μιτοχόνδρια, τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας των κυττάρων.
Εμπνευσμένες από αυτά τα ευρήματα, οι ερευνητές αναρωτήθηκαν εάν η υπερβολική πρόσληψη αλατιού θα μπορούσε να δημιουργήσει παρόμοιο πρόβλημα σε προσαρμοστικά ανοσοκύτταρα όπως τα ρυθμιστικά Τ κύτταρα.
Τα ρυθμιστικά Τ κύτταρα, γνωστά και ως Tregs, αποτελούν ουσιαστικό μέρος του προσαρμοστικού ανοσοποιητικού συστήματος. Είναι υπεύθυνα για τη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ της φυσιολογικής λειτουργίας και της ανεπιθύμητης υπερβολικής φλεγμονής. Τα Tregs μερικές φορές αναφέρονται ως η “αστυνομία του ανοσοποιητικού” επειδή κρατούν μακριά τους “κακούς” όπως τα αυτοαντιδραστικά ανοσοκύτταρα -αυτά που επιτίθενται στο σώμα μας- και διασφαλίζουν ότι οι ανοσολογικές αποκρίσεις συμβαίνουν με ελεγχόμενο τρόπο χωρίς να βλάπτουν τον οργανισμό ξενιστή.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η απορρύθμιση των Tregs συνδέεται με την ανάπτυξη αυτοάνοσων ασθενειών όπως π.χ. η πολλαπλή σκλήρυνση. Πρόσφατη έρευνα έχει εντοπίσει προβλήματα στη μιτοχονδριακή λειτουργία των Tregs σε ασθενείς με αυτοάνοσα, ωστόσο οι παράγοντες που συμβάλλουν παραμένουν αδιευκρίνιστοι.
«Λαμβάνοντας υπόψη τα προηγούμενα ευρήματά μας σχετικά με το αλάτι που επηρεάζει τη μιτοχονδριακή λειτουργία των μονοκυττάρων και των μακροφάγων, καθώς και τις νέες παρατηρήσεις στα μιτοχόνδρια στα Tregs σε αυτοάνοσους ασθενείς, αναρωτιόμασταν αν το νάτριο θα μπορούσε να προκαλέσει παρόμοια προβλήματα στα Tregs υγιών εθελοντών», λέει ο Dominik Müller, επικεφαλής της μελέτης.
Προηγούμενη έρευνα είχε επίσης δείξει ότι η περίσσεια αλατιού θα μπορούσε να επηρεάσει τη λειτουργία των Tregs προκαλώντας έναν φαινότυπο που μοιάζει με αυτοάνοσο νόσημα. Με άλλα λόγια, το πολύ αλάτι κάνει τα κύτταρα Treg να μοιάζουν με αυτά που εμπλέκονται σε αυτοάνοσες παθήσεις. Ωστόσο, το πώς ακριβώς το νάτριο βλάπτει τη λειτουργία των Tregs δεν είχε ακόμη αποκαλυφθεί.
Το αλάτι παρεμβαίνει στη μιτοχονδριακή λειτουργία του Tregs
Η νέα μελέτη βρήκε ότι το νάτριο διαταράσσει τα Tregs αλλάζοντας τον κυτταρικό μεταβολισμό μέσω παρεμβολής στην παραγωγή της μιτοχονδριακής ενέργειας. Αυτό το μιτοχονδριακό πρόβλημα φαίνεται να είναι το αρχικό βήμα στο πώς το αλάτι τροποποιεί τη λειτουργία των Tregs, οδηγώντας σε αλλαγές στη γονιδιακή έκφραση που έδειξαν ομοιότητες με εκείνες των δυσλειτουργικών Tregs σε αυτοάνοσες καταστάσεις.
Ακόμη και μια βραχυπρόθεσμη διαταραχή της μιτοχονδριακής λειτουργίας είχε μακροχρόνιες συνέπειες για τη φυσική κατάσταση και την ανοσορυθμιστική ικανότητα των Tregs σε διάφορα πειραματικά μοντέλα.
Τα νέα ευρήματα υποδεικνύουν ότι το νάτριο μπορεί να είναι ένας παράγοντας που θα μπορούσε να συμβάλει στη δυσλειτουργία των Tregs, παίζοντας ενδεχομένως ρόλο σε διάφορες ασθένειες, αν και αυτό πρέπει να επιβεβαιωθεί σε περαιτέρω μελέτες.
Η καλύτερη κατανόηση των παραγόντων και των υποκείμενων μοριακών μηχανισμών που συμβάλλουν στη δυσλειτουργία των Tregs στην αυτοάνοση νόσηση είναι μια σημαντική ερώτηση.
Επειδή τα Tregs διαδραματίζουν επίσης ρόλο σε ασθένειες όπως ο καρκίνος ή οι καρδιαγγειακές παθήσεις, η περαιτέρω διερεύνηση τέτοιων επιδράσεων που προκαλούνται από το νάτριο μπορεί να προσφέρει νέες στρατηγικές για την αλλαγή της λειτουργίας των Tregs σε διαφορετικούς τύπους ασθενειών. Ωστόσο, απαιτούνται μελλοντικές μελέτες για την κατανόηση των μοριακών μηχανισμών με περισσότερες λεπτομέρειες και για να αποσαφηνιστεί η πιθανή σχέση τους με τις ασθένειες.
Περισσότερες πληροφορίες: Beatriz F. Côrte-Real et al, Sodium perturbs mitochondrial respiration and induces dysfunctional Tregs, Cell Metabolism (2023). DOI: 10.1016/j.cmet.2023.01.009.
