Πηγαίνοντας διακοπές, έχοντας διασκεδαστικά βράδια με φίλους ή απλά χαλαρώνοντας στο σπίτι, είμαστε όχι μόνο περισσότερο ευχαριστημένοι, αλλά μπορεί να έχουμε και ένα πιο ισορροπημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Σε μια μελέτη οι ερευνητές έστειλαν ποντίκια του εργαστηρίου σε «διακοπές» για δύο εβδομάδες. Τα αποτελέσματα που δημοσιεύθηκαν στο Frontiers in Immunology, έδειξαν ότι η απλή τοποθέτηση ποντικών σε ένα κλουβί που είναι περίπου τρεις φορές μεγαλύτερο από το τυπικό και η προσθήκη παιχνιδιών (ένα πειραματικό σύστημα που ονομάζεται «εμπλουτισμένο περιβάλλον»), είχε σημαντικό αντίκτυπο στην ικανότητά τους να καταπολεμούν τις λοιμώξεις.
Εμπλουτισμένο περιβάλλον
Τα Τ κύτταρα των ποντικών στο εμπλουτισμένο περιβάλλον εμφάνισαν σημαντικές αλλαγές στα γονίδιά τους, με 56 συγκεκριμένα γονίδια να ρυθμίζονται προς τα πάνω (έγιναν πιο ενεργά) και τέσσερα να ρυθμίζονται προς τα κάτω (έγιναν λιγότερο ενεργά). Υπήρχε επίσης μια βελτιωμένη ικανότητα απόκρισης σε λοιμώξεις και καταπολέμησης παθογόνων -χωρίς φάρμακα, χωρίς γονιδιακές θεραπείες, μόλις δύο εβδομάδες σε ένα πιο διεγερτικό και ελκυστικό περιβάλλον.
Τι σημαίνει αυτό αν το μεταφράσουμε στους ανθρώπους; Όλοι αναζητούμε πιο εμπλουτισμένα περιβάλλοντα και έχουμε τη δυνατότητα να αλλάξουμε μέρος ή εταιρεία όταν δεν μας αρέσει. Προσπαθούμε συνεχώς να βελτιώνουμε την καθημερινή μας ζωή και το περιβάλλον μας. Με αυτά τα νέα ευρήματα, μπορεί να αισθανόμαστε ακόμη πιο ενθαρρυμένοι να το κάνουμε γνωρίζοντας ότι είναι καλό για το ανοσοποιητικό μας σύστημα.
Τι γίνεται με τον αυξανόμενο γηράσκον πληθυσμό που ζει σε οίκους φροντίδας με περιορισμένη κινητικότητα και χαμηλότερες πιθανότητες αλληλεπίδρασης; Μια ενδιαφέρουσα μελέτη από την Αμερικανίδα καθηγήτρια ψυχολογίας Ellen Langer το 1978 έδειξε ότι και μόνο η παροχή στους τρόφιμους του γηροκομείου ενός φυτού για φροντίδα οδήγησε σε σημαντική αύξηση στη διάρκεια της ζωής τους. Σε ένα διάστημα 18 μηνών, εκείνοι στους οποίους δεν δόθηκε ένα φυτό για φροντίδα (η ομάδα ελέγχου) είχαν διπλάσιες πιθανότητες να πεθάνουν από εκείνους στους οποίους δόθηκε ένα φυτό για φροντίδα.
Καθώς μεγαλώνουμε, το ανοσοποιητικό μας σύστημα γερνά και κουράζεται. Η γρίπη ή άλλες λοιμώξεις που είναι διαχειρίσιμες στα είκοσι έως τα πενήντα μας γίνονται απειλητικές για τη ζωή για τους περισσότερους ηλικιωμένους. Αυτό δεν ισχύει μόνο για τους ηλικιωμένους. Διαπρεπείς επιστήμονες όπως ο παιδίατρος και ψυχαναλυτής Donald Winnicott στη δεκαετία του 1970 έδειξαν ξεκάθαρα τη σημασία του παιχνιδιάρικου χαρακτήρα ως δείκτη ψυχολογικής υγείας.
Εξωστρεφής χαρακτήρας
Σε μια πιο πρόσφατη μελέτη, η Kavita Vadhara και οι συνεργάτες της συσχέτισαν διαφορετικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας με βιολογικές ανοσολογικές αντιδράσεις -δηλαδή πόσο προετοιμασμένο είναι το σώμα μας να αντιμετωπίσει τις απειλές. Τα αποτελέσματα της έρευνας οδήγησαν σε μερικές ενδιαφέρουσες ιδέες για το πώς ο τύπος της προσωπικότητας μπορεί να επηρεάσει το ανοσοποιητικό. Η ερευνητική ομάδα ζήτησε από 121 φοιτητές να συμπληρώσουν ερωτηματολόγια προσωπικότητας για να αξιολογήσουν, μεταξύ άλλων χαρακτηριστικών, την εξωστρέφεια, τον νευρωτισμό και την ευσυνειδησία. Πήραν επίσης δείγματα αίματος και εξέτασαν τη δραστηριότητα 19 γονιδίων που εμπλέκονται στη φλεγμονώδη ανοσοαπόκριση, καθώς και γονιδίων που εμπλέκονται στην άμυνα κατά των ιών.
Τα δύο πιο σημαντικά αποτελέσματα ήταν ότι η εξωστρέφεια σχετίστηκε με αυξημένη έκφραση προφλεγμονωδών γονιδίων, ενώ η ευσυνειδησία το αντίθετο (μειωμένη έκφραση προφλεγμονώδους γονιδίου). Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι οι εξωστρεφείς έχουν μεγαλύτερη ικανότητα να αντιμετωπίζουν λοιμώξεις και τραυματισμούς, αλλά υπάρχουν και μειονεκτήματα στα αυξημένα επίπεδα φλεγμονής, συμπεριλαμβανομένης της υψηλότερης πιθανότητας ανάπτυξης αυτοάνοσων ασθενειών.
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ερωτήματα που τέθηκαν από αυτή τη μελέτη είναι αν το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να επηρεάζει τη συμπεριφορά μας. Πολύ πιθανό. Έχει αποδειχθεί ότι μικρά μόρια που ονομάζονται κυτοκίνες απελευθερώνονται από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού και ότι μπορούν να διασχίσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, επομένως να επηρεάσουν τη δραστηριότητα των κυττάρων στον εγκέφαλό μας. Για παράδειγμα, ορισμένες κυτοκίνες μπορούν να επηρεάσουν την παραγωγή σημαντικών μορίων σηματοδότησης του εγκεφάλου όπως η σεροτονίνη και αυτή η διαδικασία έχει επισημανθεί την κατάθλιψη.
Κακή η απομόνωση
Μια άλλη μελέτη έχει βρει ότι τα απομονωμένα ποντίκια είναι πιο επιρρεπή σε προβλήματα υγείας λόγω αλλαγών του ανοσοποιητικού συστήματος. Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα ποντίκια που ζούσαν μόνα τους είχαν πιο χαμηλή θερμοκρασία σώματος και αυτό έβαλε το ανοσοποιητικό τους «σε εγρήγορση» και έτοιμο να καταπολεμήσει τις λοιμώξεις. Οι δοκιμές έδειξαν ότι αυτά τα ποντίκια ήταν σε θέση να εκκαθαρίσουν τις βακτηριακές λοιμώξεις πιο γρήγορα αλλά η αυξημένη αντίσταση στη μόλυνση αντιστράφηκε όταν αυτά έλαβαν μια τεχνητή φωλιά, επιτρέποντάς τους να αναδημιουργήσουν μια συμπεριφορά συνωστισμού όπως αυτή των κοινωνικά στεγασμένων ποντικιών.
Η κατάσταση «εγρήγορσης» του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες και ήδη υπάρχει ένας μεγάλος όγκος στοιχείων που συνδέουν την αυξημένη ανοσολογική ενεργοποίηση με νευροεκφυλιστικές ασθένειες, ψυχιατρικές παθήσεις και αυτοάνοσες διαταραχές. Όταν είμαστε κοινωνικά απομονωμένοι, αισθανόμαστε ότι δεν υπάρχει κάποιος να μας φροντίσει αν κάτι πάει στραβά, οπότε το ανοσοποιητικό είναι έτοιμο για κάθε ενδεχόμενο. Αλλά δεν είναι υγιής αυτή η εγρήγορση όλη την ώρα και τελικά ο εγκέφαλός μας μπορεί να υποφέρει.
