Τα φάρμακα για τον διαβήτη και την απώλεια βάρους γνωστά ως αγωνιστές ή ανάλογα της ορμόνης GLP-1, τα οποία περιλαμβάνουν τα Ozempic, Wegovy και Mounjaro, θα μπορούσαν να έχουν ένα άλλο κρυφό όφελος: τη μείωση του κινδύνου καρκίνου του παχέος εντέρου.
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο JAMA Oncology τον Δεκέμβριο του 2023, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι αγωνιστές GLP-1, σχετίζονται με μειωμένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2, σε σύγκριση με άλλα φάρμακα για τον διαβήτη όπως η μετφορμίνη και η ινσουλίνη.
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Case Western Reserve, “χτένισαν” αρχεία 15 ετών και 100 εκατομμυρίων ασθενών για να εξετάσουν πώς τα διάφορα φάρμακα για τον διαβήτη επηρέασαν την έκβαση του καρκίνου.
Αξιοποιώντας τη γνωστή σχέση μεταξύ του καρκίνου του παχέος εντέρου και της παχυσαρκίας (είναι ένας από τους 13 καρκίνους που σχετίζονται με την παχυσαρκία), οι ερευνητές ήθελαν να μάθουν εάν οι μιμητές GLP-1, που είναι γνωστό ότι προκαλούν σημαντική απώλεια βάρους, επηρεάζουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.
«Αυτή η μελέτη καθοδηγείται πραγματικά από μια καλά εδραιωμένη υπόθεση», δήλωσε η Δρ. Rong Xu, Καθηγήτρια Βιοϊατρικής Πληροφορικής και ο επικεφαλής της μελέτης. Η Xu έχει αναπτύξει αλγόριθμους που επιτρέπουν στην ομάδα της να διερευνά τεράστιες βάσεις δεδομένων, εξετάζοντας πάνω από 100 εκατομμύρια ασθενείς και αναπτύσσει διερευνητικές ερωτήσεις σχετικά με τις τάσεις που παρατηρούνται.
Ο Δρ. Nathan Berger, καθηγητής Πειραματικής Ιατρικής και Διευθυντής του Κέντρου Επιστήμης Υγείας και Κοινωνίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Case Western Reserve και συνεπικεφαλής της μελέτης είπε: «Αυτό που κάναμε είναι ότι μπορέσαμε να συμπυκνώσουμε 15 χρόνια σε μερικές εβδομάδες ή μήνες έρευνας για να δώσουμε ένα σαφές μήνυμα, ότι αυτό το θέμα πρέπει να μελετηθεί λόγω της σημασίας του».
Μεγάλη αναδρομική έρευνα όπως αυτή είναι εξαιρετική για την εύρεση συσχετίσεων, αλλά δεν αποδεικνύει αιτιώδη συνάφεια, δηλαδή δεν αποδεικνύει ότι η λήψη GLP-1 μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου. Υπάρχουν περιορισμοί σε αυτό το σύνολο δεδομένων. Για παράδειγμα, το πόσο καιρό λάμβαναν οι ασθενείς αγωνιστές GLP-1 (δεν παρέχεται από τη μελέτη). Σε αυτόν τον τύπο δεδομένων, οι αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τη διάρκεια της θεραπείας δεν ήταν γνωστές και οι διαφορές που βρέθηκαν θα μπορούσαν να σχετίζονται με διαφορές μεταξύ ασθενών στους οποίους συνταγογραφήθηκαν ή όχι φάρμακα GLP-1. Τα ευρήματα όμως είναι αρκετά δελεαστικά για να δικαιολογήσουν περαιτέρω έρευνα.
Τα ανάλογα GLP-1 συνδέονται με 25-44% μείωση του κινδύνου καρκίνου του παχέος εντέρου
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν αρχεία ασθενών από περισσότερα από 100 εκατομμύρια άτομα για να δημιουργήσουν έναν τελικό πληθυσμό μελέτης με λίγο περισσότερους από 1,2 εκατομμύρια διαβητικούς ασθενείς στους οποίους είχαν συνταγογραφηθεί φάρμακα μεταξύ 2005-2019.
Για να συμπεριληφθούν στην πληθυσμιακή μελέτη, οι ασθενείς έπρεπε να έχουν διαγνωστεί με διαβήτη τύπου 2 και στη συνέχεια να έχουν λάβει θεραπεία με ένα αντιδιαβητικό φάρμακο, όπως μετφορμίνη, ινσουλίνη ή αγωνιστή GLP-1. Στη συνέχεια, οι ερευνητές συνέκριναν τα αποτελέσματα αυτών των φαρμάκων ταιριάζοντας άτομα με όσο το δυνατόν περισσότερα παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως η ηλικία, η εθνικότητα, οι παράγοντες του τρόπου ζωής (άσκηση, η διατροφή, το ποτό και το κάπνισμα), οι ιατρικές καταστάσεις και η κοινωνικοοικονομική κατάσταση.
Για ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με ινσουλίνη (22.572 ασθενείς), υπήρξαν 167 περιπτώσεις καρκίνου του παχέος εντέρου κατά την περίοδο παρατήρησης. Σε μια ισομεγέθη ομάδα παρόμοιων ατόμων που τους συνταγογραφήθηκε GLP-1 υπήρχαν μόνο 94 περιπτώσεις, μια μείωση 44% στην εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου. Τα αποτελέσματα για ασθενείς που έλαβαν το δημοφιλές φάρμακο μετφορμίνη ήταν λίγο διαφορετικά. Σε μια ομάδα 18.518 ασθενών υπήρχαν 153 περιπτώσεις καρκίνου του παχέος εντέρου, σε σύγκριση με μόνο 96 σε μια παρόμοια ομάδα που έλαβε GLP-1, δηλαδή μείωση 25%.
Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτή η έρευνα προτείνει μεγαλύτερη μείωση κινδύνου σε ασθενείς που δεν ήταν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. «Τα GLP-1 ελέγχουν την παχυσαρκία και τον διαβήτη, καταστάσεις που έχουν πολλαπλούς μηχανισμούς με τους οποίους οδηγούν σε αύξηση του κινδύνου για καρκίνο. Αλλά είναι κάτι περισσότερο από τη μείωση του βάρους», είπε ο Berger. «Χωρίσαμε τους ασθενείς σε άτομα με παχυσαρκία και σε αυτούς που δεν είχαν, και είδαμε ακόμη μεγαλύτερη επίδραση των φαρμάκων σε ασθενείς με κανονικό βάρος».
Οι ερευνητές δεν θέλησαν να κάνουν εικασίες σχετικά με το ποιοι θα μπορούσαν να είναι αυτοί οι πρόσθετοι μηχανισμοί, ωστόσο γνωρίζουμε από μια μελέτη σε ποντίκια ότι τα φάρμακα αυτά μειώνουν τη φλεγμονή στον εγκέφαλο. «Είναι πολύ δύσκολο να κάνουμε εικασίες για μηχανισμούς, καθώς δεν μπορούμε να καθορίσουμε την αιτιότητα βάσει αυτής της ανάλυσης δεδομένων. Αλλά το πιθανό όφελος αυτής της κατηγορίας φαρμάκων, είναι αξιοσημείωτο».
Πρόσφατη έρευνα έχει επισημάνει και άλλα πιθανά οφέλη, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου και της βελτίωσης των αποτελεσμάτων για ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια. «Φαίνεται απίστευτο ότι ένα φάρμακο μπορεί να συσχετιστεί με τόσα πολλά οφέλη, ωστόσο η παχυσαρκία συνδέεται με πολλά προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου. Βλέπουμε πολλά οφέλη με τα φάρμακα GLP-1 επειδή αυτή είναι η πρώτη φορά που υπάρχει ένα φάρμακο που μπορεί να οδηγήσει σημαντικά σε κλινικά σημαντική απώλεια βάρους, πάνω από το 10% του σωματικού βάρους, είπαν οι ερευνητές. Τελικά, το αν οι μιμητές GLP-1 μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου, μένει να αποδειχτεί.
Ωστόσο, τα πιθανά οφέλη δεν έρχονται χωρίς κάποιες σοβαρές παρενέργειες για ορισμένα άτομα. Τα GLP-1 λειτουργούν επιβραδύνουν την πέψη και αυξάνουν τα αισθήματα πληρότητας και κορεσμού. Έχουν συσχετιστεί με πληθώρα γαστρεντερικών προβλημάτων, ιδιαίτερα ναυτία και έμετο. Πιο σοβαρές παρενέργειες, συμπεριλαμβανομένων των φραγμένων εντέρων, που είναι δυνητικά θανατηφόρες, είναι επίσης πιθανές. Τα Mounjaro, Wegovy και Ozempic φέρουν όλα μια προειδοποίηση για αυτή τη σοβαρή παρενέργεια.
