Οι κρύες θερμοκρασίες του χειμώνα μπορούν να γίνουν θανατηφόρες. Μάλιστα η έρευνα δείχνει ότι περισσότεροι άνθρωποι στο Βόρειο ημισφαίριο πεθαίνουν από καρδιακή προσβολή την τελευταία εβδομάδα του Δεκεμβρίου από ό,τι οποιαδήποτε άλλη εποχή του χρόνου. Αν και η επίγνωση των συμπτωμάτων ενός καρδιακού επεισοδίου και η λήψη μέτρων δεν είναι θέμα εποχής, το χειμώνα απαιτείται μεγαλύτερη προσοχή.
Μια σειρά από επιστημονικές μελέτες επιβεβαιώνουν αυτό το θανατηφόρο φαινόμενο. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Circulation, το κορυφαίο περιοδικό της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας, ανέφερε ότι περισσότεροι καρδιακοί θάνατοι συμβαίνουν στις ΗΠΑ στις 25 Δεκεμβρίου από ό,τι οποιαδήποτε άλλη ημέρα του έτους, ακολουθούμενες από τις 26 Δεκεμβρίου και την 1η Ιανουαρίου. Σε μια μελέτη του British Medical Journal που ανασκόπησε δεδομένα για περισσότερα από 16 χρόνια για τα καρδιακά επεισόδια μεταξύ των ανθρώπων στη Σουηδία, υπήρξε συνολική αύξηση 15% στα εμφράγματα κατά τη διάρκεια των χειμερινών διακοπών. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα καρδιακά επεισόδια αυξήθηκαν κατά 37% στις 24 Δεκεμβρίου (παραμονή Χριστουγέννων), με κορύφωση στις 22.00 και πιο συχνά σε άτομα άνω των 75 ετών και σε άτομα με διαβήτη ή προηγούμενη καρδιαγγειακή νόσο. Περιέργως, μια μελέτη που παρουσιάστηκε στη συνάντηση της British Cardiovascular Society τον Ιούνιο υποστήριξε ότι τα πιο σοβαρά καρδιακά επεισόδια συμβαίνουν τη Δευτέρα από οποιαδήποτε άλλη μέρα της εβδομάδας.
Η θερμοκρασία παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιβίωσή μας και την αντιλαμβανόμαστε με εξειδικευμένους αισθητηριακούς υποδοχείς που ονομάζονται θερμοϋποδοχείς. Πρόκειται για ελεύθερες νευρικές απολήξεις που βρίσκονται στο δέρμα και μεταδίδουν σήματα στον νωτιαίο μυελό και στον θάλαμο του εγκεφάλου. Διαφορετικοί θερμοϋποδοχείς είναι υπεύθυνοι για την επεξεργασία των ψυχρών και θερμών ερεθισμάτων. Ο χειμωνιάτικος καιρός αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής λόγω της περιορισμένης ροής αίματος όταν οι αρτηρίες συστέλλονται σε χαμηλές θερμοκρασίες.
Ειδικά το χιόνι μπορεί να είναι ένας μεγαλύτερος κίνδυνος από ό,τι πολλοί άνθρωποι νομίζουν. Πολυάριθμες μελέτες κατά τη διάρκεια των ετών έχουν εντοπίσει τους κινδύνους του φτυαρίσματος του χιονιού για άτομα με ή χωρίς γνωστή καρδιοπάθεια. Μια επιστημονική δήλωση της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας, το 2020, ανέφερε ότι το φτυάρισμα του χιονιού είναι μεταξύ των σωματικών δραστηριοτήτων που μπορεί να ασκήσουν επιπλέον στρες στην καρδιά, ειδικά μεταξύ των ατόμων που δεν έχουν συνηθίσει στην τακτική άσκηση. Ο κύριος συγγραφέας αυτής της επιστημονικής δήλωσης, ο Barry Franklin, είναι ένας από τους κορυφαίους ειδικούς στην επιστήμη πίσω από τους καρδιαγγειακούς κινδύνους του φτυαρίσματος του χιονιού. Έχει γράψει μια σειρά από μελέτες για το θέμα, εκτιμώντας ότι εκατοντάδες άνθρωποι πεθαίνουν κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά την απομάκρυνση του χιονιού κάθε χρόνο.
Το φτυάρισμα του χιονιού
Το να φτυαρίσετε λίγο χιόνι μπορεί να μην φαίνεται σκληρή δουλειά. Ωστόσο, η καταπόνηση με βαρύ χιόνι μπορεί να είναι πιο απαιτητική για την καρδιά από το να κάνετε ένα τεστ αντοχής σε διάδρομο, σύμφωνα με έρευνα του Franklin, ο οποίος είναι προληπτικός καρδιολόγος. Για παράδειγμα, μετά από μόλις δύο λεπτά φτυαρίσματος χιονιού, οι καρδιακοί παλμοί των συμμετεχόντων σε μια μελέτη ξεπέρασαν το 85% του μέγιστου καρδιακού παλμού, που είναι ένα επίπεδο κατά τη διάρκεια δοκιμών έντονης αερόβιας άσκησης.
Ο Franklin αναφέρει ορισμένους τρόπους με τους οποίους το φτυάρισμα του χιονιού επηρεάζει την υγεία της καρδιάς: Το φτυάρισμα περιλαμβάνει κυρίως ισομετρική ή στατική άσκηση και σύσπαση μυών χωρίς καμία κίνηση στις γύρω αρθρώσεις. Η πράξη του φτυαρίσματος του χιονιού είναι ως επί το πλείστον εργασία με τα χέρια, που είναι πιο δύσκολη για την καρδιά από την εργασία με τα πόδια. Ενώ καταπονείστε όταν σηκώσετε βαριά φορτία, στο φτυάρισμα του χιονιού, συχνά κρατάτε ασυναίσθητα την αναπνοή σας, γεγονός που προκαλεί μεγάλες αυξήσεις στον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση. Καθώς ως επί το πλείστον στέκεστε ακίνητοι ενώ φτυαρίζετε, τα πόδια σας δεν κινούνται πολύ, με αποτέλεσμα τη συγκέντρωση αίματος στα κάτω άκρα, επομένως το αίμα δεν επιστρέφει στην καρδιά η οποία χρειάζεται οξυγονωμένο αίμα. Η αναπνοή/έκθεση σε κρύο αέρα προκαλεί συστολή των αιμοφόρων αγγείων σε όλο το σώμα, αυξάνοντας δυσανάλογα την αρτηριακή πίεση και ταυτόχρονα συστέλλοντας τις στεφανιαίες αρτηρίες (που είναι περίπου στο μέγεθος των μαγειρεμένων μακαρονιών).
«Οι κινήσεις του φτυαρίσματος του χιονιού είναι πολύ επιβαρυντικές και απαιτητικές για το σώμα σας και μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές αυξήσεις στον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή σας πίεση», λέει ο Franklin. «Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η έκθεση στον κρύο αέρα μπορεί να συσπάσει τα αιμοφόρα αγγεία σε όλο το σώμα, ζητάτε από την καρδιά σας να κάνει πολύ περισσότερη δουλειά σε συνθήκες που μειώνουν την ικανότητά της.
Ο αντίκτυπος του φτυαρίσματος του χιονιού είναι ιδιαίτερα ανησυχητικός για άτομα που έχουν ήδη καρδιαγγειακούς κινδύνους όπως καθιστική ζωή ή παχυσαρκία, είναι νυν ή πρώην καπνιστές, έχουν διαβήτη, υψηλή χοληστερόλη ή υψηλή αρτηριακή πίεση, καθώς και άτομα που έχουν καρδιακή ανεπάρκεια. «Τα άτομα με αυτά τα χαρακτηριστικά και όσοι έχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση παράκαμψης ή στεφανιαία αγγειοπλαστικής απλά δεν πρέπει να φτυαρίζουν το χιόνι σε καμία περίπτωση», λέει ο Franklin. «Συχνά βλέπουμε συμβάντα σε άτομα που συνήθως κάνουν καθιστική ζωή, εργάζονται σε υπολογιστή όλη την ημέρα ή ασκούνται ελάχιστα ή καθόλου. Στη συνέχεια, μία ή δύο φορές το χρόνο βγαίνουν έξω και προσπαθούν να φτυαρίσουν το δρόμο μετά από δυνατό χιόνι και αυτή η απροσδόκητη προσπάθεια μπορεί δυστυχώς να οδηγήσει σε τραγωδία».
Εάν πρέπει να φτυαρίσετε το χιόνι, ξεκινήστε σταδιακά. Να καλύπτετε πάντα το στόμα και τη μύτη σας, να φοράτε ρούχα με στρώσεις, καθώς και καπέλο και γάντια. Στην ιδανική περίπτωση, σπρώξτε ή σκουπίστε το χιόνι αντί να το σηκώσετε και να το πετάξετε, γιατί αυτή η ενέργεια περιλαμβάνει λιγότερη προσπάθεια. Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν φυσάει άνεμος ο οποίος κάνει τη θερμοκρασία να την αισθάνεστε ακόμα πιο κρύα στο σώμα σας. Χρησιμοποιήστε αυτόματο φυσητήρα χιονιού αντί για φτυάρι. Αν θα πρέπει να συνεχίσετε, προσέχετε πώς αισθάνεται το σώμα σας. Ένας φυσητήρας ανεβάζει τον καρδιακό ρυθμό σε περίπου 120, σε σύγκριση με έναν καρδιακό ρυθμό 170 που παρατηρείται με το φτυάρισμα. Εάν αισθανθείτε πόνο ή πίεση στο στήθος, ζαλάδα, αίσθημα παλμών ή ακανόνιστους καρδιακούς ρυθμούς, σταματήστε αμέσως τη δραστηριότητα.
