Eπιστήμονες του Κέιμπριτζ μπορεί να έχουν ανακαλύψει έναν νέο τρόπο με τον οποίο η νηστεία συμβάλλει στη μείωση της φλεγμονής, μια δυνητικά επιζήμια παρενέργεια του ανοσοποιητικού συστήματος του σώματος που βρίσκεται πίσω από μια σειρά χρόνιων ασθενειών.
Σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Cell Reports, η ομάδα περιγράφει πώς η νηστεία αυξάνει τα επίπεδα μιας χημικής ουσίας στο αίμα, γνωστήw ως αραχιδονικό οξύ, η οποία αναστέλλει τη φλεγμονή. Οι ερευνητές λένε ότι μπορεί επίσης να βοηθήσει στην εξήγηση ορισμένων από τα ευεργετικά αποτελέσματα φαρμάκων όπως η ασπιρίνη.
Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι η διατροφή μας -ιδιαίτερα μια δυτική δίαιτα υψηλής θερμιδικής αξίας- μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ασθενειών, όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης τύπου 2 και οι καρδιακές παθήσεις, που συνδέονται με χρόνια φλεγμονή στο σώμα.
Η φλεγμονή είναι η φυσική απόκριση του σώματός μας σε τραυματισμό ή μόλυνση, αλλά αυτή η διαδικασία μπορεί να πυροδοτηθεί από άλλους μηχανισμούς, συμπεριλαμβανομένου του λεγόμενου «φλεγμονώδους σώματος», το οποίο λειτουργεί σαν συναγερμός στα κύτταρα του σώματός μας, προκαλώντας φλεγμονή για να προστατεύσει το σώμα μας όταν ζημιά στις αισθήσεις.
Αλλά το φλεγμονώδες σώμα μπορεί να πυροδοτήσει φλεγμονή με ακούσιους τρόπους -μια από τις λειτουργίες του είναι να καταστρέφει ανεπιθύμητα κύτταρα, γεγονός που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση του περιεχομένου του κυττάρου στο σώμα, τα οποία προκαλούν φλεγμονή.
Η καθηγήτρια Clare Bryant από το Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ είπε: «Μας ενδιαφέρει πολύ να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τα αίτια της χρόνιας φλεγμονής στο πλαίσιο πολλών ανθρώπινων ασθενειών. Αυτό που έχει γίνει εμφανές τα τελευταία χρόνια είναι ότι η φλεγμονή συγκεκριμένα -το φλεγμονόσωμα NLRP3- είναι πολύ σημαντικό σε μια σειρά από σημαντικές ασθένειες όπως η παχυσαρκία και η αθηροσκλήρωση, αλλά και σε ασθένειες όπως οι νόσοι Αλτσχάιμερ και Πάρκινσον, και πολλές από τις ασθένειες της μεγαλύτερης ηλικίας ανθρώπους, ιδιαίτερα στον δυτικό κόσμο».
Η διαλειμματική νηστεία μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της φλεγμονής, αλλά ο λόγος δεν είναι ξεκάθαρος. Για να απαντηθεί αυτή η ερώτηση, μια ομάδα με επικεφαλής την καθηγήτρια Bryant και τους συνεργάτες της στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ και το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας στις ΗΠΑ μελέτησε δείγματα αίματος από μια ομάδα 21 εθελοντών, οι οποίοι έφαγαν ένα γεύμα 500 θερμίδων και μετά νήστευαν για 24 ώρες, πριν καταναλώσουν ένα δεύτερο γεύμα 500 θερμίδων.
Η ομάδα διαπίστωσε ότι ο περιορισμός της πρόσληψης θερμίδων αύξησε τα επίπεδα ενός λιπιδίου που είναι γνωστό ως αραχιδονικό οξύ. Τα λιπίδια είναι μόρια που παίζουν σημαντικούς ρόλους στο σώμα μας, όπως η αποθήκευση ενέργειας και η μετάδοση πληροφοριών μεταξύ των κυττάρων. Μόλις τα άτομα έφαγαν ξανά ένα γεύμα, τα επίπεδα του αραχιδονικού οξέος έπεσαν. Όταν οι ερευνητές μελέτησαν την επίδραση του αραχιδονικού οξέος σε κύτταρα του ανοσοποιητικού που καλλιεργήθηκαν στο εργαστήριο, διαπίστωσαν ότι μειώνει τη δραστηριότητα του φλεγμονώδους NLRP3. Αυτό εξέπληξε την ομάδα, καθώς παλαιότερα πιστευόταν ότι το αραχιδονικό οξύ συνδέεται με αυξημένα επίπεδα φλεγμονής και όχι με μειωμένα επίπεδα.
Η Bryant, μέλος του Queens’ College, Cambridge, πρόσθεσε: «Αυτό παρέχει μια πιθανή εξήγηση για το πώς η αλλαγή της διατροφής -ιδιαίτερα με τη νηστεία- μας προστατεύει από φλεγμονές, ειδικά από την επιβλαβή μορφή που στηρίζει πολλές ασθένειες που σχετίζονται με μια δυτική υψηλή δίαιτα με θερμίδες.
«Είναι πολύ νωρίς για να πούμε εάν η νηστεία προστατεύει από ασθένειες όπως ο νόσος Αλτσχάιμερ και η νόσος Πάρκινσον, καθώς οι επιπτώσεις του αραχιδονικού οξέος είναι μόνο βραχύβιες, αλλά η εργασία μας προσθέτει σε έναν αυξανόμενο όγκο επιστημονικής βιβλιογραφίας που υπογραμμίζει τα οφέλη για την υγεία από τον περιορισμό των θερμίδων. Υποδηλώνει ότι η τακτική νηστεία για μεγάλο χρονικό διάστημα θα μπορούσε να βοηθήσει στη μείωση της χρόνιας φλεγμονής που συνδέουμε με αυτές τις καταστάσεις. Είναι σίγουρα μια ελκυστική ιδέα».
Τα ευρήματα υποδηλώνουν επίσης έναν μηχανισμό με τον οποίο μια δίαιτα υψηλής θερμιδικής αξίας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αυτών των ασθενειών. Μελέτες έχουν δείξει ότι ορισμένοι ασθενείς που ακολουθούν δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά έχουν αυξημένα επίπεδα φλεγμονώδους δραστηριότητας.
«Θα μπορούσε να υπάρχει μια επίδραση γιν και γιανγκ που συμβαίνει εδώ, όπου πάρα πολλά από τα λανθασμένα πράγματα αυξάνουν τη φλεγμονώδη δραστηριότητα σας και πολύ λίγα τη μειώνουν», είπε η Bryant. «Το αραχιδονικό οξύ θα μπορούσε να είναι ένας τρόπος με τον οποίο συμβαίνει αυτό».
Οι ερευνητές λένε ότι η ανακάλυψη μπορεί επίσης να προσφέρει ενδείξεις για έναν απροσδόκητο τρόπο με τον οποίο δρουν τα λεγόμενα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα ,όπως η ασπιρίνη. Κανονικά, το αραχιδονικό οξύ διασπάται γρήγορα στο σώμα, αλλά η ασπιρίνη σταματά αυτή τη διαδικασία, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των επιπέδων του αραχιδονικού οξέος, το οποίο με τη σειρά του μειώνει τη φλεγμονώδη δραστηριότητα και ως εκ τούτου τη φλεγμονή.
Η Bryant είπε: «Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η ασπιρίνη δεν πρέπει να λαμβάνεται για να μειώσει τον κίνδυνο μακροχρόνιων ασθενειών χωρίς ιατρική καθοδήγηση, καθώς μπορεί να έχει παρενέργειες όπως αιμορραγία στομάχου εάν ληφθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα».
Περισσότερες πληροφορίες: Milton Pereira et al, Arachidonic acid inhibition of the NLRP3 inflammasome is a mechanism to explain the anti-inflammatory effects of fasting, Cell Reports (2024). DOI: 10.1016/j.celrep.2024.113700.
