Το παρακάτω κείμενο βασίστηκε σε άρθρο των Ravisha Jayawickrama, Blake Lawrence και Briony Hill στο The Conversation.
Το στίγμα που περιβάλλει τους ανθρώπους που ζουν με πολλά κιλά είναι διάχυτο. Έχει περιγραφεί ως μία μορφή διάκρισης. Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι ο ίδιος ο όρος «παχυσαρκία» είναι μέρος του προβλήματος και ζητούν αλλαγή για να μειωθεί το στίγμα. Προτείνουν «χρόνιες ασθένειες με βάση το λίπος».
Έως και το 42% των ενηλίκων που ζουν έχοντας βαρύτερα σώματα βιώνουν στίγμα βάρους. Αυτό συμβαίνει όταν οι άλλοι έχουν αρνητικές πεποιθήσεις, στάσεις, υποθέσεις και κρίσεις απέναντί τους, θεωρώντας τους άδικα ως τεμπέληδες και χωρίς θέληση ή αυτοπειθαρχία.
Οι άνθρωποι σε μεγαλύτερα σώματα βιώνουν διακρίσεις σε πολλούς τομείς, όπως στον χώρο εργασίας, τις οικογενειακές σχέσεις, την εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη και τα μέσα ενημέρωσης. Το στίγμα του βάρους σχετίζεται με βλάβες όπως αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης (η κύρια ορμόνη του στρες στο σώμα), αρνητική εικόνα σώματος, αυξημένο βάρος και κακή ψυχική υγεία. Οδηγεί σε μειωμένη πιθανότητα πρόσληψης και ποιότητα υγειονομικής περίθαλψης. Το στίγμα του βάρους μπορεί ακόμη και να αποτελεί μεγαλύτερη απειλή για την υγεία κάποιου από το να αυξήσει το μέγεθος του σώματος.
Να μετονομάσουμε την παχυσαρκία;
Οι εκκλήσεις για κατάργηση ή μετονομασία συνθηκών υγείας ή ταυτοποιήσεων για τη μείωση του στίγματος δεν είναι νέες. Για παράδειγμα, στη δεκαετία του 1950 η ομοφυλοφιλία ταξινομήθηκε ως «κοινωνιοπαθητική διαταραχή προσωπικότητας». Μετά από πολλά χρόνια διαμαρτυριών και ακτιβισμού, ο όρος αφαιρέθηκε από την παγκοσμίως αναγνωρισμένη ταξινόμηση των διαταραχών ψυχικής υγείας.
Πρόσφατα, Ευρωπαίοι ερευνητές μετονόμασαν τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος σε «στεατωτική ηπατική νόσο που σχετίζεται με μεταβολική δυσλειτουργία». Αυτό συνέβη αφού έως και το 66% των επαγγελματιών υγείας που ερωτήθηκαν θεώρησαν ότι οι όροι «μη αλκοολικός» και «λιπαρός» ήταν στιγματιστικοί. Ίσως ήρθε επιτέλους η ώρα να μετονομάσουμε την παχυσαρκία. Είναι όμως η «χρόνια νόσος που βασίζεται στο λίπος» η απάντηση;
Υπάρχουν δύο συνήθεις τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι βλέπουν την παχυσαρκία. Πρώτον, οι περισσότεροι χρησιμοποιούν τον όρο για άτομα με δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) 30 kg/m² ή μεγαλύτερο. Οι οργανισμοί δημόσιας υγείας χρησιμοποιούν επίσης τον ΔΜΣ για να κατηγοριοποιήσουν την παχυσαρκία και να κάνουν υποθέσεις σχετικά με την υγεία. Ωστόσο, ο ΔΜΣ από μόνος του δεν αρκεί για να συνοψίσει με ακρίβεια την υγεία κάποιου. Δεν λαμβάνει υπόψη τη μυϊκή μάζα και δεν παρέχει πληροφορίες σχετικά με την κατανομή του σωματικού βάρους ή του λιπώδους ιστού (σωματικό λίπος). Ένας υψηλός ΔΜΣ μπορεί να συμβεί χωρίς βιολογικούς δείκτες κακής υγείας. Δεύτερον, η παχυσαρκία χρησιμοποιείται μερικές φορές για να περιγράψει την κατάσταση του υπερβολικού βάρους όταν συνοδεύεται κυρίως από μεταβολικές ανωμαλίες.
Η μετονομασία της παχυσαρκίας σε «χρόνια ασθένεια που βασίζεται στο λίπος» αναγνωρίζει τη χρόνια μεταβολική δυσλειτουργία που σχετίζεται με αυτό που σήμερα ονομάζουμε παχυσαρκία. Επίσης, αποφεύγει την επισήμανση των ανθρώπων αποκλειστικά με βάση το σωματικό μέγεθος.
Είναι ούτως ή άλλως η παχυσαρκία ασθένεια;
Η «χρόνια νόσος που βασίζεται στο λίπος» είναι αναγνώριση μιας κατάστασης ασθένειας. Ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη καθολική συναίνεση σχετικά με το εάν η παχυσαρκία είναι ασθένεια. Ούτε υπάρχει σαφής συμφωνία για τον ορισμό της «ασθένειας». Οι άνθρωποι που ακολουθούν μια προσέγγιση βιολογικής δυσλειτουργίας στην ασθένεια υποστηρίζουν ότι η δυσλειτουργία συμβαίνει όταν τα φυσιολογικά ή ψυχολογικά συστήματα δεν κάνουν αυτό που υποτίθεται ότι πρέπει να κάνουν.
Σύμφωνα με αυτόν τον ορισμό, η παχυσαρκία μπορεί να ταξινομηθεί ως ασθένεια παρά μόνο αφού προκληθεί βλάβη από το πρόσθετο βάρος. Αυτό συμβαίνει επειδή το ίδιο το υπερβολικό βάρος μπορεί αρχικά να μην είναι επιβλαβές. Ακόμα κι αν κατηγοριοποιήσουμε την παχυσαρκία ως ασθένεια, μπορεί να έχει αξία η μετονομασία της.
Η αλλαγή θα μπορούσε να μετακινήσει την εστίαση από την παχυσαρκία και το μέγεθος του σώματος, σε μια πιο λεπτή κατανόηση και συζήτηση των βιολογικών, περιβαλλοντικών παραγόντων και του τρόπου ζωής που σχετίζονται με αυτήν.
Πριν αποφασίσουμε να μετονομάσουμε την παχυσαρκία, χρειαζόμαστε συζητήσεις μεταξύ ειδικών σε θέματα παχυσαρκίας και στίγματος, επαγγελματιών υγείας, μελών του κοινού και, κυρίως, ατόμων που ζουν με παχυσαρκία.
Ακόμη και τότε, η μετονομασία της παχυσαρκίας μπορεί να μην είναι αρκετή για να μειώσει το στίγμα. Η συνεχής έκθεσή μας στην κοινωνικά καθορισμένη και αποδεκτή εξιδανίκευση μικρότερων σωμάτων (το «λεπτό ιδανικό») και η διάχυση του στίγματος βάρους σημαίνει ότι αυτό το στίγμα είναι βαθιά ριζωμένο σε κοινωνικό επίπεδο. Ίσως οι πραγματικές μειώσεις στο στίγμα της παχυσαρκίας μπορεί να προέρχονται μόνο από μια κοινωνική μετατόπιση -μακριά από το επίκεντρο του «λεπτού ιδανικού» σε ένα που αναγνωρίζει ότι η υγεία και η ευημερία μπορούν να συμβούν σε διάφορα μεγέθη σώματος.
