Η σύγχρονη κουλτούρα αδυνατίσματος, η οποία έχει διαποτίσει όλες τις πτυχές της ζωής των γυναικών ξεκίνησε στη δεκαετία του 1950. Η Eileen Fowler ήταν η μητέρα του σύγχρονου κινήματος αδυνατίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στη δεκαετία του 1950 η εστίαση ήταν στην ελαχιστοποίηση των υδατανθράκων και στη δεκαετία του 1960 ήταν στα γεύματα με χαμηλά λιπαρά. Οι δίαιτες που διακινούνται από τον σημερινό γυναικείο Τύπο είναι τις περισσότερες φορές ανασυσκευασμένες εκδοχές των προγραμμάτων γευμάτων που δημοσιεύτηκαν πριν από 50 χρόνια. Μετα-χριστουγεννιάτικες δίαιτες, δίαιτες με μπριζόλες και άλλα περίεργα υπάρχουν για πολύ περισσότερο από όσο φαντάζονται οι άνθρωποι.
Ενώ η άνοδος του κλάδου αδυνατίσματος θεωρείται συχνά ως πρόσφατο φαινόμενο των σύγχρονων καταναλωτικών κοινωνιών, που χαρακτηρίζεται από την αφθονία και την οικονομική προσιτότητα των τροφίμων, οι δίαιτες αδυνατίσματος κυκλοφορούσαν ακόμη και σε περιόδους λιτότητας. Υπήρχαν πολλά άρθρα διατροφής και άσκησης που προωθούν τη γυναικεία λεπτότητα ως ιδανικό της μεταπολεμικής θηλυκότητας -πολύ πριν η Susie Orbach αναγνωρίσει το λίπος ως φεμινιστικό ζήτημα το 1978.
Καθώς η καταναλωτική ευημερία αυξανόταν στα τέλη της δεκαετίας του 1950, ο κόσμος άρχισε να προετοιμάζει πιο περίτεχνα γεύματα διατροφής. Συγχρόνως προωθήθηκε η λεπτή σιλουέτα προσφέροντας μια σειρά δίαιτες για να επιτευχθεί το επιθυμητό σχήμα σώματος. Οι αεροσυνοδοί θεωρούνταν ευρέως ως λαμπερές εικόνες θηλυκότητας. Ενώ τα κριτήρια απασχόλησης από τις αεροπορικές εταιρείες θα θεωρούνταν σήμερα ως σεξιστικά, πολλές γυναίκες φιλοδοξούσαν να γίνουν «σταρ κορίτσια», αλλά θα μπορούσαν μόνο αν ήταν νεαρές, ανύπαντρες και λεπτές. Παρεμπιπτόντως, οι περιορισμοί βάρους για τις αεροσυνοδούς εξακολουθούν να ισχύουν σήμερα, αν και ο ορισμός είναι κάπως ευρύτερος από ό,τι στη δεκαετία του 1960 και συνδέεται με τον δείκτη μάζας σώματος ενός ατόμου.
Ενώ οι δίαιτες αδυνατίσματος αποσκοπούσαν στη μείωση του σωματικού βάρους, οι περισσότερες συμβουλές άσκησης στόχευαν στη μείωση των λεγόμενων προβληματικών σημείων ή προβληματικών ζωνών. Αυτά ήταν η κοιλιά, οι γλουτοί, η μέση, οι γοφοί, το μπούστο, τα χέρια, οι αστραγάλοι και οι καρποί μιας γυναίκας. Ίσως η απώλεια βάρους σε αυτές τις περιοχές επιτυγχανόταν καλύτερα με το συνδυασμό των οικιακών εργασιών με την άσκηση και τον συνδυασμό προπονήσεων με δραστηριότητες όπως «σηκώνοντας και κουβαλώντας το μωρό, πλένοντας και σιδερώνοντας τα ρούχα του».
Η απώλεια βάρους μετά τον τοκετό απασχολούσε ιδιαίτερα τα περιοδικά της εποχής. «Μόλις γεννηθεί το μωρό, ξεκινήστε τις καθημερινές σας ασκήσεις, ώστε να ανακτήσετε τη σιλουέτα σας στο συντομότερο δυνατό χρόνο». «Είσαι ακόμα σύζυγος όσο και μητέρα, επομένως θέλεις να παραμείνεις ελκυστική». Το επιχείρημα ότι η αξία μιας γυναίκας αντικατοπτρίζεται στην κρίση του συζύγου της, επαναλαμβανόταν ξανά και ξανά στα περιοδικά. Οι άνδρες θα ήταν δυσαρεστημένοι αν οι γυναίκες τους «άφηναν τον εαυτό τους» μετά από μερικά χρόνια γάμου και μητρότητας. Το καθήκον μιας γυναίκας ήταν να διατηρήσει τη νεανικότητα της μέσα από μια λεπτή σωματική διάπλαση, υποδηλώνοντας ότι χρειαζόταν μια λεπτή σιλουέτα για να δείχνει όμορφη με την τελευταία λέξη της μόδας.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 εμφανίστηκε ο φεμινισμός δεύτερου κύματος αλλά αν κάτι άλλαξε αυτό ήταν για τους άντρες. Η ανδρική λεπτότητα απεικονιζόταν και αυτή ως ζωτικής σημασίας για την υγεία ενός άνδρα -ως εξωτερικό σημάδι οικονομικής και σεξουαλικής επιτυχίας. Η λεπτή σιλουέτα δεν προωθούνταν πλέον ως απαραίτητο μέσο για τις γυναίκες για να εκπληρώσουν τους ρόλους τους ως σύζυγοι και μητέρες, συνδυαζόταν επίσης με μηνύματα υγείας, ομορφιάς και «ζωτικότητας» -μπορούσε να επιτευχθεί με τη βοήθεια μιας ομάδας αδυνατίσματος. Τα περιοδικά δημοσίευαν όλο και περισσότερο άρθρα σχετικά με την ανεξαρτησία των γυναικών, τις προοπτικές εργασίας ή την εκπαίδευση, αντανακλώντας, τις μεταβαλλόμενες εμπειρίες του αναγνωστικού κοινού τους. Οι πιο επιτυχημένες γυναίκες ήταν οι λεπτές και όμορφες.
Όλο και περισσότερες παντρεμένες γυναίκες εισέρχονταν στο εργατικό δυναμικό από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 και μετά, και υπήρξε ένας αυξανόμενος δημόσιος διάλογος και συνειδητοποίηση του μεταβαλλόμενου ρόλου των γυναικών στην κοινωνία. Πώς, λοιπόν, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ένα ιδανικό γυναικείο λεπτό κάλλος, που πρέπει να επιτευχθεί με γενικά αυστηρές μεθόδους, έγινε ένας βαθιά εδραιωμένος κανόνας στο Ηνωμένο Βασίλειο που εξακολουθεί να υπάρχει στον 21ο αιώνα;
Η αυξημένη εστίαση στη δίαιτα στη δεκαετία του 1960 οφειλόταν εν μέρει στις ανησυχίες για την επικείμενη κρίση παχυσαρκίας, καθώς τότε ήταν που τα στοιχεία για τις επιζήμιες συνέπειες της υπερκατανάλωσης έγιναν ευρύτερα γνωστά. Αν και ο επιπολασμός της παχυσαρκίας ήταν συγκριτικά μικρός στη δεκαετία του 1960, η έρευνα για τις σχετικές παθήσεις όπως οι καρδιακές παθήσεις, η υψηλή αρτηριακή πίεση και ο διαβήτης, άρχισαν να γίνονται πρωτοσέλιδα. Αυτό ακολούθησε τη δημοσίευση της λεγόμενης «Μελέτη Build and Blood Pressure Study» το 1959 από τις αμερικανικές ασφαλιστικές εταιρείες οι οποίες, εκείνη την εποχή, αντιπροσώπευαν το μεγαλύτερο σύνολο πληροφοριών σχετικά με το σωματικό βάρος και τη θνησιμότητα. Όπως το έθεσε μάλλον ωμά το περιοδικό Woman’s Own το 1969: Κανείς δεν θέλει να είναι χοντρός. Όχι μόνο επειδή το υπερβολικό βάρος –όπως αποδεικνύουν οι στατιστικές– είναι ένας αναγνωρισμένος κίνδυνος για την υγεία, όχι μόνο επειδή φαίνεται αντιαισθητικό και γελοίο. Αλλά επειδή το να είσαι πολύ χοντρός μειώνει την ταυτότητά σου. Όλοι οι χοντροί άνθρωποι τείνουν να μοιάζουν μεταξύ τους. Το λίπος έχει την ικανότητα να σιδερώνει και να ισοπεδώνει τα χαρακτηριστικά, εξαφανίζοντάς τα.
Στην εποχή της μεταπολεμικής ευμάρειας και της αύξησης του σωματικού βάρους, οι εμπορικές δυνάμεις αναγνώρισαν από νωρίς ότι η διάδοση ενός λεπτού ιδανικού θα αποδεικνυόταν επικερδής. Τα γυναικεία περιοδικά παρείχαν την ιδανική πλατφόρμα για τη μετάδοση αυτών των μηνυμάτων και συνέβαλαν καθοριστικά στη διάδοση και την εδραίωση του λεπτού ιδανικού. Το λεπτό γυναικείο σώμα είχε σκοπό να ευχαριστήσει, αν και όχι απαραίτητα τις ίδιες τις γυναίκες. Και η εξωτερική αναγνώριση, που χορηγήθηκε απλώς και μόνο λόγω της φυσικής ομορφιάς, υποτίθεται ότι θα οδηγούσε στην αυτοεκπλήρωση των γυναικών στους παραδοσιακούς τους ρόλους ως σύζυγοι και μητέρες.
Μέχρι σήμερα, όποια συμβουλή κι αν δοθεί, η πανάκεια για την απώλεια βάρους είναι τόσο άπιαστη όσο ήταν πάντα. Αυτό, σαφώς, εκμεταλλεύεται o κλάδος αδυνατίσματος, για τον οποίο τα γυναικεία περιοδικά παρείχαν πάντα μια πλατφόρμα.
Πηγή: To παραπάνω κείμενο είναι μια συντόμευση άρθρου που δημοσιεύθηκε στο The Conversation το 2017.
