Των Elena Koning και Elisa Brietzke, The Conversation.
Το φαγητό είναι ένα ουσιαστικό μέρος της ανθρώπινης ζωής και αποδεικνύεται ότι όχι μόνο αυτό που τρώμε αλλά και το πότε τρώμε μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλό μας. Οι ακανόνιστοι χρόνοι φαγητού έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλουν στην κακή ψυχική υγεία, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης και του άγχους, καθώς και σε καρδιομεταβολικές ασθένειες και αύξηση βάρους.
Ευτυχώς, είναι δυνατό να αξιοποιήσουμε τους διατροφικούς μας ρυθμούς για να περιορίσουμε την αρνητική διάθεση και να αυξήσουμε την ψυχική υγεία. Το σύστημα κιρκάδιου ρολογιού είναι υπεύθυνο για την ευθυγράμμιση των εσωτερικών μας διεργασιών στις βέλτιστες ώρες της ημέρας με βάση τις ενδείξεις από το περιβάλλον, όπως το φως ή το φαγητό. Οι άνθρωποι έχουν εξελίξει αυτήν την καλωδίωση για να καλύπτουν ενεργειακές ανάγκες που αλλάζουν πολύ κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας, δημιουργώντας ένα ρυθμικό μοτίβο στις διατροφικές μας συνήθειες που ακολουθεί το πρόγραμμα του ήλιου.
Αν και το κύριο ρολόι διαχειρίζεται τη μεταβολική λειτουργία κατά τη διάρκεια του κύκλου ημέρας-νύχτας, οι διατροφικοί μας ρυθμοί επηρεάζουν επίσης το κύριο ρολόι. Οι πεπτικοί ιστοί έχουν τα δικά τους ρολόγια και παρουσιάζουν τακτικές ταλαντώσεις στη λειτουργία τους κατά τη διάρκεια του 24ωρου κύκλου. Για παράδειγμα, το λεπτό έντερο και το ήπαρ ποικίλλουν κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας όσον αφορά την πεπτική, απορροφητική και μεταβολική ικανότητα.
Όταν το κύριο κιρκάδιο ρολόι στον εγκέφαλο δεν συγχρονίζεται με τους διατροφικούς ρυθμούς, επηρεάζει την ικανότητα του εγκεφάλου να λειτουργεί πλήρως. Παρόλο που ο εγκέφαλος είναι μόνο το 2% της συνολικής μάζας του σώματός μας, καταναλώνει έως και το 25% της ενέργειάς μας και επηρεάζεται ιδιαίτερα από τις αλλαγές στην πρόσληψη θερμίδων. Αυτό σημαίνει ότι οι μη φυσιολογικοί χρόνοι γευμάτων είναι βέβαιο ότι θα έχουν αρνητικά αποτελέσματα για την υγεία.
Φαγητό και διάθεση
Αν και οι υποκείμενοι μηχανισμοί είναι ακόμα άγνωστοι, υπάρχει αλληλεπικάλυψη μεταξύ των νευρικών κυκλωμάτων που διέπουν το φαγητό και τη διάθεση. Επίσης, οι πεπτικές ορμόνες ασκούν επιδράσεις στη ντοπαμίνη, έναν νευροδιαβιβαστή που παίζει μεγάλο ρόλο στη διάθεση, την ενέργεια και την ευχαρίστηση. Τα άτομα με κατάθλιψη και διπολική διαταραχή έχουν μη φυσιολογικά επίπεδα ντοπαμίνης. Οι τροποποιημένοι διατροφικοί ρυθμοί πιστεύεται ότι συμβάλλουν στη διατήρηση της κακής διάθεσης.
Η ακανόνιστη διατροφή μπορεί ακόμη και να παίζει ρόλο στις σύνθετες υποκείμενες αιτίες των διαταραχών της διάθεσης. Για παράδειγμα, τα άτομα με κατάθλιψη ή διπολική διαταραχή παρουσιάζουν διαταραγμένους εσωτερικούς ρυθμούς και ακανόνιστες ώρες γευμάτων, που επιδεινώνουν σημαντικά τα συμπτώματα της διάθεσης. Επιπλέον, οι εργαζόμενοι σε βάρδιες -οι οποίοι τείνουν να έχουν ακανόνιστα προγράμματα διατροφής- παρουσιάζουν αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης και άγχους σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό. Παρά αυτά τα στοιχεία, η αξιολόγηση των διατροφικών ρυθμών δεν αποτελεί επί του παρόντος μέρος της τυπικής κλινικής φροντίδας στα περισσότερα ψυχιατρικά περιβάλλοντα.
Λοιπόν, τι μπορούμε να κάνουμε για να βελτιστοποιήσουμε τους διατροφικούς μας ρυθμούς; Μια πολλά υποσχόμενη μέθοδος που έχουμε συναντήσει στην έρευνά μας είναι η χρονικά περιορισμένη διατροφή (TRE: time-restricted eating), γνωστή και ως διαλειμματική νηστεία. H τροφή λαμβάνεται ενός ενός ορισμένου χρονικού διαστήματος κατά τη διάρκεια της ημέρας, συνήθως μέσα σε 4 έως 12 ώρες. Για παράδειγμα, επιλέγοντας να τρώτε όλα τα γεύματα και τα σνακ σε ένα παράθυρο 8 ωρών από τις 11:00 π.μ. έως τις 7:00 μ.μ. αντικατοπτρίζει μια ολονύκτια νηστεία. Τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτή η μέθοδος βελτιστοποιεί τη λειτουργία του εγκεφάλου, τον ενεργειακό μεταβολισμό και την υγιή σηματοδότηση των μεταβολικών ορμονών.
Η διαλειμματική νηστεία έχει ήδη αποδειχθεί ότι προλαμβάνει τα συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους σε μελέτες σε ζώα που έχουν σχεδιαστεί για να μοντελοποιήσουν την εργασία σε βάρδιες. Τα αντικαταθλιπτικά αποτελέσματα της διαλειμματικής νηστείας έχουν επίσης αποδειχθεί σε ανθρώπους. Το να τρώτε σε τακτικό πρόγραμμα είναι επίσης ευεργετικό για τη μείωση του κινδύνου προβλημάτων υγείας όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης και οι καρδιαγγειακές παθήσεις.
Ζούμε σε έναν κόσμο 24 ωρών γεμάτο με τεχνητό φως και 24ωρη πρόσβαση στα τρόφιμα. Αυτό καθιστά τις επιπτώσεις των διαταραγμένων διατροφικών ρυθμών στην ψυχική υγεία σημαντικό θέμα για τη σύγχρονη ζωή. Για τον γενικό πληθυσμό, είναι σημαντικό να αυξηθεί η γνώση του κοινού σχετικά με προσβάσιμους και οικονομικά προσιτούς τρόπους διατήρησης της υγιεινής διατροφής. Αυτό περιλαμβάνει την προσοχή όχι μόνο στο περιεχόμενο των γευμάτων αλλά και στους διατροφικούς ρυθμούς. Η ευθυγράμμιση των διατροφικών ρυθμών με το πρόγραμμα του ήλιου θα έχει διαρκή οφέλη για τη γενική ευεξία και μπορεί να έχει προστατευτική δράση έναντι των ψυχικών ασθενειών.
