Του Viren Swami, The Conversation.
«Την ομορφιά την ορίζετε μόνοι σας». «Είστε κάτι παραπάνω από ένας αριθμός σε μια ζυγαριά». «Αγαπήστε τον εαυτό σας όπως είστε». Τα θετικά μηνύματα όπως αυτά φαίνεται να υπάρχουν παντού, από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έως τις τηλεοπτικές διαφημίσεις. Όμως, ενώ κάποιοι θεωρούν ότι το κίνημα της θετικότητας του σώματος (Body Positivity) είναι ανυψωτικό και χρήσιμο, άλλοι έχουν αρχίσει να το αποκαλούν «τοξικό» και προτείνουν ότι είναι καιρός να προχωρήσουμε από αυτόν τον τρόπο σκέψης.
Η θετικότητα του σώματος έχει τις ρίζες της στον ριζοσπαστικό ακτιβισμό για το λίπος που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Παράλληλα με τον ακτιβισμό μεταξύ γυναικών εθνοτικών μειονοτήτων, αυτές οι ομάδες διαμαρτυρήθηκαν για τις δομικές προκαταλήψεις και τις διακρίσεις, ειδικά από τις βιομηχανίες μόδας και ομορφιάς που επωφελήθηκαν κάνοντας ανθρώπους και κοινότητες να αισθάνονται ανεπαρκείς. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό εξελίχθηκε στο κίνημα της θετικότητας σώματος όπως το ξέρουμε σήμερα. Αρχικά, το κίνημα οδηγήθηκε από δημοφιλείς λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που αμφισβήτησαν τα καθορισμένα κοινωνικά πρότυπα εμφάνισης.
Αλλά κάποιοι λένε ότι το κίνημα απομακρύνθηκε από τις (ριζοσπαστικές) ρίζες του όταν έγινε mainstream. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε καμπάνιες εταιρικών επωνυμιών, όπως η καμπάνια Real Beauty της Dove και τις υποσχέσεις των περιοδικών μόδας να δείξουν μια πιο ποικιλόμορφη σειρά από σώματα.
Ο στόχος του Body Positivity να προωθήσει την αποδοχή και την εκτίμηση μιας ποικιλίας τύπων και μεγεθών σώματος μπορεί να εξηγήσει γιατί έχει τόσο ευρεία απήχηση. Και πράγματι, υπάρχουν ενδείξεις ότι τέτοια μηνύματα μπορεί να έχουν θετικό αντίκτυπο. Μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες που εκτίθενται σε λογαριασμούς μέσων κοινωνικής δικτύωσης και περιεχόμενο σχετικά με τη θετικότητα του σώματος έχουν καλύτερη διάθεση, καθώς και μεγαλύτερη σωματική ικανοποίηση και συναισθηματική ευεξία.
Γίνεται τοξικό
Όμως, παρά τη θετική επίδραση που μπορεί να έχει η θετικότητα του σώματος, πιο πρόσφατα κάποιοι εξέφρασαν ανησυχίες. Ανησυχούν ότι το ίδιο το κίνημα είναι αποκλειστικό και ότι μπορεί στην πραγματικότητα να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Για παράδειγμα, η τραγουδίστρια Lizzo έχει πει ότι το κίνημα έχει «υιοθετηθεί από όλα τα σώματα…. συνεχίζουν να μας συζητάνε, να μας μιμούνται, να μας κάνουν να ντρεπόμαστε και κανείς δεν νοιάζεται πια γιατί «η θετικότητα του σώματος είναι για όλους».
Άλλοι πιστεύουν ότι το κίνημα συνεχίζει να αποκλείει τα περιθωριοποιημένα σώματα, με τους πιο σημαντικούς λογαριασμούς και τις δημοσιεύσεις που απεικονίζουν συνήθως ελκυστικές λευκές γυναίκες. Μια ανάλυση σχεδόν 250 αναρτήσεων θετικότητας σώματος στο Instagram διαπίστωσε ότι το 67% των δημοσιεύσεων περιελάμβανε λευκές γυναίκες, ενώ οι άνδρες και οι γυναίκες εθνοτικών μειονοτήτων υποεκπροσωπούνταν σοβαρά.
Άλλοι είπαν ότι η έμφαση στο να αγαπάς την εμφάνισή σου όποια και να είναι αυτή στην πραγματικότητα ενισχύει την ενασχόληση της κοινωνίας με την εμφάνιση. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι όταν οι γυναίκες παρακολουθούσαν ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα lifestyle με στόχο την προώθηση της θετικότητας του σώματος, παρουσίασαν παρόμοιες αυξήσεις στο άγχος για το σώμα τους και στη δυσαρέσκεια με τις γυναίκες που παρακολουθούσαν ένα πρόγραμμα για μοντέλα μόδας.
Τέτοιο περιεχόμενο θετικότητας σώματος μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο επειδή ουσιαστικά δεν αμφισβητεί την υποκείμενη ιδέα ότι οι άνθρωποι εκτιμώνται κυρίως για την εμφάνισή τους. Παρά τη θετική του περιστροφή, το κίνημα εξακολουθεί να ενθαρρύνει τους ανθρώπους να ασχολούνται με το σώμα τους και με πρακτικές ομορφιάς. Και αν αποτυγχάνεις να είσαι θετικός στο σώμα (To be body positive), φταις εσύ.
Ομοίως, ορισμένοι σχολιαστές βρίσκουν προβληματική τη συμμετοχή των εταιρειών και τον «εκτελεστικό ακτιβισμό» (επιτυγχάνοντας κάτι λόγω εμφάνισης και όχι λόγω του ότι κάνει κάτι) του κινήματος. Στο άρθρο της με μεγάλη επιρροή, “Το Body Positivity is a Scam”, η συγγραφέας Amanda Mull υποστήριξε ότι αποχωρώντας από το ριζοσπαστικό παρελθόν του, το κίνημα αγνοεί τους δομικούς λόγους που οδηγούν σε αρνητική εικόνα του σώματος, όπως οι έμφυλες ανισότητες και τα συστήματα καταπίεσης. Τα μηνύματα μετατοπίζουν τώρα την εστίαση στα άτομα και στην ικανότητά τους να αισθάνονται χαρούμενα για το σώμα τους.
Μερικοί αισθάνονται ακόμη και ότι το τρέχον κίνημα ωθεί προς μια μορφή «τοξικής θετικότητας», την προσδοκία ότι πρέπει να είμαστε πάντα θετικοί ό,τι κι αν γίνει, και ότι πρέπει να φιμώνουμε τα αρνητικά συναισθήματα στον εαυτό μας και στους άλλους. Μεγάλο μέρος των μηνυμάτων του τρέχοντος κινήματος τονίζει ότι οι άνθρωποι πρέπει να δείχνουν εμπιστοσύνη και αποδοχή στο σώμα τους. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ότι όσοι αποτυγχάνουν να επιτύχουν αυτοπεποίθηση στο σώμα τους, καταλήγουν να νιώθουν σαν να έχουν αποτύχει.
Υπάρχουν κάποια στοιχεία που υποστηρίζουν αυτή την ιδέα. Μια ομάδα ερευνητών εξέθεσε γυναίκες σε αυτό το είδος τοξικής σωματικής θετικότητας χρησιμοποιώντας διάφορες εικόνες, όπως αυτές που απεικόνιζαν το μήνυμα «ΠΡΕΠΕΙ να αποδεχτείς το σώμα σου αλλιώς δεν θα είσαι ποτέ ευτυχισμένος». Σε μια σειρά πειραμάτων, οι γυναίκες που εκτέθηκαν σε τέτοια μηνύματα δεν ένιωθαν καλύτερα για την εικόνα του σώματός τους. Αντίθετα, η εικόνα του σώματός τους βελτιώθηκε μόνο όταν οι συμμετέχοντες κατάλαβαν ότι οι κοντινοί τους άνθρωποι (όπως οι φίλοι ή η οικογένεια) τους εκτιμούσαν για αυτό που ήταν -και όχι για το πώς έμοιαζαν.
Ουδετερότητα σώματος
Πολλοί τώρα απομακρύνονται από το κίνημα της θετικότητας του σώματος και τις πιέσεις που προέρχονται από αυτό, και αντί αυτού βρίσκονται πίσω από το κίνημα της ουδετερότητας του σώματος. Αντί να εστιάζει στη φυσική εμφάνιση, η ουδετερότητα του σώματος είναι η ιδέα ότι μπορούμε να υπάρχουμε χωρίς να χρειάζεται να σκεφτόμαστε πάρα πολύ για το σώμα μας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Είμαστε όλοι κάτι παραπάνω από το σώμα μας. Είμαστε πολύπλοκα όντα με μια σειρά από συναισθήματα για το σώμα μας.
Και επειδή η ουδετερότητα του σώματος αποδυναμώνει την εστίαση στην εμφάνιση, μας επιτρέπει να εκτιμούμε καλύτερα όλα τα πράγματα που μπορεί να κάνει το σώμα μας. Το να είσαι ευγνώμων που μπορείς να κάνεις τα χόμπι που αγαπάς ή να εκτιμάς το σώμα σου για αυτό που μπορεί να κάνει, είναι παραδείγματα ουδετερότητας του σώματος.
Πράγματι υπάρχουν στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η ουδετερότητα του σώματος μπορεί να είναι ευεργετική. Σε πολιτισμούς και δημογραφικές ομάδες, η ουδετερότητα του σώματος συνδέεται με πιο θετική εικόνα σώματος και ψυχική ευεξία. Και τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορείτε να αναπτύξετε ουδετερότητα σώματος, συμπεριλαμβανομένων θεραπειών που βασίζονται σε γραφή, γιόγκα και να περνάτε χρόνο στη φύση.
