Της Havovi Chichger, Senior Lecturer, Anglia Ruskin University, The Conversation.
Ένα τεχνητό γλυκαντικό που ονομάζεται νεοτάμη μπορεί να προκαλέσει σημαντική βλάβη στο έντερο, ανακαλύψαμε οι συνεργάτες μου και εγώ. Κάνει αυτό το κακό με δύο τρόπους. Πρώτον, διασπώντας το στρώμα των κυττάρων που επενδύουν το έντερο. Και δεύτερον, κάνοντας τα προηγουμένως υγιή βακτήρια του εντέρου να νοσήσουν, με αποτέλεσμα να εισβάλουν στο τοίχωμα του εντέρου.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Frontiers in Nutrition, είναι η πρώτη που δείχνει αυτή τη διπλή αρνητική επίδραση της νεοτάμης στο έντερο, με αποτέλεσμα να παρατηρείται βλάβη παρόμοια με αυτή στη φλεγμονώδη νόσο του εντέρου και τη σήψη.
Για τη μείωση της παιδικής παχυσαρκίας, πριν από έξι χρόνια, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου εισήγαγε ένα φόρο στη βιομηχανία αναψυκτικών. Αυτός ο «φόρος ζάχαρης» απαιτούσε την καταβολή εισφοράς για οποιοδήποτε αναψυκτικό. Από τότε που καθιερώθηκε η εισφορά, σημειώθηκε μείωση σχεδόν 50% στη μέση περιεκτικότητα σε ζάχαρη των αναψυκτικών. Ενώ η μείωση της περιεκτικότητας σε ζάχαρη αντιμετωπίζει σίγουρα την παιδική παχυσαρκία, δεν δίνει την ίδια αντίληψη γλυκιάς γεύσης που έχουν συνηθίσει να βιώνουν οι καταναλωτές στη διατροφή τους. Εκεί είναι που τα τεχνητά γλυκαντικά κάνουν τη διαφορά.
Τα τεχνητά γλυκαντικά είναι χημικές ενώσεις που είναι έως και 600 φορές πιο γλυκές από τη ζάχαρη με καθόλου ή ελάχιστες θερμίδες. Επίσης είναι φθηνά και εύκολα στη χρήση από τις εταιρείες τροφίμων. Παραδοσιακά τεχνητά γλυκαντικά, όπως η ασπαρτάμη, η σουκραλόζη και η ακεσουλφάμη καλίου (ακεσουλφάμη Κ) βρίσκονται σε μια ευρεία γκάμα τροφίμων και ποτών εδώ και πολλά χρόνια ως ένας τρόπος για να αυξηθεί η γλυκιά γεύση χωρίς να προστεθούν σημαντικές θερμίδες ή κόστος.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια υπάρχει διαμάχη στον χώρο. Αρκετές μελέτες έχουν προτείνει πιθανές βλάβες για την υγεία που σχετίζονται με την κατανάλωση αυτών των γλυκαντικών, που κυμαίνονται από γαστρεντερικές παθήσεις έως άνοια.
Αν και καμία από αυτές τις βλάβες δεν έχει αποδειχθεί, έχει ανοίξει το δρόμο για την ανάπτυξη νέων γλυκαντικών για την αποφυγή τυχόν προβλημάτων υγείας. Αυτά τα γλυκαντικά επόμενης γενιάς είναι έως και 13.000 φορές πιο γλυκά από τη ζάχαρη, δεν έχουν θερμίδες και δεν έχουν επίγευση (ένα κοινό παράπονο με τα παραδοσιακά γλυκαντικά). Ένα παράδειγμα αυτού του νέου τύπου γλυκαντικού είναι η νεοτάμη.
Η νεοτάμη αναπτύχθηκε ως εναλλακτική λύση στην ασπαρτάμη με στόχο να είναι μια πιο σταθερή και γλυκιά εκδοχή του παραδοσιακού γλυκαντικού. Είναι πολύ σταθερή σε υψηλές θερμοκρασίες, πράγμα που σημαίνει ότι είναι ένα καλό πρόσθετο για χρήση σε αρτοσκευάσματα. Χρησιμοποιείται επίσης σε αναψυκτικά και τσίχλες. Έχει εγκριθεί για χρήση σε περισσότερες από 35 χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, αν και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια των Τροφίμων εξετάζει επί του παρόντος το γλυκαντικό ως μέρος μιας σειράς αποδεικτικών αξιολογήσεων κινδύνου ορισμένων γλυκαντικών.
Σκοτώνει τα κύτταρα που επενδύουν το τοίχωμα του εντέρου
Ενώ η νεοτάμη έχει αποδειχθεί ότι αλλάζει το προφίλ των βακτηρίων του εντέρου, πολύ λίγες έρευνες έχουν διερευνήσει την επίδραση της νεοτάμης σε κυτταρικό επίπεδο. Η μελέτη που πραγματοποιήσαμε οι συνάδελφοί μου και εγώ είχε στόχο να καλύψει αυτό το κενό στις γνώσεις μας. Χρησιμοποιήσαμε ένα μοντέλο κυττάρων του ανθρώπινου εντέρου και μοντελοποιήσαμε βακτήρια από τη μικροχλωρίδα του ανθρώπινου εντέρου για να μελετήσουμε πώς η νεοτάμη που καταναλώνεται στη διατροφή θα μπορούσε να επηρεάσει την υγεία του εντέρου.
Βρήκαμε ότι, σε υψηλότερες συγκεντρώσεις, η νεοτάμη μπορεί να σκοτώσει τα κύτταρα που επενδύουν το τοίχωμα του εντέρου και, σε χαμηλότερες συγκεντρώσεις, το γλυκαντικό μπορεί να κάνει το έντερο να γίνει πιο ευαίσθητο σε διαρροές. Και οι δύο αυτές επιδράσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε φλεγμονή του εντέρου, η οποία συνδέεται με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου και σήψη.
Διαπιστώσαμε ότι η έκθεση των ανθρώπινων εντερικών κυττάρων στην αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη νεοτάμης -όπως αποφασίστηκε από τις υπηρεσίες ασφάλειας τροφίμων- προκαλεί θάνατο των κυττάρων. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι, επειδή η νεοτάμη είναι τόσο έντονα γλυκιά, είναι απίθανο ένα άτομο να καταναλώνει αρκετό γλυκαντικό στην καθημερινή του διατροφή για να πετύχει αυτή την ποσότητα.
Σε χαμηλότερες συγκεντρώσεις νεοτάμης, οι οποίες μπορούν να παρατηρηθούν στη διατροφή, διαπιστώσαμε ότι η διάσπαση του εντερικού φραγμού ήταν επαρκής για να συσχετιστεί με αυξημένη πιθανότητα μόλυνσης στο σώμα. Στα μοντέλα βακτηρίων του εντέρου, έναν τύπο E coli και E faecalis, η νεοτάμη δεν σκότωσε τα βακτήρια αλλά αντίθετα αύξησε την ικανότητά τους να σχηματίζουν «βιοφίλμ». Όταν τα βακτήρια σχηματίζουν ένα βιοφίλμ, συγκεντρώνονται ως προστατευτικός μηχανισμός που τα καθιστά πιο ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Η μελέτη δείχνει επίσης ότι η νεοτάμη αυξάνει την ικανότητα του E coli να εισβάλλει και να σκοτώνει τα ανθρώπινα κύτταρα του εντέρου.
Αυτά τα ευρήματα είναι πολύ παρόμοια με εκείνα με τα παραδοσιακά γλυκαντικά, όπως η σουκραλόζη και η ασπαρτάμη, όσον αφορά την επίδρασή τους στα βακτήρια του εντέρου και στα ανθρώπινα εντερικά κύτταρα. Αυτό υποδηλώνει ότι τα γλυκαντικά επόμενης γενιάς μπορεί να μην είναι η λύση που ελπιζόταν.
Επομένως, είμαστε ακόμα κολλημένοι με το ενοχλητικό ερώτημα: πώς απολαμβάνουμε μια γλυκιά γεύση στη διατροφή μας χωρίς τις βλάβες για την υγεία που φαίνεται να προκαλούν τα σάκχαρα και τώρα τα γλυκαντικά;
