Των Karl Lawrence και Antony Young, The Conversation.
Πολλά ξεκινούν από στα social media. Αυτή τη φορά πρόκειται για τη χρήση αντηλιακού. Το επιχείρημα ξεκίνησε όταν ο Τιμ Σπέκτορ, καθηγητής γενετικής επιδημιολογίας στο King’s College του Λονδίνου, εξέφρασε ανησυχίες ότι η καθημερινή χρήση αντηλιακού θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανεπάρκεια βιταμίνης D. Ενώ η ανάρτησή του κέρδισε μεγάλη προσοχή, δεν είναι η πρώτη φορά που τίθεται το επιχείρημα κατά της χρήσης αντηλιακού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης -με αμέτρητες αναρτήσεις για το θέμα. Οι περισσότερες από αυτές τις ανησυχίες προέρχονται από το γεγονός ότι το αντηλιακό μπλοκάρει την υπεριώδη ακτινοβολία (συγκεκριμένα την UVΒ) την οποία χρειάζεται το σώμα μας για να συνθέσει τη βιταμίνη D στο δέρμα. Ευτυχώς, η έρευνα δείχνει ότι αυτό μάλλον δεν είναι πρόβλημα για τους περισσότερους ανθρώπους.
Η βιταμίνη D είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό. Βοηθά στη ρύθμιση της απορρόφησης ασβεστίου, το οποίο είναι σημαντικό για την υγεία των οστών. Ένας αυξανόμενος όγκος ερευνών υποδηλώνει ότι η βιταμίνη D μπορεί να είναι σημαντική και για άλλες πτυχές της υγείας, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης του ανοσοποιητικού, της μείωσης της φλεγμονής και της διατήρησης της υγείας της καρδιάς.
Ενώ μπορούμε να λάβουμε βιταμίνη D από ορισμένα τρόφιμα -όπως τα λιπαρά ψάρια, οι κρόκοι αυγών και τα εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά- το σώμα μας βασίζεται κυρίως στο ηλιακό φως για να την παράγει στο δέρμα μας. Όταν εκτιθέμεθα στην υπεριώδη ακτινοβολία Β του ήλιου, μια σειρά διεργασιών στα κύτταρα του δέρματός μας μετατρέπουν ένα μόριο που μοιάζει με χοληστερόλη σε βιταμίνη D3.
Δεδομένου ότι η παραγωγή βιταμίνης D απαιτεί έκθεση σε ακτινοβολία UVB, θα μπορούσε να αναμένεται ότι η χρήση αντηλιακού αναστέλλει τη σύνθεση της βιταμίνης D. Το αντηλιακό λειτουργεί ως φίλτρο, απορροφώντας ή αντανακλώντας την ηλιακή ακτινοβολία UV. Όσο υψηλότερος είναι ο παράγοντας αντηλιακής προστασίας (SPF) ενός προϊόντος, τόσο καλύτερα αποτρέπει το ηλιακό έγκαυμα (προκαλείται κυρίως από την ακτινοβολία UVB). Αποτρέποντας αυτή την ακτινοβολία να φτάσει και να μεταλλάξει το DNA στα κύτταρα του δέρματος, τα αντηλιακά μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος. Τα αντηλιακά έχουν επίσης αποδειχθεί ότι μειώνουν τη γήρανση του δέρματος που προκαλείται από την υπεριώδη ακτινοβολία.
Ωστόσο, τα αντηλιακά δεν είναι 100% αποτελεσματικά -κυρίως επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι δεν τα χρησιμοποιούν σύμφωνα με τις οδηγίες. Οι άνθρωποι συνήθως εφαρμόζουν μόνο περίπου το ένα τέταρτο έως το ένα τρίτο της απαιτούμενης ποσότητας αντηλιακού -και οι περισσότεροι δεν εφαρμόζουν ξανά σύμφωνα με τις οδηγίες. Αυτό σημαίνει ότι κάποια UVB μπορεί ακόμα να φτάσει στην επιφάνεια του δέρματος.
Αντηλιακό και βιταμίνη D
Πολλές μελέτες έχουν διερευνήσει την επίδραση της χρήσης αντηλιακού στα επίπεδα της βιταμίνης D. Συνολικά, τα ευρήματα δείχνουν ότι με τυπική χρήση, το αντηλιακό εξακολουθεί να επιτρέπει την επαρκή παραγωγή βιταμίνης D. Σε ένα πείραμα μιας εβδομάδας σε 40 παραθεριστές στην Τενερίφη της Ισπανίας, οι συμμετέχοντες διδάχθηκαν να εφαρμόζουν σωστά ένα αντηλιακό SPF 15 για να προστατεύουν το δέρμα τους. Όχι μόνο το αντηλιακό προστάτευε τους συμμετέχοντες από ηλιακά εγκαύματα, αλλά και τα επίπεδα βιταμίνης D τους βελτιώθηκαν. Αυτό σημαίνει ότι επαρκής ποσότητα ακτινοβολίας UVB εξακολουθούσε να φτάνει στο δέρμα, επιτρέποντας την παραγωγή βιταμίνης D.
Αυτά τα ευρήματα ευθυγραμμίζονται με δύο ανασκοπήσεις που εξέτασαν την χρήση αντηλιακού και τα επίπεδα βιταμίνης D. Οι περισσότερες από τις μελέτες που περιλαμβάνονται σε αυτές τις ανασκοπήσεις είτε ανέφεραν ότι η χρήση αντηλιακού δεν είχε καμία επίδραση στα επίπεδα βιταμίνης D είτε ότι η χρήση αντηλιακού οδήγησε σε υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης D. Ωστόσο, αυτές οι ανασκοπήσεις βρήκαν επίσης αρκετές μελέτες με πιο ελεγχόμενες συνθήκες που έδειξαν ότι η χρήση αντηλιακού μπορεί να αποτρέψει τη σύνθεση της βιταμίνης D. Αλλά αυτές οι μελέτες χρησιμοποίησαν πηγές υπεριώδους ακτινοβολίας που δεν ήταν αντιπροσωπευτικές της ηλιακής ακτινοβολίας UV, γεγονός που μπορεί να περιορίσει τη συνάφειά τους για τα πραγματικά συμπεράσματα.
Ένας περιορισμός των μελετών που αξιολογήθηκαν σε αυτές τις ανασκοπήσεις ήταν ότι οι περισσότερες χρησιμοποιούσαν αντηλιακά με χαμηλό δείκτη προστασίας (SPF 15 ή χαμηλότερο). Οι συμβουλές για τη δημόσια υγεία συνιστούν τη χρήση τουλάχιστον αντηλιακού SPF 30, το οποίο ενδεχομένως θα μπορούσε να έχει μεγαλύτερη ανασταλτική επίδραση στην παραγωγή βιταμίνης D. Και οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες χρησιμοποίησαν λευκούς συμμετέχοντες.
Το λευκό δέρμα έχει λιγότερη χρωστική μελανίνη, η οποία δρα ως φυσικό αντηλιακό -προστατεύοντας από τις βλάβες από την υπεριώδη ακτινοβολία. Η μελανίνη μπορεί επίσης να έχει μια δυνητικά μικρή, ανασταλτική επίδραση στην παραγωγή βιταμίνης D. Μελέτες παρατήρησης έχουν δείξει ότι τα άτομα με σκούρο δέρμα τείνουν να έχουν φτωχότερα επίπεδα βιταμίνης D από τα άτομα με ανοιχτότερους τόνους δέρματος που ζουν σε παρόμοια γεωγραφικά πλάτη. Αυτή η διαφορά γίνεται ακόμη πιο έντονη σε γεωγραφικά πλάτη όπου τα επίπεδα της ακτινοβολίας UVB είναι χαμηλότερα.
Δεδομένου ότι τα άτομα με πιο σκούρο δέρμα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D, το να περνούν περισσότερο χρόνο στον ήλιο μπορεί να είναι ωφέλιμο. Όμως, ενώ τα άτομα με σκούρο δέρμα έχουν 20-60 φορές μικρότερο κίνδυνο καρκίνου του δέρματος από τα άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα, είναι σημαντικό να αποφεύγετε τον ήλιο όταν είναι πιο δυνατός και να φοράτε αντηλιακό ή να καλύπτεστε εάν είστε έξω τις ηλιόλουστες μέρες.
