Ο έρπητας ζωστήρας είναι μια λοίμωξη που προκαλείται από ιό. Το κύριο σύμπτωμα είναι ένα επώδυνο εξάνθημα. Ο ιός που προκαλεί τον έρπητα ζωστήρα ονομάζεται varicella zoster (ιός της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα). Είναι ο ίδιος ιός που προκαλεί την ανεμοβλογιά. Μπορείτε να σκεφτείτε ότι ο έρπητας ζωστήρας είναι δεύτερη φορά που σας χτυπάει ο ίδιος ιός. Όποιος έπαθε έρπητα ζωστήρα είχε κάποια στιγμή ανεμοβλογιά, συνήθως όταν ήταν παιδί -δεκαετίες νωρίτερα.
Η ανεμοβλογιά προκαλεί κνησμώδεις φουσκάλες που μπορεί να ξεκινήσουν στην πλάτη, το στήθος και το πρόσωπό σας και να εξαπλωθούν στο υπόλοιπο σώμα σας. Ο έρπης ζωστήρας εμφανίζεται συνήθως στη μία πλευρά του σώματός σας, σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Το πιο κοινό σημείο είναι στον κορμό, αλλά μπορεί να εμφανιστεί στον γλουτό σας και να απλωθεί στο πόδι σας.
Το εξάνθημα ξεκινά ως ένα σύμπλεγμα μικρών εξογκωμάτων. Αυτά τα εξογκώματα φαίνονται διαφορετικά ανάλογα με το περιβάλλον και τον τόνο του δέρματος. Σε πιο σκούρο δέρμα, μπορεί να είναι ροζ, γκριζωπά, μοβ ή καφέ. Σε πιο ανοιχτόχρωμο δέρμα, τα φαίνονται κόκκινα. Τα εξογκώματα θα μετατραπούν σε φουσκάλες γεμάτες με υγρό, οι οποίες επίσης ποικίλλουν ως προς την εμφάνιση. Οι φουσκάλες συνήθως στεγνώνουν και σχηματίζουν κρούστα μέσα σε 7-10 ημέρες.
Ο έρπητας ζωστήρας μπορεί να είναι μια πολύ επώδυνη κατάσταση και μερικές φορές ο πόνος παραμένει ακόμα και μετά την εκκαθάριση του εξανθήματος. Περίπου το 10% των ανθρώπων που είχαν ανεμοβλογιά θα έχουν έρπητα ζωστήρα αργότερα. Ο κίνδυνος αυξάνεται με την ηλικία.
Συμπτώματα
Τα πρώιμα σημάδια του έρπητα ζωστήρα περιλαμβάνουν:
- Μεγαλωμένοι λεμφαδένες
- Συστάδα από μικροσκοπικές φουσκάλες που ανοίγουν αυθόρμητα
- Πόνος μαχαιρώματος (αυτό μπορεί να συμβεί χωρίς εξάνθημα)
- Αίσθημα μυρμηγκιάσματος ή καψίματος μέσα ή κάτω από το δέρμα σας
- Πυρετός
- Κρυάδες
- Πονοκέφαλος
- Αίσθημα κόπωσης
- Ευαισθησία στο φως
- Στομαχικές διαταραχές
Επισκεφτείτε το γιατρό σας εάν έχετε κάποιο από αυτά τα σημάδια. Η θεραπεία μπορεί να μειώσει την πιθανότητα επιπλοκών, συμπεριλαμβανομένου του πόνου που διαρκεί μετά την εξαφάνιση του εξανθήματος και ονομάζεται μεθερπητική νευραλγία. Εάν το εξάνθημα από έρπητα ζωστήρα εμφανιστεί στο πρόσωπό σας, απαιτεί άμεση δράση και θα πρέπει να επισκεφτείτε έναν γιατρό την ίδια μέρα γιατί ο ιός μπορεί να βλάψει την όρασή σας ή τα νεύρα στο εσωτερικό αυτί σας.
Ο έρπητας ζωστήρας του ματιού
Ο ιός του έρπητα ζωστήρα μπορεί να επηρεάσει τα μάτια σας. Όταν συμβεί αυτό, τα συμπτώματά σας μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Εξάνθημα στο ένα ή και στα δύο βλέφαρα
- Ερυθρότητα και διαρροή που επηρεάζει το λευκό των ματιών σας (επιπεφυκίτιδα)
- Θολή όραση
- Πόνος και πρήξιμο στο εσωτερικό του ματιού σας (ιρίτιδα)
- Ευαισθησία στο φως
- Οίδημα του οπτικού σας νεύρου (οπτική νευρίτιδα)
- Διάσπαση της επιφάνειας του κερατοειδούς σας (κερατίτιδα)
Μια μόλυνση του ματιού σας από έρπητα ζωστήρα μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές αργότερα: γλαύκωμα, καταρράκτη, διπλή όραση, ξηρά μάτια, βακτηριακή μόλυνση
ουλή στον κερατοειδή σας.
Τα στάδια
Όταν ο ιός της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα εισέλθει στο σώμα σας, το πρώτο που προκαλεί είναι η ανεμοβλογιά. Είναι παιδική ασθένεια, αλλά και οι ενήλικες μπορούν επίσης να νοσήσουν. Αφού περάσει η ανεμοβλογιά, ο ιός μετακινείται στους νευρικούς ιστούς κοντά στο νωτιαίο μυελό και τον εγκέφαλό σας, όπου και παραμένει. Δεν ξέρουμε γιατί, αλλά μερικές φορές, χρόνια αργότερα, ο ιός «ξυπνάει» και ταξιδεύει κατά μήκος των νευρικών ινών στο δέρμα σας. Τότε είναι που χτυπά για δεύτερη φορά και ονομάζεται έρπης ζωστήρας -γιατί είναι σαν να “ζώνει” το σώμα. Εάν έχετε έρπητα ζωστήρα, θα χρειαστούν πιθανώς 2-6 εβδομάδες για να ξεκινήσει η ασθένειά σας.
Ο έρπητας ζωστήρας έχει τρία στάδια:
Προ-εξάνθημα. Αυτό το πρώτο στάδιο ονομάζεται επίσης «προεκρηκτικό». Το δέρμα σας μπορεί να είναι ευαίσθητο ή να τσούζει. Μέρη του σώματός σας μπορεί να αισθάνονται επώδυνα. Μπορεί να έχετε γενικά συμπτώματα ίωσης -πονοκέφαλο, κόπωση και γενική αίσθηση αδιαθεσίας. Αυτό το στάδιο ξεκινά περίπου 48 ώρες πριν εμφανιστεί το εξάνθημα.
Εκρηκτικό. Σε αυτό το στάδιο, αρχίζουν να εμφανίζονται επώδυνες φουσκάλες στο σώμα σας. Μπορεί να σκάσουν και να ξεφλουδίσουν. Είστε πιο μεταδοτικοί σε αυτό το στάδιο μέχρι να στεγνώσουν οι φουσκάλες σας. Είναι συνήθως το πιο επώδυνο στάδιο, αλλά τα παυσίπονα που χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή μπορεί να μην βοηθήσουν. Μπορεί να συνεχίσετε να έχετε πονοκέφαλο και να είστε κουρασμένοι. Αυτό το στάδιο διαρκεί 2-4 εβδομάδες.
Χρόνιο. Εάν η μόλυνση από τον έρπητα ζωστήρα σας γίνει χρόνια, ο πόνος σας θα διαρκέσει περισσότερο από 4 εβδομάδες. Επειδή ο έρπητας ζωστήρας επηρεάζει τα νεύρα, μπορεί να έχετε περίεργες αισθήσεις, όπως “καρφίτσες και βελόνες” ή κραδασμούς, που δεν σχετίζονται με κάτι που αγγίζει το δέρμα σας.
Εμβόλιο
Συνιστώνται δύο δόσεις του εμβολίου Shingrix, για την πρόληψη του έρπητα ζωστήρα και των επιπλοκών σε υγιείς ενήλικες 50 ετών και άνω. Συνιστάται επίσης για άτομα 19 ετών και άνω των οποίων το ανοσοποιητικό σύστημα είναι εξασθενημένο, είτε λόγω ασθένειας είτε λόγω θεραπείας μιας ασθένειας. Εάν είστε υγιής ενήλικας 50 ετών και άνω, θα πρέπει να κάνετε τη δεύτερη δόση 2-6 μήνες μετά τον πρώτο σας εμβολιασμό. Εάν είστε νεότεροι και λάβατε Shingrix επειδή το ανοσοποιητικό σας σύστημα είναι εξασθενημένο, μπορείτε να κάνετε το δεύτερο εμβόλιο 1-2 μήνες μετά το πρώτο.
Θα πρέπει να κάνετε το Shingrix ακόμα κι αν:
- Είχατε ήδη έρπητα ζωστήρα
- Είχατε κάνει το προηγούμενο εμβόλιο -που ονομάζεται Zostavax- το οποίο δεν είναι πλέον στην αγορά
- Κάνατε το εμβόλιο της ανεμοβλογιάς
- Δεν θυμάστε αν είχατε ποτέ ανεμοβλογιά
Δεν πρέπει να κάνετε το Shingrix εάν:
- Έχετε αλλεργική αντίδραση σε οποιαδήποτε ουσία του εμβολίου ή στην πρώτη δόση του Shingrix
- Έχετε έρπητα ζωστήρα -πρέπει να περιμένετε μέχρι να εξαφανιστεί ο ιός.
- Είστε έγκυος.
Μπορείτε να κάνετε το εμβόλιο Shingrix εάν είστε άρρωστοι με κάτι μικρό, όπως ένα κρυολόγημα. Αν όμως έχετε κάτι πιο σοβαρό, θα πρέπει να περιμένετε έστω και αν δεν έχετε πυρετό.
Μπορείτε να εμφανίσετε έρπητα ζωστήρα έστω κι αν κάνατε το εμβόλιο; Ναι, αλλά οι πιθανότητες μειώνονται σημαντικά. Το εμβόλιο είναι 97% αποτελεσματικό στην πρόληψη του έρπητα ζωστήρα σε υγιείς ενήλικες ηλικίας 50-69 ετών. Για ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, είναι 91% αποτελεσματικό. Εάν πάθετε έρπητα ζωστήρα, το εμβόλιο μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της μεθερπητικής νευραλγίας -του μακροχρόνιου πόνου που είναι η πιο κοινή επιπλοκή. Μεταξύ των ατόμων με εξασθενημένο ανοσοποιητικό, το ποσοστό αποτελεσματικότητας είναι 61-91%. Το επίπεδο προστασίας εξαρτάται από τα υποκείμενα προβλήματα υγείας σας.
Το Shingrix έχει παρενέργειες; Το εμβόλιο βοηθά το ανοσοποιητικό σας να δημιουργήσει προστασία από τον ιό του έρπητα ζωστήρα. Είναι ασφαλές, αλλά μπορεί να έχετε παρενέργειες για 2-3 ημέρες που σας κρατούν μακριά από τις κανονικές σας δραστηριότητες. Αυτές οι επιπτώσεις μπορεί να περιλαμβάνουν: κούραση, πονοκέφαλο, μυϊκό πόνο, πυρετό, στομαχικές διαταραχές και ναυτία. Το χέρι σας μπορεί να πονάει για μια ή δύο μέρες. Μερικοί άνθρωποι έχουν ερυθρότητα και πρήξιμο στο σημείο που μπήκε η βελόνα. Μπορεί αυτές οι παρενέργειες να είναι μετά την πρώτη δόση, τη δεύτερη δόση ή και τα δύο. Ένα μη συνταγογραφούμενο αναλγητικό όπως η παρακεταμόλη ή η ιβουπροφαίνη μπορεί να βοηθήσει. Είναι σπάνιο, αλλά μερικοί άνθρωποι παθαίνουν μια ασθένεια του νευρικού συστήματος που ονομάζεται σύνδρομο Guillain-Barré αφού κάνουν το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα.
