Οι περίοδοι νηστείας επαναπρογραμματίζουν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που ονομάζονται “Φυσικοί φονιάδες” για την καλύτερη καταπολέμηση του καρκίνου, σύμφωνα με μια μελέτη σε ποντίκια από ερευνητές στο Memorial Sloan Kettering Cancer Center (MSK).
Η νηστεία και άλλα διατροφικά σχήματα διερευνώνται όλο και περισσότερο ως τρόποι για να λιμοκτονήσουν τα καρκινικά κύτταρα από τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται για να αναπτυχθούν και να γίνουν πιο αποτελεσματικές οι θεραπείες για τον καρκίνο.
Μια ομάδα ερευνητών από το Ινστιτούτο Sloan Kettering του MSK και οι συνεργάτες τους έδειξαν για πρώτη φορά ότι η νηστεία μπορεί να επαναπρογραμματίσει το μεταβολισμό των “Φυσικών δολοφόνων”, βοηθώντας αυτά τα κύτταρα του ανοσοποιητικού να επιβιώσουν στο σκληρό περιβάλλον μέσα και γύρω από τους όγκους, ενώ παράλληλα βελτιώνει την ικανότητά τους στην καταπολέμηση του καρκίνου.
Η μελέτη, με επικεφαλής τη μεταδιδακτορική συνεργάτιδα Rebecca Delconte, PhD, δημοσιεύτηκε στις στο περιοδικό Immunity.
Τα ευρήματα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην εξήγηση ενός από τους μηχανισμούς με τους οποίους η νηστεία μπορεί να βοηθήσει τον οργανισμό να αμυνθεί κατά του καρκίνου -μαζί με τη μείωση του λίπους και τη βελτίωση του μεταβολισμού. Και ενώ χρειάζεται περισσότερη έρευνα, τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η νηστεία θα μπορούσε να είναι μια στρατηγική για τη βελτίωση των ανοσολογικών αποκρίσεων για να γίνει η ανοσοθεραπεία πιο αποτελεσματική, σημειώνουν οι συγγραφείς της μελέτης.
«Οι όγκοι είναι πολύ πεινασμένοι», λέει ο ανοσολόγος Joseph Sun, ανώτερος συγγραφέας της μελέτης. «Παίρνουν βασικά θρεπτικά συστατικά, δημιουργώντας ένα εχθρικό περιβάλλον συχνά πλούσιο σε λιπίδια που είναι επιζήμια για τα περισσότερα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτό που δείχνουμε εδώ είναι ότι η νηστεία επαναπρογραμματίζει αυτά τα φυσικά κύτταρα δολοφόνους για να επιβιώσουν καλύτερα σε αυτό το κατασταλτικό περιβάλλον».
Οι “Φυσικοί δολοφόνοι” (natural killer cells) είναι ένας τύπος λευκών αιμοσφαιρίων που μπορεί να σκοτώσει μη φυσιολογικά ή κατεστραμμένα κύτταρα, όπως καρκινικά κύτταρα ή κύτταρα μολυσμένα με ιό. Παίρνουν το όνομά τους επειδή μπορούν να καταστρέψουν μια απειλή χωρίς να την έχουν συναντήσει ποτέ στο παρελθόν -σε αντίθεση με τα Τ κύτταρα, τα οποία απαιτούν προηγούμενη έκθεση σε έναν συγκεκριμένο παθογόνο για να δημιουργήσουν μια στοχευμένη απάντηση. Γενικά, όσο περισσότερα κύτταρα ΝΚ υπάρχουν σε έναν όγκο, τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση για τον ασθενή.
Για τη μελέτη, τα ποντίκια με καρκίνο δεν είχαν τροφή για 24 ώρες δύο φορές την εβδομάδα και στη συνέχεια αφέθηκαν να τρώνε ελεύθερα μεταξύ των νηστειών. Αυτή η προσέγγιση εμπόδισε τα ποντίκια να χάσουν βάρος συνολικά, σημειώνουν οι συγγραφείς. Αλλά αυτές οι περίοδοι νηστείας είχαν βαθιά επίδραση στους “Φυσικούς φονιάδες”.
Όπως ακριβώς συμβαίνει στους ανθρώπους, τα ποντίκια είδαν πτώση στα επίπεδα γλυκόζης τους και αύξηση των ελεύθερων λιπαρών οξέων, τα οποία είναι λιπίδια που απελευθερώνονται από τα λιποκύτταρα και μπορούν να χρησιμεύσουν ως εναλλακτική πηγή ενέργειας όταν δεν υπάρχουν άλλα θρεπτικά συστατικά.
Η νηστεία οδήγησε επίσης σε ανακατανομή των “Φυσικών δολοφόνων” εντός του σώματος, παρατήρησαν οι ερευνητές.
«Κατά τη διάρκεια καθενός από αυτούς τους κύκλους νηστείας, οι “Φυσικοί φονιάδες” έμαθαν να χρησιμοποιούν αυτά τα λιπαρά οξέα ως εναλλακτική πηγή καυσίμου στη γλυκόζη. Αυτό βελτιστοποιεί πραγματικά την αντικαρκινική τους απόκριση επειδή το μικροπεριβάλλον του όγκου περιέχει υψηλή συγκέντρωση λιπιδίων και τώρα μπορούν να εισέλθουν στον όγκο και να επιβιώσουν καλύτερα λόγω αυτής της μεταβολικής εκπαίδευσης».
Πολλά από τα κύτταρα που ονοαμάζονται “Φυσικοί φονιάδες” ταξίδεψαν στον μυελό των οστών, όπου, χάρη στη νηστεία, εκτέθηκαν σε υψηλά επίπεδα μιας βασικής πρωτεΐνης σηματοδότησης που ονομάζεται Ιντερλευκίνη-12. Αυτό ώθησε τα κύτταρα να παράγουν περισσότερη ιντερφερόνη γάμα – μια κυτοκίνη που παίζει σημαντικό ρόλο στις αντικαρκινικές αποκρίσεις.
Εν τω μεταξύ, οι “Φυσικοί φονιάδες” στον σπλήνα υποβάλλονταν σε ξεχωριστό επαναπρογραμματισμό, καθιστώντας τα καλύτερα στη χρήση λιπιδίων ως πηγή καυσίμου.
«Με τους δύο αυτούς μηχανισμούς συνδυασμένους, διαπιστώνουμε ότι οι “Φυσικοί φονιάδες” είναι εκ των προτέρων προετοιμασμένοι για να παράγουν περισσότερες κυτοκίνες μέσα στον όγκο», είπαν οι ερευνητές. «Και με τον μεταβολικό επαναπρογραμματισμό, είναι πιο ικανοί να επιβιώσουν στο περιβάλλον του όγκου και ειδικεύονται στο να έχουν βελτιωμένες αντικαρκινικές ιδιότητες».
Δεν είναι ακόμη σαφές εάν υπάρχουν δύο ξεχωριστοί πληθυσμοί “Φυσικών φονιάδων” που εκπαιδεύονται διαφορετικά σε διαφορετικά μέρη του σώματος ή εάν τα κύτταρα καταλήγουν να περνούν και από τις δύο θέσεις κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους που διαρκεί εβδομάδες.
Ενώ δείγματα ανθρώπινου μυελού των οστών δεν μελετήθηκαν ως μέρος της μελέτης, οι ερευνητές σημειώνουν ότι δείγματα αίματος από καρκινοπαθείς δείχνουν ότι η νηστεία προκαλεί μείωση των ελεύθερα κυκλοφορούντων “Φυσικών φονιάδων” στους ανθρώπους, όπως παρατήρησαν στα ποντίκια.
Οι κλινικές δοκιμές στον άνθρωπο έχουν ήδη αρχίσει να μελετούν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της νηστείας σε συνδυασμό με τις τυπικές υπάρχουσες θεραπείες. Επίσης, οι “Φυσικοί φονιάδες” θα μπορούσαν να τεθούν σε κατάσταση νηστείας έξω από το σώμα και στη συνέχεια να χορηγηθούν για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων της θεραπείας.
Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι νηστείας και μερικά μπορεί να είναι χρήσιμα ενώ άλλοι μπορεί να είναι επιβλαβείς. Οι ασθενείς θα πρέπει να μιλήσουν με τους γιατρούς τους για το τι είναι ασφαλές και υγιές για την ατομική τους κατάσταση.
Περισσότερες πληροφορίες: Fasting reshapes tissue-specific niches to improve NK cell-mediated anti-tumor immunity. Immunity, 2024; DOI: 10.1016/j.immuni.2024.05.021.
