Των Samuel J. White και Philippe B. Wilson, The Conversation.
Στον γρήγορο κόσμο μας, η ευκολία μπορεί συχνά να έχει συνέπειες στη διατροφή μας. Αυτή η αλλαγή έχει οδηγήσεις πολλούς σε εξάρτηση από τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα.
Όμως οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα συνδέονται όλο και περισσότερο με προβλήματα υγείας, όπως η παχυσαρκία, το μεταβολικό σύνδρομο και οι καρδιαγγειακές παθήσεις. Το φτωχό διατροφικό προφίλ των εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων, τα οποία συχνά στερούνται βασικών θρεπτικών συστατικών και φυτικών ινών, παίζει σημαντικό ρόλο σε αυτούς τους κινδύνους για την υγεία.
Υπάρχουν επίσης αυξανόμενες ενδείξεις ότι τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα μπορεί να επηρεάσουν τον τρόπο λειτουργίας του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί ορισμένες μελέτες έχουν συνδέσει τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα με τη φλεγμονώδη νόσο του εντέρου και δυνητικά με τα αυτοάνοσα νοσήματα.
Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα (όπως συσκευασμένα σνακ, ζαχαρούχα ποτά, στιγμιαία νουντλς και έτοιμα προς κατανάλωση γεύματα) συχνά περιέχουν γαλακτωματοποιητές, σωματίδια όπως το διοξείδιο του τιτανίου, πυκνωτικά, σταθεροποιητές, γεύσεις και χρωστικές.
Ενώ η έρευνα σε ανθρώπους είναι περιορισμένη, μελέτες σε ποντίκια έχουν δείξει ότι αυτά τα συστατικά μεταβάλλουν το μικροβίωμα του εντέρου (την κοινότητα των μικροοργανισμών που ζουν στα έντερα) με διάφορους τρόπους. Αυτές οι πολλές αλλαγές μικροβιώματος μπορούν με τη σειρά τους να επηρεάσουν τον τρόπο λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος.
Το μικροβίωμα και το ανοσοποιητικό σύστημα
Μελέτες σε ποντίκια έχουν δείξει ότι η έκθεση σε χαμηλές συγκεντρώσεις γαλακτωματοποιητών μπορεί να αποδυναμώσει τον φραγμό της βλέννας του εντέρου τους. Αυτό μπορεί να διευκολύνει τη διέλευση των μικροβίων (συμπεριλαμβανομένων των επιβλαβών) μέσα και έξω από το έντερο. Οι αλλαγές στην ακεραιότητα του φραγμού της βλέννας συσχετίστηκαν επίσης με υψηλότερα επίπεδα φλεγμονωδών δεικτών. Αυτά είναι σημάδια ότι το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού είναι ενεργοποιημένο.
Η έλλειψη φυτικών ινών που χαρακτηρίζει τις δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα μπορεί επίσης να επηρεάσει την ακεραιότητα του εντερικού φραγμού.
Τα μικρόβια του εντέρου πρέπει να αφομοιώσουν τις φυτικές ίνες για να παράγουν λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας. Αυτά τα μόρια βοηθούν στη διατήρηση της ακεραιότητας του εντερικού φραγμού και ρυθμίζουν τις ανοσολογικές αποκρίσεις μειώνοντας τη φλεγμονή και βοηθώντας στην παραγωγή Τ-λεμφοκυττάρων -ένα είδος ανοσοκυττάρων που επιτίθεται σε παθογόνα. Χωρίς αυτά τα μόρια, η ακεραιότητα του εντερικού φραγμού μπορεί να εξασθενήσει και να αυξηθεί η φλεγμονή.
Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα συνδέονται επίσης με αλλαγές στη σύνθεση του μικροβιώματος του εντέρου. Οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λίπη, σάκχαρα, αλάτι και πρόσθετα (όπως γαλακτωματοποιητές) έχουν αποδειχθεί ότι μειώνουν την αφθονία των ευεργετικών βακτηρίων που βοηθούν στη διατήρηση του φραγμού του εντέρου στα ποντίκια. Υπήρξε επίσης μια αύξηση στα επιβλαβή βακτήρια που προκάλεσαν φλεγμονή.
Επιπλέον, τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα μπορούν να ενεργοποιήσουν επιβλαβή γονίδια σε καλοήθη βακτήρια του εντέρου. Αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε χρόνια φλεγμονή.
Τα στοιχεία
Οι μελέτες παρατήρησης σε ανθρώπους φαίνεται να υποστηρίζουν αυτά τα ευρήματα. Έρευνες έχουν δείξει μια σχέση μεταξύ διατροφής με υψηλή περιεκτικότητα σε εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα και ενδείξεων συστηματικής φλεγμονής, αλλαγές στην ποικιλότητα μικροβιώματος του εντέρου, αυξημένη παραγωγή μορίων του εντέρου που προκαλούν φλεγμονή και μειωμένη παραγωγή ωφέλιμων λιπαρών οξέων βραχείας αλυσίδας.
Για παράδειγμα, μια δοκιμή έδειξε ότι μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα οδήγησε σε υψηλότερη πρόσληψη θερμίδων και αύξηση βάρους σε σύγκριση με μια διατροφη χωρίς υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα που αντιστοιχούσαν σε θερμίδες και επίπεδα νατρίου. Με την πάροδο του χρόνου, οι εξαιρετικά επεξεργασμένες δίαιτες μπορεί να συμβάλλουν στην παχυσαρκία και τη χρόνια φλεγμονή. Και οι δύο παράγοντες συνδέονται στενά με αλλαγές στο μικροβίωμα του εντέρου -συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης μικροβιακής ποικιλομορφίας και της αυξημένης διαπερατότητας του εντέρου- που μπορεί στη συνέχεια να επηρεάσουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού.
Άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση πολύ αλατιού -που συνηθίζεται σε εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα- μπορεί να αυξήσει τον αριθμό των Τ κυττάρων που παράγει το σώμα, γεγονός που με τη σειρά του μπορεί να αυξήσει τη φλεγμονή. Μια διατροφή πλούσια σε αλάτι συνδέθηκε επίσης με χαμηλότερα επίπεδα ωφέλιμων βακτηρίων Lactobacillus στο έντερο. Αυτά τα βακτήρια βοηθούν στη διατήρηση της καλής υγείας του εντέρου αναστέλλοντας τα επιβλαβή βακτήρια και υποστηρίζοντας τον φραγμό του εντέρου.
Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε πως όταν οι άνθρωποι απέφευγαν τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα, είχαν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα συστηματικής φλεγμονής και ένα πιο υγιές μικροβίωμα του εντέρου σε σύγκριση με όταν ακολουθούσαν τη συνήθη δίαιτά τους. Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο πόσα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα περιλάμβανε η κανονική τους δίαιτα.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι πρόκειται για μελέτες παρατήρησης, οι οποίες μπορούν να δείξουν μόνο μια συσχέτιση και δεν μπορούν να αποδείξουν αιτιότητα. Μπορεί κάλλιστα να υπάρχουν άλλοι παράγοντες (εκτός από τη διατροφή) που επηρεάζουν αυτά τα ευρήματα.
Απαιτείται περισσότερη έρευνα για να αποσαφηνιστεί πλήρως γιατί τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα είναι τόσο επιβλαβή. Αλλά τα τρέχοντα στοιχεία που συνδέουν τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα με την κακή υγεία, ιδιαίτερα όσον αφορά την υγεία του εντέρου και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού, είναι επιτακτικά. Καθώς τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα γίνονται σημαντικό μέρος της παγκόσμιας διατροφής, η κατανόηση του πώς επηρεάζουν την υγεία μας είναι ζωτικής σημασίας.
