Τα νέα φάρμακα για την απώλεια βάρους και πιο συγκεκριμένα οι τύποι που εμπίπτουν στους αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1 (glucagon-like peptide-1) είναι από τα πιο επιτυχημένα στις ΗΠΑ, με τις συνταγές να έχουν αυξηθεί 40 φορές από το 2018 έως το 2023.
Τα Ozempic, Wegovy, Rybelsus, Mounjaro και Zepbound έχουν γίνει viral στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πάνω από 15 εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν αναφέρει ότι τα χρησιμοποίησαν από τον Μάιο του 2024. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Τα επίπεδα παχυσαρκίας στους ενήλικες καλπάζουν. Έχουν φτάσει στο 26% στη Βρετανία, στο 31% στην Αυστραλία και στο 42,5% στις ΗΠΑ.
Το GLP-1 είναι το μόριο στο οποίο βασίζονται αυτά τα φάρμακα. Ο επιστήμονας Daniel Drucker προσπαθούσε να ανακαλύψει εάν το GLP-1 (ένα μικρό μέρος της γλυκαγόνης, που παράγουν τα έντερά μας) είχε κάποια λειτουργία από μόνο του. Όταν αναμίχθηκε με κύτταρα που συνθέτουν ινσουλίνη, ήταν ενθουσιασμένος που είδε τα κύτταρα να διεγείρονται και να παράγουν περισσότερη ινσουλίνη. Η πρώτη σκέψη του ήταν πώς θα μπορούσε να βοηθήσει τα άτομα με διαβήτη. Ένας άλλος επιστήμονας, ο John Wilding, διαπίστωσε ότι η χορήγηση του GLP-1 σε αρουραίους μείωνε την ποσότητα της τροφής που έτρωγαν -φαινόταν να τους χορταίνει γρήγορα.
Χρειάστηκαν δεκαετίες για να εξελιχθεί το GLP-1 από το τρυβλίο Petri σε επιτυχημένο φάρμακο. Αν και εγκρίθηκε για πρώτη φορά για διαβητικούς, η μείωση στην όρεξη ήταν τόσο έντονη από τις πρώτες μελέτες που η συζήτηση γρήγορα στράφηκε στο πώς θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για απώλεια βάρους. Μια μελέτη του 2022 σε 175 άτομα έδειξε απώλεια βάρους 5,9% στους τρεις μήνες και 10,9% στους έξι μήνες. Μια μεγαλύτερη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο New England Journal of Medicine έδειξε μέση απώλεια, 14,9% σε ένα χρόνο. Οι αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1 προκαλούν αίσθημα πληρότητας και μια μικρή επιβράδυνση των κινήσεων του εντέρου.
Αν και αυτά τα φάρμακα έχουν ορισμένες γαστρεντερικές παρενέργειες, κυρίως ναυτία, διάρροια ή δυσκοιλιότητα, και κάποιοι άνθρωποι δεν μπορούν να ανεχτούν για πολύ, οι μελέτες έχουν υποστηρίξει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά τους -οι γαστρεντερικές παρενέργειες οφείλονται σε εγκεφαλικά κέντρα που ενεργοποιούνται. Όλα δείχνουν ότι υπάρχει πλέον μια νέα γενιά αποτελεσματικών φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας. Και σε αντίθεση με προηγούμενα φάρμακα αδυνατίσματος, οι αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1 συνοδεύονται με ανέλπιστα οφέλη πέραν της απώλειας βάρους.
Τα άλλα οφέλη
Τα φάρμακα αυτά μπορούν να μειώσουν όχι μόνο το σάκχαρο του αίματος στους διαβητικούς αλλά επίσης τον κίνδυνο σοβαρής ηπατικής νόσου και τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Για παράδειγμα, μια πανεθνική μελέτη από το Karolinska Institutet στη Σουηδία, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Gut, διαπίστωσε ότι το Ozempic και άλλοι αγωνιστές GLP1 σχετίζονται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης κίρρωσης και καρκίνου του ήπατος σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 και χρόνια ηπατική νόσο. Αυτή ήταν μια μεγάλη μελέτη, για μια περίοδο 10 ετών. Οι άνθρωποι που έπαιρναν αυτά τα φάρμακα είχαν τις μισές πιθανότητες να αναπτύξουν σοβαρή ηπατική νόσο.
Φαίνεται ότι τα φάρμακα αυτά μειώνουν τα καρδιακά συμβάντα στους διαβητικούς, είτε έχουν αναπτύξει καρδιακή νόσο είτε όχι. Μειώνουν τη φλεγμονή, κάτι που θα μπορούσε να βοηθήσει στην επιβράδυνση πολλών ασθενειών. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο New England Journal of Medicine έδειξε ότι για άτομα με παχυσαρκία και προϋπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο αλλά χωρίς διαβήτη, το Ozempic μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης άλλης καρδιαγγειακής νόσου. Μείωσε τον κίνδυνο των συμμετεχόντων να πεθάνουν από καρδιαγγειακά αίτια ή να υποστούν δεύτερο έμφραγμα ή εγκεφαλικό κατά 20% σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου.
Μια κλινική μελέτη που περιέλαβε περίπου 3.500 άτομα με νεφρική νόσο και διαβήτη τύπου 2 και δημοσιεύθηκε στο The New England Journal of Medicine αποκάλυψε ότι, σε σύγκριση με τα άτομα που έλαβαν εικονικό φάρμακο, όσοι έλαβαν έναν αγωνιστή GLP-1 είχαν 24% χαμηλότερες πιθανότητες να εμφανίσουν σοβαρό επεισόδιο νεφρικής νόσου, όπως ανάγκη αιμοκάθαρσης, μεταμόσχευση νεφρού, να χάσουν το ήμισυ της νεφρικής τους λειτουργίας ή να πεθαίνουν από νεφρικά και καρδιαγγειακά αίτια.
Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι τα φάρμακα αυτά μπορούν να μειώνουν το κίνδυνο για ορισμένους καρκίνους. Μελέτη που παρουσιάστηκε στο μεγαλύτερο συνέδριο για τον καρκίνο στον κόσμο διαπίστωσε ότι οι ασθενείς που έπαιρναν αυτά τα φάρμακα είχαν 19% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν 13 καρκίνους που σχετίζονται με την παχυσαρκία, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου των ωοθηκών, του ήπατος, του παχέος εντέρου, του παγκρέατος, του εντέρου και του μαστού. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2023 βρήκε ότι οι αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1, σχετίζονται με μειωμένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου σε διαβητικούς τύπου 2, σε σύγκριση με άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα όπως η μετφορμίνη. Τέλος, μια μελέτη στην οποία συμμετείχαν 34.000 άτομα διαπίστωσε ότι οι ασθενείς είχαν τις μισές πιθανότητες να πεθάνουν από καρκίνο σε διάστημα 15 ετών.
Θα μπορούσαν να υπάρχουν «πολλαπλοί» τρόποι με τους οποίους τα φάρμακα μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου -όχι μόνο επειδή βοηθούν στην απώλεια βάρους. Ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι οι αγωνιστές GLP-1 μπορούν να βελτιώσουν τη λειτουργία των κυττάρων του ανοσοποιητικού που ονομάζονται Φυσικοί Φονιάδες και εξοντώνουν τα καρκινικά κύτταρα.
Δεν ξέρουμε ποιο θα είναι το μέλλον αυτών των φαρμάκων σχετικά με την αναχαίτιση της παχυσαρκίας. Πολλά φάρμακα και δίαιτες έρχονται και παρέρχονται, γι’ αυτό υπάρχει σκεπτικισμός. Ορισμένοι πιστεύουν ότι η μακροχρόνια λήψη τους μπορεί να δημιουργήσει ψυχολογική πίεση. Τα φάρμακα αυτά μειώνουν την επιθυμία για φαγητό γιατί μειώνουν την ευχαρίστηση που προκαλεί το φαγητό. Αν και η εγκατάλειψη αυτής της ευχαρίστησης θεωρείται εύλογο αντίτιμο για την απώλεια βάρους, το ερώτημα είναι αν πρόκειται για υγιή μακροπρόθεσμη λύση. Ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα αν εκατομμύρια άνθρωποι στερηθούν την ευχαρίστηση που λαμβάνουν από την κατανάλωση -έστω υπερκατανάλωση- τροφής; Η απώλεια της απόλαυσης από το φαγητό, ίσως και η απώλεια της ευχαρίστησης από άλλα πράγματα, θα μπορούσε να έχει καταθλιπτικά αποτελέσματα.
