Ο ύπνος, μαζί με τη διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα, αναδεικνύεται ως ένας δυνητικά τροποποιήσιμος παράγοντας για τη βελτίωση της υγείας. Η σύγχρονη ζωή με ηλεκτρικά φώτα, οθόνες που εκπέμπουν μπλε φως και χρονοδιαγράμματα εργασίας διαταράσσουν τα κανονικά μοτίβα ύπνου. Η έρευνα έχει συνδέσει τις διαταραχές του ύπνου με την εξασθενημένη υγεία, η εργασία σε βάρδιες σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, αυξημένο ΔΜΣ και μεταβολικές διαταραχές.
Mελέτη, που δημοσιεύτηκε στο The European Journal of Nutrition από ερευνητές από το King’s College του Λονδίνου και τη ZOE, μια εξατομικευμένη εταιρεία διατροφής, είναι η πρώτη που ανακάλυψε πολλαπλές συσχετίσεις μεταξύ του κοινωνικού jet lag -της αλλαγής στο εσωτερικό ρολόι του σώματός όταν οι συνήθειες ύπνου αλλάζουν μέσα στην εβδομάδα- της ποιότητας διατροφής, της φλεγμονής και της σύνθεσης του μικροβιώματος του εντέρου.
Προηγούμενη έρευνα έχει δείξει ότι οι εργασιακές βάρδιες διαταράσσουν το ρολόι του σώματος και μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο αύξησης βάρους, καρδιακών προβλημάτων και διαβήτη τύπου 2. Ωστόσο, υπάρχει λιγότερη επίγνωση ότι οι βιολογικοί μας ρυθμοί μπορεί να επηρεαστούν από μικρότερες ασυνέπειες στα μοτίβα του ύπνου, λόγω του ξυπνήματος νωρίς με ξυπνητήρι τις εργάσιμες μέρες, σε σύγκριση με το φυσικό ξύπνημα τις μη εργάσιμες ημέρες.
Ο συγγραφέας Δρ. Wendy Hall από το King’s College του Λονδίνου είπε: «Γνωρίζουμε ότι οι μεγάλες διαταραχές στον ύπνο, όπως η εργασία με βάρδιες, μπορούν να έχουν βαθύ αντίκτυπο στην υγεία. Αυτή είναι η πρώτη μελέτη που δείχνει ότι ακόμη και μικρές διαφορές στους χρόνους ύπνου την εβδομάδα φαίνεται να συνδέεται με διαφορές στα βακτηριακά είδη του εντέρου. Ορισμένες από αυτές τις συσχετίσεις συνδέθηκαν με διατροφικές διαφορές, αλλά τα δεδομένα μας δείχνουν επίσης ότι μπορεί να εμπλέκονται και άλλοι -ακόμη άγνωστοι- παράγοντες. Χρειαζόμαστε δοκιμές παρέμβασης για να μάθουμε εάν βελτιώνοντας τον χρόνο ύπνου, η συνέπεια μπορεί να οδηγήσει σε ευεργετικές αλλαγές στο μικροβίωμα του εντέρου και σε συναφή αποτελέσματα υγείας».
Η σύνθεση των μικροβίων στο έντερό σας (μικροβίωμα) μπορεί να επηρεάσει αρνητικά ή θετικά την υγεία παράγοντας τοξίνες ή ωφέλιμους μεταβολίτες. Συγκεκριμένα είδη μικροβίων μπορεί να αντιστοιχούν στον κίνδυνο ενός ατόμου για μακροχρόνιες παθήσεις υγείας όπως ο διαβήτης, οι καρδιακές παθήσεις και η παχυσαρκία. Το μικροβίωμα επηρεάζεται από τα τρόφιμα που καταναλώνετε, γεγονός που καθιστά την ποικιλομορφία του εντέρου προσαρμόσιμη.
Σε μια ομάδα 934 ατόμων από τη μελέτη ZOE PREDICT, τη μεγαλύτερη εν εξελίξει διατροφική μελέτη του είδους της, οι ερευνητές αξιολόγησαν δείγματα αίματος, κοπράνων και μικροβιώματος του εντέρου, καθώς και μετρήσεις γλυκόζης σε άτομα των οποίων ο ύπνος ήταν ακανόνιστος σε σύγκριση με εκείνους που είχαν ένα πρόγραμμα ρουτίνας ύπνου. Ενώ προηγούμενες μελέτες για τη συσχέτιση μεταξύ κοινωνικού jet lag και μεταβολικών παραγόντων κινδύνου έχουν γίνει σε πληθυσμούς με παχυσαρκία ή διαβήτη, αυτός ο πληθυσμός αποτελούνταν κυρίως από αδύνατα και υγιή άτομα με τα περισσότερα να κοιμούνται περισσότερες από 7 ώρες τη νύχτα όλη την εβδομάδα.
Η ομάδα του κοινωνικού jet lag (16%, 145 άτομα) είχε μεγαλύτερο ποσοστό ανδρών (39% έναντι 25%), κοντύτερους ύπνους (μέσος όρος ύπνος κάτω από 7 ώρες, 5% έναντι 3%) και ήταν νεότεροι (38,4 ± 11,3 ετών έναντι 46,8 ± 11,7) σε σύγκριση με την άλλη ομάδα. Δεκαεπτά είδη βακτηρίων διέφεραν σε αφθονία μεταξύ των δύο ομάδων. Η ομάδα του κοινωνικού jet lag συσχετίστηκε με μεγαλύτερη αφθονία 9 ειδών βακτηρίων του εντέρου και χαμηλότερη αφθονία 8 ειδών βακτηρίων του εντέρου, εν μέρει με τη μεσολάβηση της διατροφής. Το κοινωνικό jet lag συσχετίστηκε με χαμηλότερη συνολική ποιότητα διατροφής, υψηλότερη πρόσληψη ποτών με ζάχαρη και χαμηλότερη πρόσληψη φρούτων και ξηρών καρπών, τα οποία μπορεί να επηρεάσουν άμεσα την αφθονία συγκεκριμένων μικροβίων στο έντερο σας.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι μια διαφορά 90 λεπτών στο jet lag του ύπνου -διαφοράς μεταξύ καθημερινών ημερών και Σαββατοκύριακου- σχετίζεται με διαφορές στη σύνθεση του μικροβιώματος του εντέρου. Τρία είδη μικροχλωρίδας που ήταν πιο άφθονα στην ομάδα του κοινωνικού jet lag έχουν «δυσμενείς» συσχετίσεις με την υγεία. Μια αντίστροφη αιτιολογική σχέση μπορεί επίσης να υπάρχει όπου η δυσβίωση του εντέρου προκαλεί διαταραχές ύπνου μέσω του άξονα εγκεφάλου-εντέρου.
Η πρώτη συγγραφέας Kate Bermingham, από το King’s College του Λονδίνου και ανώτερη επιστήμονας διατροφής στο ZOE, είπε: «Ο ύπνος είναι βασικός πυλώνας της υγείας και αυτή η έρευνα είναι ιδιαίτερα επίκαιρη δεδομένου του αυξανόμενου ενδιαφέροντος για τους κιρκάδιους ρυθμούς και το μικροβίωμα του εντέρου. Ακόμη και μια διαφορά 90 λεπτών στο jet lag στο μπορεί να ενθαρρύνει τα είδη μικροβίων που έχουν δυσμενείς συσχετίσεις με την υγεία σας».
Προηγούμενη έρευνα είχε βρει ότι το κοινωνικό jetlag σχετίζεται με αύξηση βάρους, χρόνιες ασθένειες και ψυχική κόπωση. Η Δρ Sarah Berry, από το King’s College του Λονδίνου και επικεφαλής επιστήμονας στο ZOE, πρόσθεσε: «Η διατήρηση τακτικών προτύπων ύπνου, έτσι όταν πηγαίνουμε για ύπνο και όταν ξυπνάμε κάθε μέρα, είναι μια εύκολα προσαρμόσιμη συμπεριφορά τρόπου ζωής που μπορούμε να κάνουμε όλοι, που μπορεί να επηρεάσει την υγεία σας μέσω του μικροβιώματος του εντέρου σας προς το καλύτερο».
Περισσότερες πληροφορίeς: Kate Bermingham et al, European Journal of Nutrition (2023). DOI: 10.1007/s00394-023-03204-x.
