Ο καρκίνος του παγκρέατος αποτελεί την τέταρτη σε θνητότητα κακοήθεια στην Ευρώπη καθώς ευθύνεται για το 7.4% των θανάτων από καρκίνο. Εάν και η πενταετής επιβίωση έχει αυξηθεί από 5% στο 12% συγκριτικά με τις προηγούμενες δεκαετίες, ωστόσο η πρόγνωση παραμένει δυσμενής.
Δεδομένου ότι ο καρκίνος του παγκρέατος είναι ασυμπτωματικός στα αρχικά στάδια με αποτέλεσμα το 80% των ασθενών να διαγιγνώσκoνται ήδη με προχωρημένη νόσο, υπάρχει ανάγκη προληπτικού ελέγχου του πληθυσμού και κυρίως των ατόμων που έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν αυτή τη νόσο. Άτομα που βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο παγκρέατος είναι αυτά με θετικό οικογενειακό ιστορικό ή με κληρονομούμενες μεταλλάξεις.
Κληρονομούμενες μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA και PALB2 που προδιαθέτουν σε καρκίνο παγκρέατος ανευρίσκονται στο 5-9% των ασθενών με αυτή τη νόσο, ενώ όταν υπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό, αυτή η συχνότητα, ειδικά για τις μεταλλάξεις στο BRCA2, αυξάνεται στο 17%. Άλλες μεταλλάξεις που προδιαθέτουν για καρκίνο παγκρέατος είναι αυτές στο γονίδιο ΑΤΜ (2.4% των ασθενών με θετικό οικογενειακό ιστορικό) και του PALB2 (1-5%).
Τα τελευταία έτη συστήνεται η διενέργεια προληπτικού ελέγχου για καρκίνο παγκρέατος σε συγγενείς ασθενών που έχουν ήδη διαγνωσθεί με τη νόσο. Ωστόσο, δεν υπάρχουν σαφείς οδηγίες ως προς την εξέταση που πρέπει να πραγματοποιηθεί ή την ηλικία έναρξης του προληπτικού ελέγχου.
Δημοσιεύτηκε μελέτη στο περιοδικό Jama Oncology σύμφωνα με την οποία, ο ετήσιος προληπτικός έλεγχος με ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα (EUS) ή μαγνητική τομογραφία (MRI) σε άτομα υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου του παγκρέατος, δηλαδή άτομα με θετικό οικογενειακό ιστορικό ή φορείς παθογόνου μετάλλαξης, οδήγησε σε πιο έγκαιρη διάγνωση, ριζικότερη χειρουργική αντιμετώπιση και επομένως αυξημένη επιβίωση των ασθενών.
Συγκεκριμένα, η μελέτη έδειξε πως ο ετήσιος προληπτικός έλεγχος οδήγησε σε διάγνωση σε πρωϊμότερο στάδιο της νόσου: το 38,5% και 30,8% των ασθενών διεγνώσθησαν με σταδίου Ι και ΙΙ νόσο αντίστοιχα έναντι μόλις του 10,3% και του 25,1% αντίστοιχα στην ομάδα ελέγχου.
Ταυτόχρονα, ο προληπτικός έλεγχος αύξησε το ποσοστό επιβίωσης στην πενταετία (50% έναντι 9%) καθώς και τη μέση συνολική επιβίωση από 8 σε 61,7 μήνες.
Αυτή η μελέτη έδειξε πως ο προληπτικός έλεγχος ατόμων υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου παγκρέατος οδηγεί στην διάγνωση μικρότερων όγκων, σε πρωϊμότερο στάδιο και βελτιωμένη επιβίωση στους ασθενείς αυτούς.
