Μια ελπιδοφόρα θεραπεία που αρχικά γίνονταν με έγχυση, αλλά πλέον μπορεί να χορηγηθεί και με χάπι μπορεί να θεραπεύσει την ανεπαρκή μικροβιακή χλωρίδα κυρίως σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα και να βοηθήσει το ανοσοποιητικό τους σύστημα να καταπολεμήσει τις επαναλαμβανόμενες υποτροπιάζουσες διαρροϊκές λοιμώξεις από το επικίνδυνο βακτήριο C. difficile.
Το μικροβίωμα είναι το νέο μας “γονιδίωμα” και όταν τα τρισεκατομμύρια μικρόβια του εντέρου δεν επαρκούν για να καταπολεμήσουν σαν αήττητος «στρατός» τα επικίνδυνα παθογόνα, που μάς περιτριγυρίζουν και προκαλούν λοιμώξεις, η πρώτη μας κίνηση είναι να αντιμετωπίσουμε τον εχθρό με αντιβιοτικά. Όταν όμως τα αντιβιοτικά αποτυγχάνουν, τότε αναλαμβάνει η “γονιδιωματική” να λύσει το πρόβλημα, ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο των αλλεπάλληλων υποτροπών.
Για να λειτουργήσει η “γονιδιωματική”, χρειαζόμαστε εν προκειμένω, ένα νέο μικροβίωμα που μπορούμε να το αποκτήσουμε με μεταμόσχευση μικροβιώματος κοπράνων. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Αριστείας Υγείας και Φροντίδας (NICE) του Ηνωμένου Βασιλείου η συγκεκριμένη θεραπεία ενδείκνυται για την αντιμετώπιση των επαναλαμβανόμενων λοιμώξεων από το Clostridium difficile.
Μετά την διεξαγωγή μελετών, το NICE διαπίστωσε ότι η μεταμόσχευση κοπράνων είναι μια αποτελεσματική, ασφαλής και οικονομικά αποδοτική θεραπεία για ενήλικες που είχαν δύο ή περισσότερες επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις με C. Difficile και δεν ανταποκρίθηκαν θετικά στα αντιβιοτικά. Το Clostridium difficile είναι ένα βακτήριο που μπορεί να προκαλέσει απειλητική για τη ζωή διαρροϊκή ασθένεια σε άτομα, τα οποία χαρακτηρίζονται από ανθυγιεινό μείγμα βακτηρίων του εντέρου, μια παθολογική κατάσταση γνωστή ως δυσβίωση.
Η πιο κοινή αιτία δυσβίωσης είναι η θεραπεία με αντιβιοτικά. Ενώ τα αντιβιοτικά μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματικά έναντι των βακτηριακών λοιμώξεων, μπορούν να βλάψουν τα ευεργετικά βακτήρια που αποικίζουν το έντερο. Συνήθως αυτό το οικοσύστημα των «καλών» βακτηρίων ανακάμπτει γρήγορα, αλλά, περιστασιακά, «κακά» είδη όπως το C. Difficile μπορούν να διαταράξουν την ισορροπία μεταξύ «καλών» και «κακών» βακτηρίων και να προκαλέσουν σοβαρή διάρροια.
Η τυπική θεραπεία της λοίμωξης από C. difficile περιλαμβάνει αντιβιοτικά, τα οποία μπορεί να επιδεινώσουν περαιτέρω τη δυσβίωση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο ύφεσης της λοίμωξης που ακολουθείται από νέα υποτροπιάζουσα λοίμωξη και συμβαίνει σχεδόν στο 30% των μολυσμένων ατόμων. Κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 250.000 μολύνσεις από C. Difficile στις ΗΠΑ, προκαλώντας από 12.000 έως 30.000 θανάτους.
Η μεταμόσχευση κοπράνων από υγιή δότη σε ένα έντερο με δυσβίωση έχει σκοπό να εξισορροπήσει τα μικρόβια του εντέρου και να αποκαταστήσει το υγιές μικροβίωμα, μειώνοντας τον κίνδυνο επανεμφάνισης του C. Difficile. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ενέκρινε ένα προϊόν “μεταμόσχευσης” κοπράνων για την πρόληψη της επανεμφάνισης του C. Difficile που μπορεί να χορηγηθεί ως κλύσμα.
Με τη μεταμόσχευση αυτή να αποκαθιστά τη φυσιολογική λειτουργία στη μικροχλωρίδα του εντέρου, το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να στοχεύσει σωστά το C. Difficile ως «κακό βακτήριο» και να επαναφέρει το έντερο σε καλύτερη κατάσταση. Αυτές οι θεραπείες φαίνονται ελπιδοφόρες για μια σειρά ασθενειών από τα φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου όπως είναι η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος Crohn, μέχρι τον καρκίνο και την άνοια. Πολύ πρόσφατα, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων στις ΗΠΑ ενέκρινε την πρώτη μορφή χαπιού μικροχλωρίδας κοπράνων για την αντιμετώπιση λοίμωξης από το βακτήριο C. Difficile.
Όπως εξηγεί ο καθηγητής Γαστρεντερολογίας- Ηπατολογίας ΕΚΠΑ, Σπήλιος Μανωλακόπουλος αυτή η θεραπεία παραμένει πειραματική και εφαρμόζεται σε ορισμένα κέντρα κυρίως της Αμερικής, αλλά και της Ευρώπης, για την αντιμετώπιση των επαναλαμβανόμενων λοιμώξεων σε άτομα που είναι ανοσοκατεσταλμένα και τα οποία δεν ανταποκρίνονται ικανοποιητικά στα υπάρχοντα αντιβιοτικά. Πλέον η φαρμακευτική φαρέτρα περιλαμβάνει πολύ αποτελεσματικά αντιβιοτικά, οπότε οι πληθυσμοί που επωφελούνται από την πρωτοποριακή θεραπεία είναι μικρές ομάδες ασθενών με ανοσοκαταστολή, λόγω κάποιας υποκείμενης πάθησης ή λόγω της λήψης ανοσοκατασταλτικής θεραπεία την οποία λαμβάνουν εξαιτίας κάποιας χρόνιας ασθένειας, προσθέτει ο καθηγητής Σπήλιος Μανωλακόπουλος.
Για να γίνει περισσότερο κατανοητή η εφαρμογή της τεχνικής που πραγματοποιείται σε μεμονωμένα κέντρα ανά τον κόσμο δεν έχουμε παρά να την συγκρίνουμε με τον παθητικό εμβολιασμό με τα μονοκλωνικά αντισώματα, τον οποίο μάθαμε στα χρόνια της πανδημίας. Όπως λοιπόν ο παθητικός εμβολιασμός είναι ένας τρόπος με την χορήγηση μονοκλωνικών αντισωμάτων να προστατέψουμε εκείνους τους ανθρώπους οι οποίοι δεν ανταποκρίνονται στον κλασικό εμβολιασμό με τα mRNA εμβόλια κατά του κορωνοϊού, κατά τον ίδιο τρόπο με τη θεραπεία μεταμόσχευσης κοπράνων αλλάζουμε το μικροβίωμα του ασθενή, ώστε να μπορέσει να νικήσει τη λοίμωξη.
Και στις δύο περιπτώσεις οι ομάδες των ωφελούμενων ασθενών είναι μικρές. Στην περίπτωση της λοίμωξης Covid-19, τα μονοκλωνικά αντισώματα χρειάζονται οι ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς και οι άνθρωποι που λόγω γενετικής ανωμαλίας δεν παράγουν εξουδετερωτικά αντισώματα μετά τον εμβολιασμό. Το μικροβίωμα άλλωστε μοιάζει με μια μοναδική «ταυτότητα» που μας ακολουθεί στην ζωή μας, ορίζοντας τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το ανοσοποιητικό μας.
Αν το μικροβίωμα αποδειχθεί ανεπαρκές, τότε πρέπει να το «ξαναφτιάξουμε» από την αρχή κι αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν δανειστούμε ωφέλιμα βακτήρια από άλλους υγιείς ανθρώπους. Με το ίδιο σκεπτικό «φτιάχνουμε» ξανά νωτιαίο μυελό σε ασθενείς με αιματολογικούς καρκίνους, με μεταμόσχευση αυτόλογων ή ετερόλογων αιμοποιητικών κυττάρων. Η φιλοσοφία είναι η ίδια, το βιολογικό υλικό της θεραπείας και η μέθοδος χορήγησης αλλάζουν, αναλόγως του επιδιωκόμενου αποτελέσματος.
