Οι γιατροί συνιστούν να γίνουν τα φρούτα και τα λαχανικά θεμελιώδες μέρος της θεραπείας των ασθενών με υπέρταση. Οι δίαιτες πλούσιες σε φρούτα και λαχανικά έχουν βρεθεί ότι μειώνουν την αρτηριακή πίεση, μειώνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και βελτιώνουν την υγεία των νεφρών γιατί παράγουν βάσεις και όχι οξέα. Μια νέα μελέτη στο The American Journal of Medicine αναλύει τα ευρήματα από μια πενταετή παρεμβατική τυχαιοποιημένη δοκιμή.
Παρά τις συνεχείς προσπάθειες για τη βελτίωση της θεραπείας της υπέρτασης και τη μείωση των δυσμενών εκβάσεων με φαρμακολογικές στρατηγικές, η χρόνια νεφρική νόσος που σχετίζεται με την υπέρταση και η -κατ’ επέκταση- καρδιαγγειακή θνησιμότητα αυξάνονται. Οι καρδιακές παθήσεις είναι ο νούμερο ένα λόγος που πεθαίνουν ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο.
Η δίαιτα Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) που είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά μειώνει την αρτηριακή πίεση και είναι η συνιστώμενη θεραπεία πρώτης γραμμής για την πρωτοπαθή υπέρταση. Ωστόσο, αυτή η δίαιτα δεν συνταγογραφείται συχνά και δεν εφαρμόζεται παρά τα υποστηρικτικά επιδημιολογικά δεδομένα.
Η δίαιτα DASH και άλλες γενικά πλούσια σε φρούτα και λαχανικά σχετίζονται με χαμηλότερη αρτηριακή πίεση, χαμηλότερο κίνδυνο και εξέλιξη χρόνιας νεφρικής νόσου, χαμηλότερους δείκτες κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου και χαμηλότερη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα.
Ο επικεφαλής ερευνητής της μελέτης, Donald E. Wesson, από το Πανεπιστήμιο του Τέξας, λέει: «Ως νεφρολόγος, το εργαστήριό μου οξέων-βάσεων μελετά τους τρόπους που ο νεφρός αφαιρεί το οξύ από το αίμα και το βάζει στα ούρα. Οι μελέτες μας σε ζώα έδειξαν πριν από χρόνια ότι οι μηχανισμοί που χρησιμοποιούνται από τα νεφρά για την απομάκρυνση του οξέος από το αίμα μπορεί να προκαλέσουν νεφρική βλάβη εάν τα ζώα εκτεθούν μακροχρόνια σε μια δίαιτα που παράγει οξέα. Οι μελέτες ασθενών μας έδειξαν παρόμοια ευρήματα: δηλαδή, μια δίαιτα που παράγει οξύ (πλούσια σε ζωικά προϊόντα) είναι επιβλαβής για τα νεφρά και μια δίαιτα που παράγει βάση (υψηλή σε φρούτα και λαχανικά) είναι υγιής για τα νεφρά. Άλλοι ερευνητές έδειξαν ότι μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά είναι υγιεινή για την καρδιά. Υποθέσαμε ότι ένας τρόπος με τον οποίο τα φρούτα και τα λαχανικά είναι τόσο υγιεινά για τα νεφρά όσο και για την καρδιά είναι ότι μειώνουν την ποσότητα του οξέος στη διατροφή και επομένως την ποσότητα του οξέος που πρέπει να αφαιρέσουν τα νεφρά από το σώμα».
Για να ελεγχθεί αυτή η υπόθεση, σχεδιάστηκε μια μελέτη στην οποία επιλέχθηκαν συμμετέχοντες με υπέρταση, αλλά όχι με διαβήτη, και πολύ υψηλά επίπεδα απέκκρισης λευκωματίνης στα ούρα (λευκωματινουρία). Οι ασθενείς με λευκωματινουρία έχουν χρόνια νεφρική νόσο, υψηλό κίνδυνο επιδείνωσης της νεφρικής τους νόσου με την πάροδο του χρόνου και υψηλό κίνδυνο να αναπτύξουν καρδιαγγειακές παθήσεις στη συνέχεια.
Σε αυτή την τυχαιοποιημένη δοκιμή για μια περίοδο πέντε ετών, οι ερευνητές χώρισαν 153 ασθενείς με υπέρταση σε τρεις ομάδες:
- Η πρώτη ομάδα πρόσθεσε 2-4 φλιτζάνια φρούτων και λαχανικών που παράγουν βάσεις εκτός από τη συνήθη ημερήσια πρόσληψη τροφής.
- Στη δεύτερη ομάδα συνταγογράφησαν δισκία NaHCO3 (διττανθρακικό νάτριο) που μειώνουν το οξύ (κοινή μαγειρική σόδα) σε δύο ημερήσιες δόσεις των τεσσάρων έως πέντε δισκίων των 650 mg.
- Η τρίτη ομάδα έλαβε την τυπική ιατρική φροντίδα από κλινικούς γιατρούς πρωτοβάθμιας φροντίδας.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τόσο τα φρούτα και τα λαχανικά όσο και το NaHCO3 βελτίωσαν την υγεία των νεφρών. Αλλά μόνο τα φρούτα και τα λαχανικά, και όχι το NaHC03, μείωσαν την αρτηριακή πίεση και βελτίωσαν τους δείκτες κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου.
Τα φρούτα και τα λαχανικά πέτυχαν τα δύο τελευταία οφέλη με χαμηλότερες δόσεις φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος μπορεί να έχει τα οφέλη για την υγεία των νεφρών είτε με φρούτα και λαχανικά είτε με NaHC03, αλλά έχουμε μείωση της αρτηριακής πίεσης και μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων με φρούτα και λαχανικά, όχι με NaHC03.
Οι ερευνητές είπαν: «Αυτό υποστηρίζει τη σύστασή μας ότι τα φρούτα και τα λαχανικά πρέπει να αποτελούν “θεμελιώδη” θεραπεία για ασθενείς με υπέρταση, επειδή επιτυγχάνουμε και τους τρεις στόχους (υγεία νεφρών, χαμηλότερη αρτηριακή πίεση και μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων), και μπορούμε να το κάνουμε με χαμηλότερες δόσεις φαρμάκων».
Πολλοί κλινικοί γιατροί ξεκινούν τη θεραπεία της υπέρτασης με φάρμακα και στη συνέχεια προσθέτουν στρατηγικές διατροφής εάν η αρτηριακή πίεση δεν ελέγχεται σωστά. Τα ευρήματα από τις μελέτες υποστηρίζουν το αντίθετο: η θεραπεία πρέπει να ξεκινά με φρούτα και λαχανικά και στη συνέχεια να προσθέτει φάρμακα, όπως χρειάζεται.
Ο Wesson καταλήγει: «Οι διαιτητικές παρεμβάσεις για τη διαχείριση χρόνιων παθήσεων συχνά δεν συνιστώνται και ακόμη λιγότερο εφαρμόζονται λόγω των πολλών προκλήσεων για να πειστούν οι ασθενείς να τις εφαρμόσουν. Ωστόσο, είναι αποτελεσματικές για την προστασία των νεφρών και της καρδιάς. Πρέπει να αυξήσουμε τις προσπάθειές μας για να τις ενσωματώσουμε στη διαχείριση ασθενών και, ευρύτερα, να κάνουμε την υγιεινή διατροφή πιο προσιτή σε πληθυσμούς με αυξημένο κίνδυνο για νεφρική και καρδιαγγειακή νόσο».
Οι ερευνητές συμβουλεύουν επίσης τους ασθενείς με υπέρταση να ζητήσουν από τον γιατρό τους να μετρήσει την αναλογία λευκωματίνης ούρων προς κρεατινίνη για να προσδιορίσει εάν έχουν υποκείμενη νεφρική νόσο και αυξημένο κίνδυνο για επακόλουθη καρδιαγγειακή νόσο.
Περισσότερες πληροφορίες: Kidney and Cardiovascular Protection Using Dietary Acid Reduction in Primary Hypertension: A Five-Year, Interventional, Randomized, Control Trial, The American Journal of Medicine (2024). DOI: 10.1016/j.amjmed.2024.06.006.
