Της Primrose Freestone, Senior Lecturer in Clinical Microbiology, University of Leicester, The Conversation.
Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών κάθε μέρα είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να παραμείνετε υγιείς, αλλά φροντίστε να τα πλένετε σωστά. Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν τους κινδύνους που μπορεί να έχει το ωμό κρέας και το ψάρι για την υγεία, πολλοί θεωρούν ότι τα φρέσκα προϊόντα είναι «ασφαλή». Αλλά κάθε χρόνο, ένας στους δέκα ανθρώπους αρρωσταίνει τρώγοντας μη ασφαλή τρόφιμα και περίπου το 46% αυτών των τροφιμογενών ασθενειών προέρχεται από την κατανάλωση λαχανικών και φρούτων.
Το γεγονός είναι ότι τα περισσότερα φρέσκα προϊόντα καλλιεργούνται στην ύπαιθρο όπου οποιοσδήποτε ή οτιδήποτε -όπως έντομα και πουλιά- μπορεί να τα αγγίξει. Αυτό σημαίνει ότι εκτός από τη βρωμιά, τα άπλυτα προϊόντα μπορεί να περιέχουν μια ποικιλία δυνητικά επιβλαβών ουσιών, συμπεριλαμβανομένων βακτηρίων, μυκήτων, ιών και φυτοφαρμάκων. Τα φρέσκα προϊόντα μπορεί επίσης να μολυνθούν κατά τη συσκευασία, την προετοιμασία ή την αποθήκευση. Ακόμη και τα προϊόντα που καλλιεργούνται σε θερμοκήπια υδροπονικά μπορούν να φιλοξενήσουν μικρόβια και φυτοφάρμακα.
Το πλύσιμο φρούτων και λαχανικών είναι πραγματικά σημαντικό για την ασφάλεια των τροφίμων. Ποιος είναι όμως ο καλύτερος τρόπος για να το κάνετε;
Πρώτα, πλύνετε τα χέρια σας. Αυτό εμποδίζει τα μικρόβια στο δέρμα σας να μολύνουν τα προϊόντα που καθαρίζετε. Ο απλούστερος και ασφαλέστερος τρόπος για να πλύνετε φρέσκα προϊόντα είναι στο χέρι, κάτω από κρύο, τρεχούμενο νερό. Τρίψτε τα φρούτα και τα λαχανικά με τα χέρια σας για να αφαιρέσετε τη βρωμιά, τα φυτοφάρμακα και ορισμένα επιφανειακά μικρόβια. Πλύνετε μέχρι η επιφάνεια να μην φαίνεται πλέον βρώμικη. Αν πρόκειται να μουλιάσετε τα προϊόντα σε νερό, φροντίστε να να χρησιμοποιήσετε ένα καθαρό μπολ αντί για το νεροχύτη -που μπορεί να είναι γεμάτο μικρόβια.
Ποτέ μην πλένετε τα προϊόντα με απορρυπαντικό ή χλωρίνη, καθώς η φλούδα ορισμένων φρούτων και λαχανικών είναι πορώδης και μπορεί να απορροφήσει αυτές τις χημικές ουσίες. Αυτό όχι μόνο θα μπορούσε να αλλάξει τη γεύση και την υφή τους, αλλά θα μπορούσε να τα καταστήσει μη ασφαλή για φαγητό.
Υπάρχουν ορισμένες ασφαλείς χημικές μέθοδοι για τον καθαρισμό των φρούτων και των λαχανικών. Το ξύδι και η μαγειρική σόδα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και τα δύο για να πλύνετε φρέσκα τρόφιμα. Μπορούν να μειώσουν τα βακτήρια και τα φυτοφάρμακα στα προϊόντα. Για πλύσεις με ξύδι, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αποσταγμένο ξύδι βύνης, μηλίτη ή κρασιού. Χρησιμοποιήστε μόνο μισό φλιτζάνι ξύδι ανά φλιτζάνι νερό, μουλιάζοντας τα προϊόντα ενώ ανακατεύετε περιστασιακά για δύο έως τρία λεπτά. Στη συνέχεια ξεπλύνετε με φρέσκο κρύο νερό για τουλάχιστον ένα λεπτό.
Ένα μειονέκτημα με τη χρήση ξυδιού, ωστόσο, είναι ότι το οξικό οξύ που περιέχει μπορεί να αλλάξει τη γεύση και την υφή -ιδιαίτερα των μαλακών φρούτων- εάν μουλιάζετε περισσότερο από δύο έως τρία λεπτά και δεν φουσκώσετε αρκετά. Για τη μαγειρική σόδα, περίπου 0,84 γραμμάρια ανά 100 ml νερού αποδείχθηκε ότι σταματά την ανάπτυξη μικροβίων στα φρέσκα προϊόντα. Το μούλιασμα για 15 λεπτά με μαγειρική σόδα αποδείχθηκε επίσης ότι αφαιρεί σχεδόν όλα τα ίχνη φυτοφαρμάκων από τα φρέσκα προϊόντα.
Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα κουταλάκι του γλυκού μαγειρική σόδα ανά φλιτζάνι κρύο νερό για να πλύνετε τα προϊόντα. Αυτό θα εξακολουθήσει να αφαιρεί μικρόβια και φυτοφάρμακα χωρίς να αλλοιώνει τη γεύση του προϊόντος. Μουλιάζουμε τα φρούτα και τα λαχανικά σε ένα καθαρό μπολ για 15 λεπτά, ανακατεύοντας κατά διαστήματα. Καθώς η μαγειρική σόδα είναι αλκαλική, το μούλιασμα για περισσότερο από 15 λεπτά και το ξέπλυμα μπορεί να διασπάσει τη φλούδα των ευαίσθητων φρούτων και λαχανικών, επηρεάζοντας την υφή και τη γεύση τους.
Έρευνα που συνέκρινε την επίδραση του πλυσίματος των μήλων μόνο με νερό έναντι του εμποτισμού τους σε μαγειρική σόδα, διαπίστωσε ότι το νερό ήταν σχεδόν εξίσου αποτελεσματικό με τη μαγειρική σόδα στην απομάκρυνση των φυτοφαρμάκων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα περισσότερα ίχνη φυτοφαρμάκων που βρίσκονται στα φρέσκα προϊόντα είναι σε μη επικίνδυνα επίπεδα -και τα ίχνη που καταναλώνουμε δεν πιστεύεται ότι προκαλούν ασθένειες. Όμως, μια πρόσφατη μελέτη με χρήση μήλων διαπίστωσε ότι τα φυτοφάρμακα διεισδύουν πιο βαθιά από τη φλούδα. Έτσι, εκτός από το πλύσιμο, οι συγγραφείς προτείνουν ότι το ξεφλούδισμα των μήλων πριν από το φαγητό μπορεί να μειώσει περαιτέρω τυχόν ίχνη φυτοφαρμάκων στα οποία μπορεί να εκτεθείτε.
Ένα μειονέκτημα με το ξεφλούδισμα είναι ότι χάνετε τα πολλά πολύτιμα θρεπτικά συστατικά που περιέχουν οι φλούδες φρούτων και λαχανικών. Και πάλι, πολλά φρούτα και λαχανικά δεν μπορούν να ξεφλουδιστούν (όπως τα σταφύλια ή το μαρούλι).
Έτσι, με βάση το σύνολο των αποδεικτικών στοιχείων που έχουμε αυτή τη στιγμή διαθέσιμα, το νερό από μόνο του εξακολουθεί να είναι ο καλύτερος τρόπος για να καθαρίσετε τα φρέσκα προϊόντα. Δεν υπάρχει πραγματικό πλεονέκτημα στη χρήση ξιδιού ή μαγειρικής σόδας.
Λαχανικά έναντι φρούτων
Όταν υπάρχει σκληρή φλούδα (όπως κολοκυθάκια) ή σφιχτή (όπως πατάτες, γλυκοπατάτες και λαχανικά με ρίζα), μπορείτε να την τρίψετε με μια βούρτσα λαχανικών μέχρι να φαίνεται καθαρή. Οι ντομάτες μπορούν απλά να ξεπλυθούν κάτω από μια βρύση που τρέχει για περίπου 30 δευτερόλεπτα, τρίβοντας απαλά με τα χέρια σας.
Για να πλύνετε τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά -όπως το μαρούλι, το μπρόκολο, το κουνουπίδι, ή το λάχανο- χωρίστε τα σε φύλλα ή μπουκίτσες και ξεπλύνετε μεμονωμένα κάτω από τη βρύση, τρίβοντας με τα χέρια σας για έως και ένα λεπτό. Δεδομένου ότι το μαρούλι τρώγεται συνήθως ωμό, είναι ασφαλέστερο να πετάξετε τυχόν κατεστραμμένα εξωτερικά φύλλα καθώς είναι πιο πιθανό να μολυνθούν με βακτήρια.
Για τα φρούτα, το νερό είναι και πάλι ο καλύτερος τρόπος για να ξεπλύνετε τους ρύπους. Για πυρηνόκαρπα (ροδάκινα, βερίκοκα, κεράσια κλπ), μήλα και αγγούρια, ξεπλύνετε με κρύο, τρεχούμενο νερό για έως και ένα λεπτό για να αφαιρέσετε τη βρωμιά, τα μικρόβια και οποιαδήποτε επικάλυψη κεριού. Η υψηλή περιεκτικότητα σε νερό σε κεράσια, σταφύλια, φράουλες και μούρα, καθιστά αυτά τα φρούτα ιδιαίτερα ευπαθή. Το βρέξιμο των μούρων θα αυξήσει την ανάπτυξη τυχόν μικροβίων που υπάρχουν και θα μειώσει τη διάρκεια ζωής τους. Ως εκ τούτου, είναι καλύτερο να τα αποθηκεύετε άπλυτα στο ψυγείο και να τα πλένετε μόνο όταν είστε έτοιμοι να τα φάτε. Αφαιρέστε τυχόν χαλασμένα ή μουχλιασμένα μούρα πριν τα βάλετε στο ψυγείο.
Οποιαδήποτε φρούτα και λαχανικά δεν πρόκειται να φάτε αμέσως θα πρέπει να σκουπιστούν με μια στεγνή χαρτοπετσέτα ή να τα τοποθετήσετε σε μια μηχανή σαλάτας για να αφαιρέσετε την υγρασία και να μειώσετε την ανάπτυξη μικροβίων. Στη συνέχεια φυλάσσεται σε δοχείο που κλείνει στο ψυγείο.
Σημειώστε ότι καμία μέθοδος πλύσης στο σπίτι δεν μπορεί να αφαιρέσει ή να σκοτώσει εντελώς όλα τα μικρόβια που μπορούν να υπάρχουν στα φρούτα και τα λαχανικά. Μόνο το μαγείρεμα με θερμότητα πάνω από 60 βαθμούς Κελσίου μπορεί να το κάνει αυτό.
