Εάν είστε έγκυος, σκεφτείτε δύο φορές πριν φτιάξετε ένα χάμπουργκερ ή πιάσετε ένα προσυσκευασμένο γλυκό, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε τον περασμένο μήνα στο περιοδικό Environmental International. Παραδόξως, δεν είναι το φαγητό στο οποίο στοχεύει η έκθεση -ούτε οι πατάτες, τα μπιφτέκια ή ακόμα και τα σέικ και τα κέικ- αλλά ορισμένα χημικά που υπάρχουν στο φαγητό.
Μια μελέτη δείχνει ότι οι φθαλικές ενώσεις, μια κατηγορία χημικών ουσιών που σχετίζονται με τα πλαστικά, μπορούν να αποβληθούν από τη συσκευασία, ακόμη και από τα πλαστικά γάντια που φορούν οι χειριστές τροφίμων στα τρόφιμα. Μόλις καταναλωθούν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αυτές οι χημικές ουσίες μπορούν να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος, μέσω του πλακούντα και στη συνέχεια στην κυκλοφορία του αίματος του εμβρύου. Αυτές οι χημικές ουσίες μπορούν να προκαλέσουν οξειδωτικό στρες και φλεγμονώδεις καταστάσεις στο έμβρυο. Η μελέτη χρηματοδοτήθηκε, εν μέρει, από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας.
Προηγούμενη έρευνα έχει δείξει ότι η έκθεση σε φθαλικές ενώσεις κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο χαμηλού βάρους γέννησης, πρόωρου τοκετού και διαταραχών ψυχικής υγείας των παιδιών, όπως ο αυτισμός και η ΔΕΠΥ.
Αυτή είναι η πρώτη μελέτη σε έγκυες γυναίκες που δείχνει ότι οι δίαιτες υψηλότερες σε υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα συνδέονται με μεγαλύτερη έκθεση σε φθαλικές ενώσεις. «Όταν οι μητέρες εκτίθενται σε αυτές τις χημικές ουσίες, διασχίζουν τον πλακούντα και εισέρχονται στην εμβρυϊκή κυκλοφορία», δήλωσε η ανώτερη συγγραφέας Δρ. Sheela Sathyanarayana, παιδίατρος στο University of Washington School of Medicine.
Η ανάλυση περιλάμβανε δεδομένα της μελέτης Conditions Affecting Neurocognitive Development and Learning in Early Childhood (CANDLE) -1.031 έγκυες οι οποίες εγγράφηκαν μεταξύ 2006 και 2011. Τα επίπεδα των φθαλικών ενώσεων μετρήθηκαν σε δείγματα ούρων που συλλέχθηκαν από το δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα αποτελούσαν από το 10% έως το 60% της δίαιτας των συμμετεχόντων -το 38,6%, κατά μέσο όρο. Ελήφθησαν δείγματα ούρων από τις γυναίκες της μελέτης και διαπιστώθηκε ότι για κάθε 10% υψηλότερη διατροφική αναλογία των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων υπήρχε με 13% υψηλότερη συγκέντρωση του δι(2-αιθυλεξυλ) φθαλικού εστέρα, ενός από τους πιο συνηθισμένους και επιβλαβείς φθαλικούς εστέρες.
Τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα παρασκευάζονται ως επί το πλείστον από ουσίες που εξάγονται από τρόφιμα όπως έλαια, ζάχαρη και άμυλο, αλλά κατά την επεξεργασία προστίθενται συντηρητικά για να επιμηκύνουν τη διάρκεια ζωής τους και άλλα χημικά για να βελτιώσουν τη γεύση και την εμφάνισή τους. Αυτά περιλαμβάνουν συσκευασμένα μείγματα κέικ, για παράδειγμα, ή συσκευασμένες τηγανιτές πατάτες, ψωμάκια χάμπουργκερ και αναψυκτικά. Όταν πρόκειται για πρόχειρο φαγητό, τα γάντια που φορούν οι εργαζόμενοι και η αποθήκευση, η προετοιμασία, ο εξοπλισμός ή τα εργαλεία σερβιρίσματος μπορεί να είναι οι κύριες πηγές έκθεσης. Τόσο τα κατεψυγμένα όσο και τα φρέσκα τρόφιμα υπόκεινται σε αυτές τις πηγές.
Αυτή είναι η πρώτη μελέτη, λένε οι ερευνητές, που προσδιορίζει τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα ως σύνδεσμο μεταξύ της έκθεσης σε φθαλικές ενώσεις και των κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι μητέρες. Η πρόβλημα των μητέρων μπορεί να οφείλεται στο ότι αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες και σε «ερήμους φαγητού» -περιοχές όπου τα υγιεινά, φρέσκα τρόφιμα είναι πιο δύσκολο να αποκτηθούν και η μεταφορά σε μακρινές αγορές δεν είναι ρεαλιστική.
«Δεν κατηγορούμε την έγκυο. Πρέπει να καλέσουμε τους κατασκευαστές και τους νομοθέτες να προσφέρουν υποκατάστατα», είπαν οι ερευνητές. Απαιτείται αλλαγή στη νομοθεσία για να αποφευχθεί η μόλυνση των τροφίμων με φθαλικές ενώσεις ρυθμίζοντας τη σύνθεση της συσκευασίας των τροφίμων ή ακόμα και των γαντιών που μπορούν να χρησιμοποιούν οι χειριστές τροφίμων.
Τι πρέπει να κάνουν οι έγκυες; Η Sathyanarayana είπε ότι οι έγκυες γυναίκες θα πρέπει να προσπαθήσουν να αποφεύγουν τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα όσο μπορούν και να αναζητούν φρούτα, λαχανικά και άπαχο κρέας. Οι ετικέτες μπορούν να παίζουν ρόλο εδώ, πρόσθεσε. «Ψάξτε για τον μικρότερο αριθμό συστατικών και βεβαιωθείτε ότι μπορείτε να κατανοήσετε τα συστατικά», είπε. Αυτό ισχύει ακόμη και για «υγιεινά τρόφιμα» όπως οι μπάρες πρωινού.
Περισσότερες πληροφορίες: Ultra-processed and fast food consumption, exposure to phthalates during pregnancy, and socioeconomic disparities in phthalate exposures. Environment International, 2024; 183: 108427 DOI: 10.1016/j.envint.2024.108427.
