Η βιταμίνη C και άλλα αντιοξειδωτικά διεγείρουν το σχηματισμό νέων αιμοφόρων αγγείων στους καρκινικούς όγκους του πνεύμονα, δείχνει μια μελέτη από το Karolinska Institutet, της Σουηδίας, που δημοσιεύτηκε στο The Journal of Clinical Investigation.
Η ανακάλυψη επιβεβαιώνει την ιδέα ότι τα συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν αντιοξειδωτικά μπορούν να επιταχύνουν την ανάπτυξη και τη μετάσταση ενός όγκου. «Διαπιστώσαμε ότι τα αντιοξειδωτικά ενεργοποιούν έναν μηχανισμό που κάνει τους καρκινικούς όγκους να σχηματίσουν νέα αιμοφόρα αγγεία, κάτι που προκαλεί έκπληξη, καθώς πιστευόταν ότι τα αντιοξειδωτικά έχουν προστατευτική δράση έναντι του καρκίνου», είπε ο επικεφαλής της μελέτης Martin Bergö, καθηγητής στο Τμήμα Βιοεπιστημών και Διατροφή και αντιπρόεδρος του Karolinska Institutet. «Τα νέα αιμοφόρα αγγεία θρέφουν τους όγκους και μπορούν να τους κάνουν να αναπτυχθούν και να εξαπλωθούν».
Τα αντιοξειδωτικά εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου, οι οποίες μπορούν να βλάψουν το σώμα, και ως εκ τούτου βρίσκονται σε ορισμένα συμπληρώματα διατροφής. Αλλά οι υπερβολικά υψηλές δόσεις μπορεί να είναι επιβλαβείς. «Δεν υπάρχει λόγος να φοβόμαστε τα αντιοξειδωτικά στα τρόφιμα, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν χρειάζονται επιπλέον ποσότητες από αυτά», είπε ο Bergö. «Στην πραγματικότητα, μπορεί να είναι επιβλαβή για καρκινοπαθείς και άτομα με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου».
Προηγουμένως άγνωστος μηχανισμός
Η ίδια ερευνητική ομάδα έχει δείξει στο παρελθόν ότι αντιοξειδωτικά όπως η βιταμίνη C και η E επιταχύνουν την ανάπτυξη και την εξάπλωση του καρκίνου του πνεύμονα σταθεροποιώντας μια πρωτεΐνη που ονομάζεται BACH1. Η πρωτεΐνη αυτή ενεργοποιείται όταν πέφτει το επίπεδο των ελεύθερων ριζών οξυγόνου, κάτι που συμβαίνει, για παράδειγμα, όταν εισάγονται επιπλέον αντιοξειδωτικά μέσω της διατροφής ή όταν αυθόρμητες μεταλλάξεις στα καρκινικά κύτταρα ενεργοποιούν τα ενδογενή αντιοξειδωτικά. Σε αυτή τη μελέτη οι ερευνητές μπόρεσαν να δείξουν ότι η ενεργοποίηση της BACH1 προκαλεί σχηματισμό νέων αιμοφόρων αγγείων -αγγειογένεση.
Ενώ είναι γνωστό ότι απαιτούνται χαμηλά επίπεδα οξυγόνου -υποξία- για να συμβεί αγγειογένεση σε καρκινικούς όγκους, ο νέος μηχανισμός που εντόπισαν οι ερευνητές δείχνει ότι οι όγκοι μπορούν επίσης να σχηματίσουν νέα αιμοφόρα αγγεία παρουσία φυσιολογικών επιπέδων οξυγόνου. Η μελέτη δείχνει επίσης ότι η BACH1 ρυθμίζεται με παρόμοιο τρόπο όπως η πρωτεΐνη HIF-1α -η ανακάλυψη αυτού του μηχανισμού τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσιολογίας ή Ιατρικής το 2019- που επιτρέπει στα κύτταρα να προσαρμοστούν στις αλλαγές των επιπέδων οξυγόνου. Οι πρωτεΐνες HIF-1α και BACH1 συνεργάζονται στους όγκους, δείχνει η νέα έρευνα.
Ελπίζοντας για πιο αποτελεσματικά φάρμακα
Πολλές κλινικές δοκιμές έχουν αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα των αναστολέων αγγειογένεσης, αλλά τα αποτελέσματα δεν ήταν τόσο επιτυχημένα. Η μελέτη αυτή ανοίγει την πόρτα σε πιο αποτελεσματικούς τρόπους πρόληψης της αγγειογένεσης στους καρκινικούς όγκους· για παράδειγμα, οι ασθενείς των οποίων οι όγκοι εμφανίζουν υψηλά επίπεδα BACH1 μπορεί να ωφεληθούν περισσότερο από τη θεραπεία κατά της αγγειογένεσης από τους ασθενείς με χαμηλά επίπεδα BACH1.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια σειρά κυτταροβιολογικών μεθόδων και επικέντρωσαν το μεγαλύτερο μέρος της εργασίας τους σε όγκους καρκίνου του πνεύμονα μελετώντας οργανοειδή -μικρούς καλλιεργημένους μικροόγκους από ασθενείς. Μελέτησαν επίσης ποντίκια και δείγματα όγκων ανθρώπινου μαστού και νεφρών. Οι όγκοι στους οποίους ενεργοποιήθηκε η BACH1, είτε μέσω λήψης αντιοξειδωτικών είτε με υπερέκφραση του γονιδίου BACH1, παρήγαγαν περισσότερα νέα αιμοφόρα αγγεία και ήταν εξαιρετικά ευαίσθητοι στους αναστολείς αγγειογένεσης.
Το επόμενο βήμα είναι να εξετάσουν οι ερευνητές λεπτομερώς πώς τα επίπεδα οξυγόνου και ελεύθερων ριζών μπορούν να ρυθμίσουν την πρωτεΐνη BACH1 και να προσδιορίσουν την κλινική συνάφεια των αποτελεσμάτων τους. Θα κάνουν επίσης παρόμοιες μελέτες σε άλλες μορφές καρκίνου όπως του μαστού, των νεφρών και του δέρματος.
