Η επιτυχία στην απώλεια βάρους εξαρτάται από την κατανάλωση περισσότερων πρωτεϊνών και φυτικών ινών, όταν παράλληλα περιορίζονται οι θερμίδες, σύμφωνα με μια μελέτη από ερευνητές του University of Illinois.
Τα τρέχοντα διαθέσιμα προγράμματα συμπεριφοράς και διατροφής για απώλεια βάρους δεν έχουν το αποτέλεσμα και τη βιωσιμότητα της βαριατρικής εγχείρησης. Το μειωμένο μέγεθος του στομάχου από τη βαριατρική χειρουργική αναγκάζει τη μείωση της πρόσληψης θερμίδων και τις διατροφικές αλλαγές, με αποτέλεσμα τη βιώσιμη απώλεια βάρους. Μόνο μια μελέτη έδειξε σημαντική αναστροφή του διαβήτη τύπου 2 που διαρκεί για 2 χρόνια χρησιμοποιώντας μια κετογονική δίαιτα.
Ένα νέο διαιτητικό πρόγραμμα απώλειας βάρους αναπτύχθηκε για να βοηθήσει τους συμμετέχοντες στην επίτευξη βιώσιμων διατροφικών αλλαγών, χτίζοντας γνώσεις και δεξιότητες στην αυτοεπιλογή τροφίμων. Αν και η προσέγγιση λειτούργησε, παρατηρήθηκε μεγάλη διαφοροποίηση στο αποτέλεσμα μεταξύ των 22 συμμετεχόντων.
H προσέγγιση ονομάζεται Individualized Diet Improvement Program (iDip) και χρησιμοποιεί εργαλεία οπτικοποίησης δεδομένων και εντατικές διατροφικές συνεδρίες για να αυξήσει τη γνώση των βασικών θρεπτικών συστατικών, επιτρέποντας στους συμμετέχοντες να δημιουργήσουν ένα εξατομικευμένο, ασφαλές και αποτελεσματικό πλάνο απώλειας βάρους, δήλωσε ο Manabu T. Nakamura, καθηγητής διατροφής στο Πανεπιστήμιο του Illinois Urbana-Champaign και επικεφαλής της έρευνας.
Οι συμμετέχοντες σε ένα αυτοκατευθυνόμενο πρόγραμμα διατροφικής εκπαίδευσης που είχαν τη μεγαλύτερη επιτυχία στην απώλεια βάρους σε μια περίοδο 25 μηνών, κατανάλωναν περισσότερες ποσότητες πρωτεΐνης και φυτικών ινών. Η εξατομίκευση και η ευελιξία είναι επίσης βασικά στοιχεία για τη δημιουργία πλάνων που θα μπορούσαν να τηρήσουν με την πάροδο του χρόνου όσοι κάνουν δίαιτα.
Οι συμμετέχοντες παρακολούθησαν 19 διατροφικές εκπαιδευτικές συνεδρίες κατά τη διάρκεια μιας παρέμβασης 1 έτους που περιελάμβανε προδιαγεγραμμένες εργασίες για το σπίτι. Αξιολογήθηκαν οι αλλαγές στο βάρος, τη διατροφή και τη σύσταση του σώματος. Ο σκοπός ήταν να χάσουν πάνω από 9 κιλά και αυτό να διατηρηθεί.
Στο χρονικό σημείο του 1 έτους, εννιά συμμετέχοντες (το 41%) κατάφεραν να χάσουν το 12,9% του σωματικού τους βάρους, σε σύγκριση με το υπόλοιπο δείγμα της μελέτης, που έχασε μόνο το 2% του αρχικού βάρους. Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Obesity Science and Practice. Οι συμμετέχοντες παρακολουθήθηκαν για άλλους 12 μήνες.
«Η ευελιξία και η εξατομίκευση είναι το κλειδί για τη δημιουργία προγραμμάτων που βελτιστοποιούν την επιτυχία των ατόμων που κάνουν δίαιτα για απώλεια βάρους και τη διατήρησή του», είπε ο Nakamura. «Η βιώσιμη διατροφική αλλαγή, η οποία ποικίλλει από άτομο σε άτομο, πρέπει να επιτευχθεί για να διατηρηθεί ένα υγιές βάρος. Η προσέγγιση iDip επιτρέπει στους συμμετέχοντες να πειραματιστούν με διάφορες διατροφικές επαναλήψεις με γνώσεις και δεξιότητες που αναπτύσσουν ενώ χάνουν βάρος με σκοπό τη βιώσιμη διατήρηση».
Η αρχή της προσέγγισης του iDip είναι ότι πρέπει να επιτευχθεί μια βιώσιμη διατροφική αλλαγή, η οποία ποικίλλει μεταξύ των ατόμων, για να διατηρηθεί ένα υγιές βάρος για μια ζωή. Οι κύριες καινοτόμες προσεγγίσεις που χρησιμοποιήθηκαν στο iDip ήταν διπλές. Πρώτον, το μεγαλύτερο μέρος του προγράμματος ήταν αφιερωμένο στην οικοδόμηση της ικανότητας επιλογής τροφίμων με βάση τις ποσοτικές πληροφορίες θρεπτικών συστατικών μεμονωμένων τροφίμων. Δεύτερον, η γραφική παράσταση πρωτεϊνικών – φυτικών ινών, ένα μοναδικό στο είδος του εργαλείο οπτικοποίησης ποσοτικών δεδομένων, χρησιμοποιήθηκε για την ανάπτυξη της ικανότητας λήψης τεκμηριωμένων αποφάσεων στην επιλογή τροφίμων.
Οι πυλώνες του iDip είναι η αύξηση της κατανάλωσης πρωτεϊνών και φυτικών ινών μαζί με την κατανάλωση 1.500 θερμίδων ή λιγότερων ημερησίως.
Με βάση τις διατροφικές οδηγίες που εκδόθηκαν από τα Ινστιτούτα Ιατρικής, η ομάδα iDip δημιούργησε ένα μοναδικό εργαλείο οπτικοποίησης ποσοτικών δεδομένων που απεικονίζει την πυκνότητα της πρωτεΐνης και των φυτικών ινών των τροφίμων ανά θερμίδα και παρέχει ένα εύρος στόχου για κάθε γεύμα. Ξεκινώντας από τις τροφές που έτρωγαν συνήθως, οι συμμετέχοντες δημιούργησαν ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα, αυξάνοντας την πρόσληψη πρωτεΐνης σε περίπου 80 γραμμάρια και την πρόσληψη φυτικών ινών σε 20 γραμμάρια ημερησίως.
Παρακολουθώντας τις διατροφικές συνήθειες των συμμετεχόντων και τα κιλά τους με ζυγαριά με δυνατότητα Wi-Fi, η ερευνητική ομάδα βρήκε ισχυρές αντίστροφες συσχετίσεις μεταξύ των ποσοστών των φυτικών ινών και της πρωτεΐνης που καταναλώθηκαν και της απώλειας βάρους, όσων έκαναν δίαιτα.
Η έρευνα υποδηλώνει έντονα ότι η αύξηση της πρόσληψης πρωτεϊνών και φυτικών ινών με ταυτόχρονη μείωση των θερμίδων απαιτείται για τη βελτιστοποίηση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας μια δίαιτας απώλειας βάρους.
Ο Nakamura είπε ότι η διατήρηση της άλιπης μάζας είναι πολύ σημαντική κατά την απώλεια βάρους, ειδικά όταν χρησιμοποιούνται φάρμακα αδυνατίσματος. «Πρόσφατα, η δημοτικότητα των ενέσιμων φαρμάκων απώλειας βάρους έχει αυξηθεί», είπε ο Nakamura. «Ωστόσο, η χρήση αυτών των φαρμάκων όταν η πρόσληψη τροφής είναι πολύ περιορισμένη θα προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες απώλειας μυών και οστικής μάζας, εκτός εάν η πρόσληψη πρωτεΐνης αυξηθεί κατά τη διάρκεια της απώλειας βάρους».
Η διατήρηση της άλιπης μάζας σώματος κατά την απώλεια βάρους είναι σημαντική για τη βελτίωση της συνολικής υγείας, ιδιαίτερα για άτομα που χάνουν με επιτυχία πάνω από το 10% του βάρους. Η αύξηση της πρόσληψης πρωτεΐνης με παράλληλη μείωση των θερμίδων πρέπει να εφαρμοστεί για να επιτευχθεί η διατήρηση της άλιπης μάζας σώματος. Η εστίαση μόνο στη μείωση θερμίδων χωρίς αύξηση της πρόσληψης πρωτεΐνης κατά την απώλεια βάρους έχει ως αποτέλεσμα αρνητικό ισοζύγιο αζώτου -που σημαίνει απώλεια πρωτεΐνης. Ένα παράδειγμα είναι η μελέτη Look AHEAD, μια από τις πιο εντατικές συμπεριφορικές μελέτες παρέμβασης διαχείρισης βάρους. Παρά τη μεγάλη αύξηση της φυσικής δραστηριότητας στην ομάδα παρέμβασης, η οστική πυκνότητα μειώθηκε σημαντικά το έτος 4. Περισσότερο από το ήμισυ της απώλειας βάρους από την έναρξη οφειλόταν σε απώλεια άλιπης μάζας σώματος, υποδεικνύοντας ανεπαρκή πρόσληψη πρωτεΐνης. Σύμφωνα με τα δεδομένα σύστασης σώματος, τα περιστατικά κατάγματος οστών άνω των 10 έτη ήταν σημαντικά υψηλότερα στην ομάδα παρέμβασης.
Συνολικά 22 άτομα που εγγράφηκαν στο πρόγραμμα το ολοκλήρωσαν, μεταξύ των οποίων εννέα άνδρες και 13 γυναίκες. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν μεταξύ 30-64 ετών. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν ότι είχαν κάνει δύο ή περισσότερες προηγούμενες προσπάθειες για να χάσουν βάρος. Είχαν επίσης μια ποικιλία συννοσηροτήτων -το 54% είχε υψηλή χοληστερόλη, το 50% είχε σκελετικά προβλήματα και το 36% είχε υπέρταση ή/και υπνική άπνοια. Επιπρόσθετα, όσοι έκαναν δίαιτα ανέφεραν διαγνώσεις διαβήτη, μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος, καρκίνου και κατάθλιψης.
Οι επτά που έκαναν δίαιτα και ανέφεραν ότι είχαν διαγνωστεί με κατάθλιψη έχασαν σημαντικά λιγότερο βάρος -περίπου το 2,4% του αρχικού τους βάρους σε σύγκριση με εκείνους χωρίς κατάθλιψη, οι οποίοι έχασαν το 8,39% του αρχικού τους βάρους. Η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι η απώλεια βάρους δεν διέφερε σημαντικά μεταξύ των συμμετεχόντων με άλλες συννοσηρότητες ή μεταξύ νεότερων και μεγαλύτερων συμμετεχόντων ή μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Η ανάλυση της σύστασης του σώματος έδειξε ότι όσοι έκαναν δίαιτα διατήρησαν την άλιπη μάζα σώματος, χάνοντας κατά μέσο όρο 7,1 κιλά λιπώδους μάζας και ελάχιστη μυϊκή μάζα σε διάστημα έξι μηνών. Μεταξύ εκείνων που έχασαν πάνω από το 5% του αρχικού τους βάρους, το 78% του βάρους που έχασαν ήταν λίπος, σύμφωνα με τη μελέτη.
Συνολικά, οι συμμετέχοντες μείωσαν τη λιπώδη μάζα από 42,6 κιλά που ήταν, κατά μέσο όρο, στην αρχή του προγράμματος σε 35,7 κιλά στο όριο των 15 μηνών. Ομοίως, μείωσαν τη μέση τους κατά περίπου 7 εκατοστά στους έξι μήνες και κατά 9 εκατοστά στους 15 μήνες.
Κατά την παρακολούθηση της πρόσληψης πρωτεϊνών και φυτικών ινών από άτομα που κάνουν δίαιτα, η ερευνητική ομάδα βρήκε μια ισχυρή συσχέτιση μεταξύ κατανάλωσης πρωτεΐνης και φυτικών ινών και απώλειας βάρους στους τρεις μήνες και τους 12 μήνες.
«Η ισχυρή συσχέτιση υποδηλώνει ότι οι συμμετέχοντες που μπόρεσαν να αναπτύξουν βιώσιμες διατροφικές αλλαγές μέσα στους πρώτους τρεις μήνες συνέχισαν να χάνουν βάρος τους επόμενους μήνες, ενώ όσοι είχαν δυσκολία στην εφαρμογή βιώσιμων διατροφικών προτύπων νωρίς, είχαν μικρή πιθανότητα να καταφέρουν να αλλάξουν τη διατροφή τους τους επόμενους μήνες», είπε ο Nakamura. Η γρήγορη εφαρμογή της βιώσιμης δίαιτας μπορεί να ενίσχυσε το κίνητρό τους και την τήρηση του προγράμματός τους.
Περισσότερες πληροφορίες: Mindy H. Lee et al, Successful dietary changes correlate with weight‐loss outcomes in a new dietary weight‐loss program, Obesity Science & Practice (2024). DOI: 10.1002/osp4.764.
