Η πρώτη απορία, όταν μια γυναίκα ή ένας άνδρας ενημερώνονται ότι έχει HPV -o πιο συχνά σεξουαλικά μεταδιδόμενος λοιμώδης παράγοντας- είναι «ποιος ή ποια με κόλλησε». Η απάντηση όμως δεν είναι τόσο εύκολη, όπως δεν είναι εύκολη η διαχείριση της κρίσης στη σεξουαλική και ερωτική σχέση με τον ή την σύντροφό τους.
Συνέντευξη: Φλώρα Κασσαβέτη
Τουλάχιστον το 80% γυναικών και ανδρών θα έχει μολυνθεί με τον ιό HPV μέχρι την ηλικία των 50 ετών, ενώ κάποιοι μπορεί να τον έχουν στον οργανισμό τους και να μην το ξέρουν. Σε ό,τι αφορά, όμως, αυτό τον τόσο συχνό ιό παγκοσμίως, φαίνεται ότι υπάρχει μεγάλη σύγχυση και παραπληροφόρηση. Τα ερωτήματα πολλά και διαφορετικά και ζητούν έγκυρες απαντήσεις. Πέρα από τα άγχη που προκύπτουν για το κομμάτι της υγείας, το άτομο που έχει κολλήσει HPV βασανίζεται από το ερώτημα «ποιος με κόλλησε» και τις συνέπειες που μπορεί να έχει αυτό στη σεξουαλική του ζωή και την ερωτική του σχέση. Εξετάζοντας αυτή την παράμετρο, επιλέξαμε, για να μας δώσει τις πιο κατατοπιστικές διευκρινήσεις, τον Ζήση Παπαθανασίου, Καθηγητή Γυναικολογίας, Γυναικολόγο Μαιευτήρα, Σεξολόγο και Πρόεδρο του Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου. Και οι απαντήσεις που μας έδωσε σχετικά με τον ιό HPV, τους τρόπους μετάδοσης αλλά και προστασίας είναι σίγουρο ότι θα λύσουν σημαντικές απορίες.
Κύριε Παπαθανασίου, από την εμπειρία σας στα ζευγάρια που σας επισκέπτονται στο Σεξολογικό Ινστιτούτο, ποια είναι η πρώτη ανησυχία κάποιου που ενημερώνεται ότι είναι φορέας του ιού HPV;
Η πρώτη ανησυχία είναι αν κινδυνεύει να πάθει καρκίνο. Τους ενημερώνω ότι κάποιοι τύποι του HPV ονομάζονται χαμηλού κινδύνου και μπορεί να προκαλέσουν οξυτενή κονδυλώματα στην γεννητική περιοχή, ενώ οι υψηλού κινδύνου τύποι μπορεί να προκαλέσουν προκαρκινικές αλλοιώσεις, οι οποίες είναι πιθανόν αργότερα να εξελιχθούν σε καρκίνο. Οι πιθανοί πιο συχνοί καρκίνοι οφειλόμενοι στον ιό HPV είναι αυτοί του πέους στους άντρες, του τραχήλου της μήτρας, του αιδοίου και του κόλπου στις γυναίκες, καθώς και του πρωκτού και του στοματοφάρυγγα και στα δύο φύλα (ο τελευταίος έχει τουλάχιστον τριπλάσια συχνότητα στους άνδρες).
Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων, o HPV, ανιχνεύεται στο 99,7% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας, ωστόσο δεν θα εξελιχθούν όλες οι λοιμώξεις σε καρκίνο, καθώς η διαδικασία αυτή διαρκεί τουλάχιστον 10 χρόνια και ο οργανισμός έχει τη δυνατότητα να περιορίζει ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των λοιμώξεων, ενώ και τα μέτρα της δευτερογενούς πρόληψης οδηγούν σε έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση αυτών των βλαβών. Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να ακολουθεί κανείς πιστά τις οδηγίες του γυναικολόγου, κάνοντας συχνά έλεγχο (Τεστ Παπανικολάου ή/και HPV DNA τεστ), για τη διάγνωση των αλλοιώσεων σε προκαρκινικό στάδιο στον τράχηλο της μήτρας, ώστε να επιτυγχάνεται η έγκαιρη αντιμετώπιση της βλάβης. Για όλα τα υπόλοιπα σχετιζόμενα νοσήματα με τον HPV, δυστυχώς, δεν υπάρχει προληπτική διαγνωστική εξέταση.
Επομένως, μπορεί κάποιος να κολλήσει HPV χαμηλού κινδύνου και να μην εμφανίσει ποτέ κονδυλώματα;
Κάποιοι τύποι του HPV χαμηλού κινδύνου μπορούν να προκαλέσουν οξυτενή κονδυλώματα στην γεννητική περιοχή. Τα κονδυλώματα είναι καλοήθεις βλάβες που εμφανίζονται κυρίως στα γεννητικά όργανα της γυναίκας και του άνδρα. Μπορεί όμως κάποιος να έχει τον ιό, χωρίς την παρουσία κονδυλωμάτων. Παρόλο που σήμερα γνωρίζουμε ότι οι τύποι του ιού που προκαλούν κονδυλώματα δεν συνδέονται πάντα με καρκινογένεση που προκαλούν άλλοι τύποι, η διάγνωση ότι κάποιος είναι φορέας του ιού αγχώνει και τα δύο φύλα και επηρεάζει τη σεξουαλική τους ζωή. Άλλωστε η εμφάνιση βλαβών στην ευαίσθητη γεννητική περιοχή από μόνη της είναι πολύ δυσάρεστη και σε πάσχοντες και συντρόφους.
Πώς ακριβώς επηρεάζεται η σεξουαλική ζωή ενός ζευγαριού, που ο ένας από τους δυο έχει HPV;
Επηρεάζει την σεξουαλική ζωή με πολλαπλούς τρόπους. Ο πρώτος λόγος είναι επειδή μπορεί να χρειαστούν να γίνουν θεραπείες που δυσκολεύουν ή αποτρέπουν τις σεξουαλικές συνευρέσεις του ζευγαριού για κάποιο διάστημα. Ο δεύτερος λόγος είναι η ανησυχία του φορέα του ιού αν θα κολλήσει τον σεξουαλικό του σύντροφο και αντίστοιχα το άγχος του μη φορέα να προστατευθεί από την μετάδοση. Ένας τελευταίος λόγος είναι τα ερωτηματικά που προκύπτουν και στους δυο συντρόφους από ποιον ή ποια έχει κολλήσει τον ιό. Πολλές φορές βλέπουμε να προκύπτει κρίση στη σχέση λόγω αυτών των ερωτημάτων.
Το να κολλήσει κάποιος HPV, ενώ είναι σε μονογαμική σχέση, είναι σημάδι απιστίας;
Είναι το πιο συχνό ερώτημα που προκύπτει σε αυτά τα ζευγάρια. Η αλήθεια είναι όμως ότι αυτό δεν μπορεί να αποδειχθεί.
Γιατί το λέτε αυτό;
Συνήθως τα κονδυλώματα εμφανίζονται σε σύντομο χρονικό διάστημα, έως και λίγους μήνες μετά την επαφή με μολυσμένο με τον ιό άτομο. Δεν αποκλείεται όμως κάποιος να έχει προσβληθεί από τον ιό χρόνια πριν και τα συμπτώματα να εκδηλωθούν αργότερα. Ειδικά οι προκαρκινικές αλλοιώσεις στη γεννητική περιοχή εμφανίζονται χρόνια μετά. Είναι επίσης πιθανό, όπως είπαμε, κάποιος να μολυνθεί από τον ιό και να μην εμφανίσει ποτέ συμπτώματα ή κάποια βλάβη. Κατά συνέπεια, είναι δυνατόν κάποιος που δεν έχει συμπτώματα να είναι φορέας του ιού και να τον μεταδίδει χωρίς να το γνωρίζει. Στην ουσία λοιπόν δεν μπορεί κάποιος να γνωρίζει με βεβαιότητα πότε και από ποιον έχει κολλήσει HPV.
Όποιος κολλήσει HPV έχει για πάντα τον ιό;
Μπορεί να παραμείνει εφ’ όρου ζωής στον οργανισμό σου ή να μην ανιχνεύεται σε άλλο διάστημα. Το ανοσοποιητικό σύστημα στο 90% των περιπτώσεων περιορίζει τον ιό σε διάστημα 2 ετών από τη λοίμωξη. Έτσι, στην πλειονότητα των περιπτώσεων δεν εμφανίζονται συμπτώματα, παρά το γεγονός ότι η λοίμωξη από τον ιό είναι πολύ συχνή. Ακόμα και στην περίπτωση όμως που εμφανιστούν κάποιες βλάβες, ο οργανισμός είναι σε θέση σε μεγάλο ποσοστό να τις αντιμετωπίσει μέσω του ανοσοποιητικού συστήματος.
Δεν υπάρχει πάντως θεραπεία ικανή να εκριζώσει πλήρως τον ιό. Στις περιπτώσεις που κρίνεται απαραίτητο, γίνεται αντιμετώπιση των βλαβών (π.χ. κονδυλώματα, δυσπλασίες του τραχήλου) με μεθόδους όπως laser, καυτηριασμός, κρυοπηξία ή με χειρουργικές μεθόδους ανάλογα με το είδος και τον βαθμό της βλάβης.
Πόσο προστατεύουν τα προφυλακτικά;
Τα προφυλακτικά, εάν χρησιμοποιούνται σωστά, μπορούν να μειώσουν δραστικά τον κίνδυνο μετάδοσης του HPV. Δυστυχώς, το προφυλακτικό δεν καλύπτει πλήρως τη γεννητική περιοχή, με συνέπεια να είναι δυνατή η μετάδοση του ιού μέσω των τμημάτων που μένουν ακάλυπτα. Σε αυτά τα ζευγάρια συστήνουμε τον εμβολιασμό, προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης και επιπλοκών από τον HPV.
Υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης με τον στοματικό έρωτα;
Ναι, υπάρχει, όταν δεν χρησιμοποιείται προφυλακτικό και μάλιστα έχει αποδειχθεί ότι ο ιός μπορεί να ευθύνεται για εκδήλωση καρκίνου σε περιοχές όπως ο λάρυγγας, ο φάρυγγας και η στοματική κοιλότητα. Ωστόσο, ότι ο ιός δεν μεταδίδεται με το φιλί από στόμα σε στόμα.
Tι μπορεί να κάνει ένα ζευγάρι για να ομαλοποιήσει την σεξουαλική του ζωή μετά από τη διάγνωση με HPV;
Πρώτα από όλα να αποφύγει να θέσει σε ανακριτικό πλαίσιο τον σύντροφο που έχει διαγνωστεί με HPV, γιατί έτσι κι αλλιώς δεν μπορεί να αποδειχθεί μια απιστία. Στη συνέχεια, θα πρέπει να δείξει κάποια υπομονή για το διάστημα που ο/η σύντροφος χρειάζεται ίσως να κάνει κάποιες θεραπείες για την αντιμετώπιση του HPV. Τέλος, θα πρέπει να συζητήσει το ζευγάρι τη διαχείριση της νόσου, αν θα χρησιμοποιούν προφυλακτικό για να μειώσουν τον κίνδυνο μετάδοσης και την εναλλακτική του εμβολιασμού για να μειώσουν τους κινδύνους επιπλοκών από τη νόσηση. Υπάρχουν προϊόντα που μπορούν να είναι βοηθητικά στις σεξουαλικές συνευρέσεις την περίοδο που η γυναίκα ακολουθεί θεραπεία διευκολύνοντας τη σεξουαλική ζωή του ζευγαριού. Η καθοδήγηση από τον γυναικολόγο και τον ανδρολόγο σε κάθε περίπτωση μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμη.
Ποιος είναι ο τρόπος πρόληψης των νοσημάτων που σχετίζονται με τον HPV ;
Ο εμβολιασμός, ιδανικά στην πρώιμη εφηβική ηλικία (9-11 ετών), αλλά και αργότερα σε ανεμβολίαστα άτομα (ως 18 ετών είναι δωρεάν σε αγόρια και κορίτσια) είναι ο τρόπος πρόληψης όλων των παραπάνω επιπλοκών καθώς προστατεύει από επτά ογκογόνους τύπους του ιού HPV οι οποίοι σχετίζονται με το 90% των καρκίνων στους οποίους εμπλέκεται ο ιός ενώ προστατεύει και από δυο τύπους που προκαλούν το 90% των γεννητικών κονδυλωμάτων.
Who is who
Ο Ζήσης Παπαθανασίου είναι Επίκουρος Καθηγητής Γυναικολογίας και Πρόεδρος του Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου. Με κλινική και επιστημονική εμπειρία 40 χρόνων στον χώρο της Σεξολογίας, ασχολείται ενεργά με τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των νέων αλλά και με τα σεξουαλικά προβλήματα ανδρών, γυναικών και ζευγαριών. Έχει διατελέσει υπότροφος της Unesco στον έλεγχο των γεννήσεων και της αντισύλληψης. Έχει γράψει 10 βιβλία για το ευρύ κοινό για θέματα σεξουαλικότητας και συντροφικότητας. Το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο, «Κάνε μου λάικ!… Η σεξουαλικότητα στα χρόνια της ψυχρής οικειότητας», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αthenian Science Publisher.
