Όποιος έχει περάσει χρόνο στο Διαδίκτυο έχει δει διαφημίσεις clickbait όπως “Μυστικά που ο γιατρός σας δεν θέλει να γνωρίζετε για την απώλεια βάρους” ή “Πώς να μειώσετε το μεταβολισμό σας σε 24 ώρες”. Σε αυτά τα άρθρα, λίστες με λιπαρά τρόφιμα προσδιορίζονται ως οι κύριοι ένοχοι πίσω από τον διαβήτη, την παχυσαρκία και τις καρδιακές παθήσεις.
Ενώ η κακή διατροφή είναι σίγουρα ένας βασικός παράγοντας στις μεταβολικές ασθένειες, μια νέα μελέτη από το Brigham Young University αποκαλύπτει τον αντίκτυπο ενός λιγότερο γνωστού συνεισφέροντος: τα καυσαέρια ντίζελ. Τα ευρήματα δημοσιεύονται στο International Journal of Molecular Sciences.
Η μελέτη, που υπογράφουν οκτώ ερευνητές, διαπιστώνει ότι η έκθεση στα καυσαέρια που παράγονται από κινητήρες ντίζελ συνδέεται με αυξημένη μάζα λίπους, διευρυμένα λιποκύτταρα, αντίσταση στην ινσουλίνη και φλεγμονή. Αυτές οι αλλαγές μπορούν να προκαλέσουν μεταβολικές καταστάσεις όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης και οι καρδιακές παθήσεις.
«Δύο στοιχεία γίνονται όλο και πιο ξεκάθαρα σε εμάς: Υπάρχουν μη θερμιδικές επιρροές στο σωματικό λίπος και η εισπνεόμενη ρύπανση είναι ένα από αυτά», δήλωσε ο ανώτερος συγγραφέας της μελέτης Benjamin Bikman, καθηγητής κυτταρικής βιολογίας. «Αλλά ποιοι είναι οι παράγοντες σ’ αυτή τη σχέση; Θέλαμε να μάθουμε τι συνέβαινε στο σώμα σε επίπεδο των λιποκυττάρων».
Ο Bikman και οι συνεργάτες του μελετούν τις αιτίες και τους παράγοντες που συμβάλλουν στις μεταβολικές διαταραχές. Ο ίδιος και άλλοι ερευνητές παρατήρησαν μια συσχέτιση μεταξύ της παγκόσμιας αύξησης της παχυσαρκίας και της έκθεσης σε ατμοσφαιρικούς ρύπους τα τελευταία χρόνια. Έτσι πραγματοποίησαν μια σειρά πειραμάτων για να αποκτήσουν βαθύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα σωματίδια καυσαερίων ντίζελ επηρεάζουν τη μεταβολική λειτουργία. Χώρισαν ποντίκια εργαστηρίου σε δύο ομάδες για μια μελέτη έξι εβδομάδων. Η μία ομάδα αφέθηκε να αναπνεύσει αέρα δωματίου, ενώ η άλλη ομάδα εισέπνευσε σωματίδια καυσαερίων ντίζελ 30 λεπτά την ημέρα, πέντε ημέρες την εβδομάδα. Μετά από έξι εβδομάδες, συλλέχθηκε λιπώδης ιστός από τα ποντίκια για ανάλυση.
Η έκθεση σε τρωκτικά σε αυτή τη μελέτη ήταν μια φυσιολογική δόση εντός του εύρους αυτού που συνήθως βιώνουν οι άνθρωποι σε περιοχές με υψηλή ρύπανση. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο λιπώδης ιστός, κοινώς γνωστός ως σωματικό λίπος, υφίσταται σημαντικές αλλαγές όταν εκτίθεται στα καυσαέρια ντίζελ.
Πρώτον, τα σωματίδια των καυσαερίων του ντίζελ αυξάνουν το μέγεθος των λιποκυττάρων, κάτι που σχετίζεται με την αντίσταση στην ινσουλίνη και τη φλεγμονή. Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι εστιάζουν στη μάζα του λίπους, στην πραγματικότητα είναι η υπερβολική διεύρυνση των λιποκυττάρων που οδηγεί σε μεταβολικά προβλήματα. Δεύτερον, τα ποντίκια που εκτέθηκαν στη ρύπανση παρουσίασαν αύξηση στο σπλαχνικό λίπος (το λίπος που περιβάλλει τα όργανα) και στο υποδόριο λίπος (λίπος ακριβώς κάτω από το δέρμα). Τρίτον, τα ποντίκια που εκτέθηκαν στα καυσαέρια ντίζελ ανέπτυξαν συστηματική φλεγμονή. Ο λιπώδης ιστός αποκρίνεται στη ρύπανση απελευθερώνοντας χημικές ουσίες που προκαλούν φλεγμονή. Η αυξημένη φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακές παθήσεις, διαβήτη τύπου 2 και αυτοάνοσες διαταραχές.
Ο Bikman είπε ότι αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι οι παράγοντες πέρα από τη διατροφή θα πρέπει να αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για τη βελτίωση της μεταβολικής υγείας.
«Αυτά τα ευρήματα προσθέτουν στην πολυπλοκότητα των αγώνων κατά του σωματικού λίπους», είπε ο Bikman. «Για τόσο καιρό θεωρούσαμε ότι το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία είναι αυστηρά συνάρτηση της υπερκατανάλωσης τροφής. Τα λιποκύτταρα είναι πιο περίπλοκα. Όσο και να προσέχουμε τι συμβαίνει στο στομάχι μας όταν πρόκειται για τη διαχείριση βάρους, θα πρέπει να προσέχουμε ολοένα και περισσότερο τι έρχεται στους πνεύμονές μας».
Cali E. Warren et al, The Effect of Diesel Exhaust Particles on Adipose Tissue Mitochondrial Function and Inflammatory Status, International Journal of Molecular Sciences (2024). DOI: 10.3390/ijms25084322.
