Οι κάψουλες ιχθυελαίου ως πρόληψη των καρδιακών προσβολών είναι συνηθισμένες. Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, τα οποία ο οργανισμός δεν μπορεί να τα φτιάξει μόνος του, είναι από τα πιο κοινά συμπληρώματα διατροφής που αγοράζονται από ενήλικες στις ΗΠΑ, ιδιαίτερα από άτομα 60 ετών και άνω, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων. Αλλά αυτά τα συμπληρώματα ανταποκρίνονται πραγματικά στη φήμη τους για την υγεία της καρδιάς;
Τα αποτελέσματα από τις κλινικές δοκιμές ήταν ανάμεικτα και μερικές πρόσφατες μελέτες υποδηλώνουν ακόμη και ότι μπορεί να προκαλέσουν κάποια βλάβη -κολπική μαρμαρυγή. Αυτό οδήγησε τους επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι η χρησιμότητα του συμπληρώματος των ωμέγα-3 λιπαρών στην πρόληψη των καρδιακών παθήσεων είναι διαφοροποιημένη, στην καλύτερη περίπτωση.
Πάρτε τη δοκιμή βιταμίνης D και ωμέγα-3 που ονομάζεται VITAL, τη μεγαλύτερη τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο κλινική δοκιμή που διερευνά τις καρδιαγγειακές επιδράσεις των θαλάσσιων ωμέγα-3 στην πρωτογενή πρόληψη. Στη μελέτη συμμετείχαν σχεδόν 26.000 ενήλικες των ΗΠΑ ηλικίας 50 ετών και άνω χωρίς ιστορικό καρδιακής νόσου, εγκεφαλικού ή καρκίνου για πέντε χρόνια. Τα πρωταρχικά ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στο New England Journal of Medicine το 2018, έδειξαν ότι η λήψη 1 γραμμαρίου συμπληρωμάτων ωμέγα-3 ημερησίως δεν μείωσε στατιστικά σημαντικά τον συνολικό κίνδυνο σοβαρών επεισοδίων καρδιαγγειακής νόσου -μια συνδυασμένη μέτρηση καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικού και καρδιαγγειακό θάνατο.
Ωστόσο, όταν οι ερευνητές ανέλυσαν περαιτέρω τα δεδομένα και εξέτασαν όσους κατανάλωναν υψηλότερες ποσότητες ψαριών έναντι χαμηλότερων ποσοτήτων πριν λάβουν τα συμπληρώματα, διαπίστωσαν ότι τα υψηλότερα ωμέγα-3 συνδέονταν με μια στατιστικά σημαντική μείωση κατά 19% στα σοβαρά συμβάντα καρδιαγγειακής νόσου.
Επίσης, όταν εστίασαν στα καρδιακά επεισόδια, βρήκαν μια στατιστικά σημαντική μείωση 28% για τους ενήλικες που λάμβαναν ωμέγα-3 έναντι του εικονικού φαρμάκου στο συνολικό πληθυσμό της μελέτης και μια μείωση 40% σε όσους είχαν χαμηλή πρόσληψη ψαριών κατά την έναρξη. Έδειξαν ότι τρεις ομάδες φαινόταν να έχουν το μεγαλύτερο όφελος από τα ωμέγα-3 στη μείωση του κινδύνου καρδιακής προσβολής: άτομα με χαμηλή κατανάλωση ψαριών, άτομα με δύο ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου για καρδιακές παθήσεις και οι Αφροαμερικανοί.
«Πιστεύουμε ότι τα ωμέγα-3 έχουν οφέλη για τη στεφανιαία ή την καρδιά και μερικοί άνθρωποι φαίνεται να ωφελούνται περισσότερο από άλλους», δήλωσε η JoAnn E. Manson, επικεφαλής του τμήματος προληπτικής ιατρικής στο Brigham and Women’s Hospital και την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και κύριος ερευνητής της δοκιμής VITAL.
Εκτός από τη μείωση των καρδιακών προσβολών που διαπιστώθηκε με τα ωμέγα-3 σε άτομα που δεν έτρωγαν πολύ ψάρι, οι ερευνητές παρατήρησαν μείωση 44% στα εμφράγματα σε άτομα με δύο ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου καρδιακής νόσου (όπως το κάπνισμα ή η υψηλή πίεση του αίματος) και είδαν μια εκπληκτική μείωση 77% στους Αφροαμερικανούς συμμετέχοντες. Οι ερευνητές υποπτεύονται ότι γενετικές παραλλαγές που σχετίζονται με τη σύνθεση και το μεταβολισμό των ωμέγα-3 λιπαρών μπορεί να παίζουν ρόλο στα οφέλη για την τελευταία ομάδα, αλλά απαιτούνται περαιτέρω μελέτες.
Για λόγους που οι συγγραφείς της μελέτης δεν κατανοούν ακόμη, τα ωμέγα-3 δεν επηρέασαν τον κίνδυνο εγκεφαλικού σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο. Ωστόσο, «οι άνθρωποι που ανήκουν σε μία από αυτές τις υποομάδες μπορεί να θέλουν να μιλήσουν με τον γιατρό για το εάν είτε τα συνταγογραφούμενα ωμέγα-3 είτε τα συμπληρώματα ιχθυελαίου μπορεί να είναι χρήσιμα γι’ αυτούς», είπε ο Manson.
Ο Lawrence J. Fine, ανώτερος σύμβουλος στον κλάδο κλινικών εφαρμογών και πρόληψης στο Τμήμα Καρδιαγγειακών Επιστημών στο NHLBI, συμφώνησε. «Όλη αυτή η έρευνα είναι πολύτιμη και βοηθά στην κατανόηση αυτής της σημαντικής θρεπτικής ουσίας», είπε. «Όμως, όποιος σκέφτεται να πάρει συμπληρώματα θα πρέπει να μιλήσει με τον γιατρό του για το αν είναι κατάλληλο για αυτόν και να θυμάται ότι μια υγιεινή διατροφή για την καρδιά είναι ο καλύτερος τρόπος για να πάρει ένα επαρκές επίπεδο ωμέγα 3».
Μια άλλη αξιοσημείωτη κλινική δοκιμή, που δημοσιεύθηκε επίσης το 2018, διερεύνησε τη χρήση του icosapent ethyl -μιας υψηλής δόσης, συνταγογραφούμενης μορφής ενός ωμέγα-3 λιπαρού οξέος γνωστό ως εικοσαπεντανοϊκό οξύ (EPA). Οι ερευνητές εξέτασαν 4 γραμμάρια ημερησίως σε 8.000 άτομα που έπαιρναν φάρμακα με στατίνες που είχαν επίσης υψηλά τριγλυκερίδια στο αίμα τους, προηγούμενο ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου ή διαβήτη και άλλους παράγοντες κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου. Η ονομαζόμενη δοκιμή REDUCE-IT βρήκε ότι η καθημερινή χρήση του φαρμάκου κατά την πενταετή περίοδό της μείωσε σημαντικά τον κίνδυνο σοβαρών καρδιαγγειακών επεισοδίων, συμπεριλαμβανομένων τόσο της καρδιακής προσβολής όσο και του εγκεφαλικού, κατά 25% σε αυτόν τον πληθυσμό υψηλού κινδύνου. Η δοκιμή οδήγησε στην έγκριση του FDA για το icosapent ethyl για μια επιλεγμένη ομάδα ασθενών υψηλού κινδύνου.
Κλείσιμο του γνωστικού χάσματος
Υπάρχει μια μεγάλη πρόκληση στην έρευνα για τα ωμέγα-3. Πολλά ακόμα είναι άγνωστα. Οι ερευνητές είναι αβέβαιοι για το ποιες μορφές ωμέγα-3 με συνταγή ή συμπλήρωμα ιχθυελαίου καταπολεμούν τις καρδιακές παθήσεις και άλλα καρδιαγγειακά νοσήματα. Επίσης, οι μηχανισμοί δεν είναι καλά κατανοητοί.
Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι υπάρχουν πιθανές παρενέργειες που σχετίζονται με τα συμπληρώματα ιχθυελαίου. Αυτοί οι κίνδυνοι περιλαμβάνουν μόλυνση από βαρέα μέταλλα, όπως ο υδράργυρος, η οξείδωση του ελαίου που βρίσκεται στις κάψουλες ιχθυελαίου, η οποία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο φραγμένων αρτηριών. Επίσης, σε υψηλές δόσεις, τόσο τα συνταγογραφούμενα ωμέγα-3 όσο και τα συμπληρώματα ιχθυελαίου μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο κολπικής μαρμαρυγής, που προκαλεί ταχείς παλμούς της καρδιάς και οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας.
«Η ιστορία των επιδράσεων των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων στις καρδιακές παθήσεις είναι ένα έργο σε εξέλιξη», είπε ο Manson, ο οποίος ελπίζει να επεκτείνει τα αποτελέσματα της δοκιμής VITAL σε μια μεγαλύτερη δοκιμή για το EPA. Θα ήθελε να δει εάν τα αποτελέσματα της δοκιμής REDUCE-IT μπορούν να αναπαραχθούν χρησιμοποιώντας ένα εικονικό φάρμακο. Επίσης, δεδομένου ότι η VITAL είναι η μόνη δοκιμή ωμέγα-3 με έναν εξαιρετικά ποικιλόμορφο πληθυσμό, θα ήθελε να δει εάν τα οφέλη μεταξύ των Αφροαμερικανών συμμετεχόντων στη VITAL μπορούν να αναπαραχθούν.
Καθώς οι ερευνητές συνεχίζουν να εξετάζουν τις επιπτώσεις των συνταγογραφούμενων συμπληρωμάτων διατροφής ωμέγα-3 και ιχθυελαίου, ο Manson προειδοποιεί να μην παίρνετε υψηλές δόσεις ιχθυελαίου χωρίς την επίβλεψη γιατρού. «Προσπαθήστε να πάρετε τα ωμέγα 3 σας από μια υγιεινή για την καρδιά διατροφή που περιλαμβάνει ψάρια, αντί να βασίζεστε σε συμπληρώματα ιχθυελαίου», είπε ο Manson.
