Η παχυσαρκία έχει δυσμενείς επιπτώσεις σχεδόν σε κάθε όργανο του σώματος. Η απώλεια βάρους είναι ο πρωταρχικός θεραπευτικός στόχος της διαχείρισης της παχυσαρκίας επειδή βελτιώνει ή επιλύει τις επιπλοκές που σχετίζονται με την παχυσαρκία.
Το θεραπευτικό αποτέλεσμα της απώλειας βάρους είναι ανάλογο με τη μείωση του σωματικού βάρους. Για παράδειγμα, μια απώλεια βάρους 5% έως 10% σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 βελτιώνει τον γλυκαιμικό έλεγχο, ενώ μια απώλεια βάρους 15% έως 25% μπορεί να επιτύχει ύφεση του διαβήτη.
Η ικανότητα επίτευξης μεγάλης ποσότητας απώλειας βάρους έχει συνήθως περιοριστεί στη βαριατρική χειρουργική, ωστόσο, η εμφάνιση φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας με βάση το πεπτίδιο-1 που προσομοιάζει με τη γλυκογόνη (GLP-1: glucagon-like peptide-1) έχει δημιουργήσει μια νέα εποχή στη φαρμακολογική θεραπεία της παχυσαρκίας, με μέση απώλεια βάρους 15% έως 25% σε 1 έως 1,5 χρόνια.
Να σημειωθεί ότι τα παχύσαρκα άτομα κουβαλούν επιπλέον βάρος, σαν να κάνουν προπόνηση με βάρη, όλη την ώρα, οπότε θα περίμενε κανείς ότι χρειάζονται μεγαλύτερη μυϊκή μάζα. Όταν χάνεται βάρος, θα ήταν λογικό η μυϊκή τους μάζα να μην χρειάζεται να είναι τόσο μεγάλη. Αυτή η αρχή λειτουργεί και με την οστική πυκνότητα, με περισσότερα παχύσαρκα άτομα να μην έχουν οστεοπόρωση. Ωστόσο η απώλεια άλιπης μάζας με τους αγωνιστές GLP-1 είναι μεγαλύτερη από αυτή που συμβαίνει με τη δίαιτα.
Ένα πρόσφατο σχόλιο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Lancet υπογραμμίζει την κρίσιμη σημασία της σκελετικής μυϊκής μάζας στο πλαίσιο της απώλειας βάρους με φάρμακα, ιδιαίτερα με την ευρεία χρήση των αγωνιστών υποδοχέα GLP-1. Αυτά τα φάρμακα, που φημίζονται για την αποτελεσματικότητά τους στη θεραπεία της παχυσαρκίας, έχουν εγείρει ανησυχίες σχετικά με την πιθανότητα σημαντικής απώλειας μυών κατά τη διαδικασία απώλειας βάρους.
Ο Δρ. Steven Heymsfield, καθηγητής μεταβολισμού και σύστασης σώματος, και η Δρ. Μ. Cristina Gonzalez, επίκουρη καθηγήτρια για το μεταβολισμό και τη σύσταση σώματος, αμφότεροι του Κέντρου Βιοϊατρικής Έρευνας του Pennington, ενώθηκαν με τους συναδέλφους Δρ. Carla Prado του University of Alberta και τον Δρ. Stuart Phillips του Πανεπιστημίου McMaster για τη συγγραφή του σχολίου με τίτλο «Muscle Matters: The Effects of Medically Induced Weight Loss on Skeletal Muscle».
Οι συγγραφείς τονίζουν ότι η απώλεια μυών, όπως μετριέται με τη μείωση της μάζας χωρίς λίπος -της άλιπης μάζας- μπορεί να αντιπροσωπεύει από το 25% έως 39% του συνολικού βάρους που χάνεται σε μια περίοδο 36 έως 72 εβδομάδων. Αυτός ο ρυθμός μείωσης των μυών είναι σημαντικά υψηλότερος από αυτό που συνήθως παρατηρείται με τον θερμιδικό περιορισμό ή φυσιολογική γήρανση και θα μπορούσε να οδηγήσει σε παρενέργειες για την υγεία.
Παρά τα πολλά υποσχόμενα μεταβολικά οφέλη που σχετίζονται με τους αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1, συμπεριλαμβανομένων των βελτιώσεων στην αναλογία ιστού χωρίς λίπος, οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις της απώλειας μυών κερδίζουν την προσοχή. Οι σκελετικοί μύες διαδραματίζουν κρίσιμους ρόλους όχι μόνο στη σωματική δύναμη και λειτουργία αλλά και στη μεταβολική υγεία και τη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος. Η μείωση της μυϊκής μάζας έχει συνδεθεί με μειωμένη ανοσία, αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων, κακή ρύθμιση της γλυκόζης και άλλους κινδύνους για την υγεία.
Οι συγγραφείς προτείνουν ότι η απώλεια μυών λόγω μείωσης βάρους μπορεί να επιδεινώσει καταστάσεις όπως η σαρκοπενική παχυσαρκία, η οποία είναι διαδεδομένη στα άτομα με παχυσαρκία και συμβάλλει σε χειρότερα αποτελέσματα υγείας, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων και υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας.
Ενώ οι βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις της μυϊκής απώλειας στη σωματική δύναμη και τη λειτουργία παραμένουν ασαφείς, το σχόλιο προτρέπει σε έρευνα για το πώς μπορεί να βελτιωθεί η μυϊκή σύνθεση. Οι συγγραφείς τονίζουν την ανάγκη για μια πολυτροπική προσέγγιση στη θεραπεία της απώλειας βάρους, που συνδυάζει τους αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1 με άσκηση και διατροφικές παρεμβάσεις για τη διατήρηση της μυϊκής μάζας.
«Πρέπει να προσέχουμε τις παρενέργειες που βλέπουμε με τα νέα φάρμακα απώλειας βάρους, όπως ένα άτομο να τρώει λιγότερο ενώ παίρνει φάρμακα και να μην παίρνει την κατάλληλη ποσότητα βιταμινών και μετάλλων», είπε ο Heymsfield. «Όταν ένα άτομο χάνει βάρος, δεν χάνει μόνο λίπος, χάνει και μυς. Εξετάζουμε πώς μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα αυτή την απώλεια μυών με την κατανάλωση επαρκούς ποσότητας πρωτεΐνης μαζί με τη βέλτιστη ποσότητα άσκησης».
Αυτή η εξελισσόμενη συζήτηση υπογραμμίζει τη σημασία της διασφάλισης ότι οι παρεμβάσεις απώλειας βάρους προάγουν τη συνολική υγεία, συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης των μυών, ως μέρος μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για τη θεραπεία της παχυσαρκίας.
Περισσότερες πληροφορίες: Carla M Prado, Stuart M Phillips, M Cristina Gonzalez, Steven B Heymsfield. Muscle matters: the effects of medically induced weight loss on skeletal muscle. The Lancet Diabetes & Endocrinology, 2024; 12 (11): 785 DOI: 10.1016/S2213-8587(24)00272-9.
