Ο ιός της γρίπης προσβάλλει το αναπνευστικό σύστημα και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές. Ενδεικτικά, τον προηγούμενο χρόνο στην Αμερική καταγράφηκαν έως 829.000 εισαγωγές στα νοσοκομεία και έως 71.000 θάνατοι. Ο εμβολιασμός συστήνεται κατά προτεραιότητα για τα άτομα αυξημένου κινδύνου, όπως είναι τα ηλικιωμένα άτομα, λόγω ανοσογήρανσης, τα μικρά παιδιά, άτομα με υποκείμενα χρόνια νοσήματα ή με ειδικές θεραπείες, οι έγκυοι και άτομα με αυξημένο κίνδυνο έκθεσης και μετάδοσης του ιού (όπως π.χ. ιατρονοσηλευτικό προσωπικό).
Στη χώρα μας, οι συστάσεις αντιγριπικού εμβολιασμού για τη φετινή περίοδο περιλαμβάνουν κατά προτεραιότητα πληθυσμιακές ομάδες με αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή νόσο ή επιπλοκές, σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών. Σε αυτές τις ομάδες περιλαμβάνονται άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω, βρέφη και παιδιά 6 μηνών έως 5 ετών και ενήλικες με χρόνια συστηματικά νοσήματα και ανοσοκαταστολή, έγκυες, άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία, υγειονομικοί υπάλληλοι, κλειστοί πληθυσμοί όπως στρατόπεδα, καταστήματα κράτησης, άτομα που έρχονται σε επαφή με πτηνά ή χοίρους, καθώς και φροντιστές ατόμων υψηλού κινδύνου.
Έξι εμβόλια κατά της γρίπης
Τα εμβόλια κατά της γρίπης για το 2024-25 σε άλλες χώρες είναι τριδύναμα, περιέχουν δηλαδή δύο στελέχη Α και ένα στέλεχος Β, αφού ο ιός Β/Yamagata δεν κυκλοφορεί παγκοσμίως από το 2020. Εκτός από τα αδρανοποιημένα ενέσιμα εμβόλια, έχουν παραχθεί και εμβόλια που περιέχουν ζώντες εξασθενημένους ιούς και χορηγούνται με ρινικό ψεκασμό (Fluzone, Afluria κ.ά.). Η μορφή αυτή του εμβολίου δεν είναι ακόμα διαθέσιμη στη χώρα μας.
Για την Ελλάδα, για την περίοδο 2024-2025, κυκλοφορούν έξι διαφορετικά τετραδύναμα εμβόλια για ενδομυϊκή χορήγηση, δύο εκ των οποίων είναι ενισχυμένα και απευθύνονται σε άτομα 60 ετών και άνω. Κυκλοφορούν τα τετραδύναμα αδρανοποιημένα εμβόλια QIVe, με σύνθεση Α(Η1Ν1 pdm09) και Α(Η3Ν2) και τους δύο τύπους Β/Yamagata και B/Victoria, όπως και το τετραδύναμο εμβόλιο που παρασκευάζεται σε κυτταροκαλλιέργειες QIVe.
Ιδιαίτερη κατηγορία εμβολίων αποτελούν τα ενισχυμένα τετραδύναμα εμβόλια QIV-IHD (εμβόλιο υψηλής δόσης) και το aQIV (εμβόλιο με ανοσοενισχυτικό). Αυτά χορηγούνται σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών και συνταγογραφούνται από γιατρό. Τα έξι εμβόλια είναι:
- Vaxigrip Tetra QIVe 15 mcg από κάθε αντιγόνο, από 6 μηνών.
- Fluarix Tetra QIVe 15 mcg από κάθε αντιγόνο, από 6 μηνών.
- Influvac – subUnit Tetra QIVe 15 mcg από κάθε αντιγόνο, από 6 μηνών.
- Flucelvax Tetra QIVc 15 mcg από κάθε αντιγόνο, από 2 ετών.
- Efluelda QIV-HD 60 mcg από κάθε αντιγόνο, από 65 ετών.
- Fluad Tetra aQIV 15 mcg από κάθε αντιγόνο + ανοσοενισχυτικό MF59, από 65 ετών.
Το αντιγριπικό εμβόλιο πρέπει να χορηγείται έγκαιρα και πριν την έναρξη της συνήθους περιόδου εμφάνισης της έξαρσης των κρουσμάτων γρίπης, δεδομένου ότι απαιτούνται περίπου δύο εβδομάδες για την επίτευξη ανοσολογικής απάντησης. Ο εμβολιασμός θα πρέπει να ολοκληρώνεται τουλάχιστον 4-6 εβδομάδες προ της έναρξης του ετήσιου επιδημικού κύματος της γρίπης στην Ελλάδα (δηλαδή μέσα-τέλη Νοεμβρίου). Το αντιγριπικό εμβόλιο μπορεί να χορηγηθεί και την ίδια μέρα με το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού, αλλά σε διαφορετικά ανατομικά σημεία.
Πολύ ασφαλή
Από την εποχή του πρώτου εμβολίου κατά της ευλογιάς υπήρχε το κλίμα ανυπόστατων φόβων και συνωμοσιών, αλλά τα εμβόλια είναι ασφαλή. Τα εμβόλια κατά της γρίπης είναι πολύ ασφαλή και οι πολίτες θα πρέπει να εμβολιάζονται χωρίς φόβο και άγχος. Οι συχνότερες παρενέργειες είναι τοπική αντίδραση στο σημείο της ένεσης (ερυθρότητα, πρήξιμο, πόνος). Συμβαίνουν στο 15-20% των εμβολιαζόμενων και υποχωρούν μετά 1-2 ώρες. Σπανιότερα μπορεί να εμφανίσει ο εμβολιαζόμενος πυρετό, ρίγη και μυαλγίες, που υποχωρούν επίσης σύντομα. Μπορεί να εκδηλωθεί αλλεργία σε κάποιο συστατικό του εμβολίου, αλλά η αλλεργία στο αυγό δεν αποτελεί αντένδειξη για εμβολιασμό.
Αξίζει να αναφερθεί ότι το 1976 το εμβόλιο της γρίπης των χοίρων συνδέθηκε με την πρόκληση του συνδρόμου Guillain-Barre. Έκτοτε δεν έχει αποδειχθεί η σύνδεση με το εμβόλιο και αν υπάρχει, είναι εξαιρετικά σπάνια (1 περίπτωση/1.000.000). Όμως, παρ’ όλο που δεν έχει τεκμηριωθεί η αιτιολογική σχέση του εμβολίου, άτομα που έχουν παρουσιάσει Guillain-Barre 6 εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό, συστήνεται να μην εμβολιάζονται.
Σχετικά με τις παρενέργειες του εμβολίου COVID-19, τον Ιούλιο του 2023 υπήρξε δήλωση από τους φορείς ICMRA (International Coalition of Medicines Regulatory Authorities) και τον ΕΜΑ (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων), σύμφωνα με την οποία η χορήγηση των άνω των 13 δισεκατομμυρίων εμβολίων παγκοσμίως έχει αποδείξει ότι τα εμβόλια είναι ασφαλή για όλες τις ηλικιακές ομάδες, παιδιά, άτομα με υποκείμενα νοσήματα, ανοσοκατασταλμένους, εγκύους.
Να σημειωθεί ότι ο εμβολιασμός για τον κορωνοϊό είναι πλέον στοχευμένος, όχι μαζικός και συστήνεται για τα άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών και για άτομα όλων των ηλικιών με υποκείμενα νοσήματα. Το νέο εμβόλιο της παραλλαγής Omicron JN.1 είναι επικαιροποιημένο, δηλαδή η σύνθεσή του είναι σύμφωνη με τον ιό που κυκλοφορεί στην κοινότητα αυτή τη στιγμή -έχει επίσης προστατευτική δράση στις αναμενόμενες μεταλλάξεις, που θα συμβούν στο άμεσο μέλλον. Είναι, επομένως, λογικό να θεωρείται ως το εποχικό ετήσιο εμβόλιο της Covid-19, που θα τροποποιείται εφεξής ανάλογα, όπως το εμβόλιο της γρίπης.
