Του Tim Olds, Professor of Health Sciences, University of South Australia, The Conversation.
Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής είναι μια από τις μεγάλες ιστορίες επιτυχίας. Αν είχατε γεννηθεί το 1870, θα είχατε μέσο όρο ζωής τα 30. Αλλά αν γεννηθήκατε σήμερα, θα περιμένατε να ζήσετε μέχρι τα 72 -αυτός είναι ο παγκόσμιος μέσος όρος- και ο ΟΗΕ προβλέπει ότι θα συνεχίσει να αυξάνεται στα 82 χρόνια μέχρι το 2100. Το προσδόκιμο ζωής σε πολλές χώρες σήμερα είναι γύρω στα 82-84.
Μια αναφορά από το Health and Wellbeing Queensland -μια κυβερνητική υπηρεσία της Αυστραλίας- υποδηλώνει ότι το προσδόκιμο ζωής θα μειωθεί κατά 0,6-4,1 χρόνια για τα παιδιά που γεννιούνται στο Κουίνσλαντ της Αυστραλίας. Σύμφωνα με την έκθεση, το πρόβλημα είναι η παχυσαρκία.
Η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο σημαντικών φονικών ασθενειών: καρδιακές παθήσεις, εγκεφαλικό επεισόδιο, διαβήτης και καρκίνος -και πολλά άλλα. Έτσι, υποστηρίζει η έκθεση Health and Wellbeing Queensland, μπορούμε να περιμένουμε ένα τσουνάμι θανάτων που σχετίζονται με την παχυσαρκία στο μέλλον, ακόμη και χωρίς αύξηση των σημερινών επιπέδων παιδικής παχυσαρκίας. Εκ πρώτης όψεως, αυτό ακούγεται εύλογο. Όμως το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται σε χώρες όπου η παχυσαρκία αυξάνεται εδώ και δεκαετίες. Η προβλεπόμενη μείωση του προσδόκιμου ζωής που σχετίζεται με την παχυσαρκία δεν έχει συμβεί.
Η παχυσαρκία συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο θανάτου, αλλά το να είστε μέτρια υπέρβαρος όχι. Μια σειρά από μελέτες στις οποίες συμμετείχαν εκατομμύρια άνθρωποι έχουν βρει ότι αν και οι ελαφρώς υπέρβαροι είναι πιο πιθανό να πάθουν καρδιακές παθήσεις και διαβήτη ή να υποστούν εγκεφαλικά, ζουν περισσότερο. Αυτές οι μελέτες διαπιστώνουν ότι το προσδόκιμο ζωής είναι μεγαλύτερο με δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) περίπου 27. Αυτό είναι σχεδόν στο μέσο του εύρους των υπέρβαρων -οι υπέρβαροι έχουν ΔΜΣ από 25 έως 30. Ωστόσο, η παχυσαρκία (ΔΜΣ 30 ή περισσότερο) συνδέεται σταθερά με υψηλότερο κίνδυνο πρόωρου θανάτου.
Ο άριστος ΔΜΣ από πλευράς μακροζωίας
Μια μελέτη στη Δανία διαπίστωσε ότι σε ένα πληθυσμό από το 1977, ο χαμηλότερος κίνδυνος θανάτου εμφανιζόταν με ΔΜΣ 24. Το 1992, ήταν 25 και το 2008 ήταν 27. Αυτό πιθανώς αντανακλά την καλύτερη ιατρική θεραπεία για άτομα που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Έτσι, μέχρι να ενηλικιωθούν αυτά τα παιδιά, ακόμα κι αν παραμείνουν παχύσαρκα, η πιθανότητα πρόωρου θανάτου τους θα είναι μικρότερη από ό,τι είναι σήμερα.
Για να εκτιμηθεί πόσο το υπερβολικό βάρος αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου, η έκθεση βασίζεται σε μια μελέτη του 2009 από μια ερευνητική ομάδα με έδρα το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης που ονομάζεται The Prospective Studies Collaboration. Σε αντίθεση με τις μελέτες που αναφέρθηκαν παραπάνω, αυτή η μελέτη διαπίστωσε ότι ο κίνδυνος θανάτου ήταν ο χαμηλότερος σε ΔΜΣ 23-24. Ωστόσο, η μελέτη βασίστηκε εν μέρει στο ύψος και το βάρος που ανέφεραν οι συμμετέχοντες και οι άνθρωποι τείνουν να υποτιμούν τον ΔΜΣ τους (όλοι νομίζουμε ότι είμαστε λίγο ψηλότεροι και λίγο πιο αδύνατοι από ό,τι πραγματικά είμαστε). Αυτή η μεροληψία σημαίνει ότι στις μελέτες που βασίζονται στην αυτοαναφορά, ο χαμηλότερος κίνδυνος θανάτου συμβαίνει στην πραγματικότητα σε υψηλότερο ΔΜΣ, παρά στο 23-24. Αυτό το μεθοδολογικό ελάττωμα (και άλλα) έχει επισημανθεί σε σχέση με μια μελέτη που χρησιμοποιεί παρόμοια μεθοδολογία.
Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι όσο μεγαλώνουμε, ο ΔΜΣ που σχετίζεται με τον χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου αυξάνεται. Μια βρετανική μελέτη διαπίστωσε ότι κάτω από την ηλικία των 50 ετών, ο «λιγότερο θανατηφόρος» ΔΜΣ είναι περίπου 23. Μέχρι την ηλικία των 80 ετών, είναι πιο κοντά στα 28. Έτσι, καθώς οι άνθρωποι γερνούν, τα υψηλότερα επίπεδα παχυσαρκίας ενέχουν λιγότερους κινδύνους. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι το λίπος παρέχει κάποια προστασία.
Η εν λόγω έκθεση όμως είναι ανοιχτά ακτιβιστική στις προθέσεις της. Η περίληψη αναφέρει για αλλαγές όπως φόροι ζάχαρης και απαγορεύσεις διαφημίσεων: «Οι άνθρωποι πρέπει να αποδεχτούν τη σοβαρότητα της κατάστασης και να πιστέψουν ότι η διατήρηση ενός υγιούς βάρους για τα παιδιά δεν είναι αποκλειστικά γονική ευθύνη». Όμως αυτό το συμπέρασμα δεν δικαιολογείται πουθενά από την έκθεση η οποία δεν αναλύει καθόλου τους παράγοντες που προκαλούν την παχυσαρκία. Κάνει απλώς μια μαθηματική προβολή του προσδόκιμου ζωής.
