Της Rebecca Ellis, The Conversation.
Η αλεξιθυμία είναι ένας όρος που μπορεί να μην έχετε ξανακούσει. Αλλά περιγράφει κάτι που βιώνουν πολλοί άνθρωποι: δυσκολίες στον εντοπισμό, τη διάκριση και την έκφραση συναισθημάτων. Επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι εμπλέκονται με τα συναισθήματά τους στην εργασία, στις σχέσεις, ακόμη και μέσα τους. Μπορεί επίσης να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο αναλύει το περιβάλλον του και το πώς αλληλεπιδρά με τον κόσμο. Δεν είναι εύκολο να καταλάβετε εάν κάποιος που γνωρίζετε έχει αλεξιθυμία. Συχνά, ένα άτομο μπορεί να μην συνειδητοποιεί καν ότι το έχει το ίδιο. Είναι ένα πολύ εσωτερικό φαινόμενο που βιώνει ένα άτομο.
Ο όρος «αλεξιθυμία» περιγράφηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1970 και δεν υπάρχει κλινική διάγνωση. Ωστόσο, πιστεύεται ότι επηρεάζει περίπου το 10% του γενικού πληθυσμού. Η ίδια η λέξη προέρχεται από τις ελληνικές ρίζες -“α” (όχι), “λέξις” (λέξεις) και “θυμία” (ψυχή ή συναισθήματα). Μεταφράζεται, χονδρικά, ως “δεν υπάρχουν λέξεις για τα συναισθήματα”.
Η αλεξιθυμία σχετίζεται στενά με την αίσθηση της ενδοδεκτικότητα (interoception), η οποία είναι η ικανότητα να ερμηνεύει και να επισημαίνει τις εσωτερικές του σωματικέςς καταστάσεις. Τα άτομα με μειωμένη ενδοδεκτικότητα, που αναφέρεται επίσης ως «αλεξισωμία», δεν μπορούν εύκολα να καταλάβουν εάν πεινούν, διψούν, κουράζονται, διεγείρονται ή πονούν.
Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η αλεξιθυμία δεν είναι μια εμπειρία που ταιριάζει σε όλους. Διαφέρει από άτομο σε άτομο. Τα αυτιστικά άτομα, για παράδειγμα, τη βιώνουν σε υψηλότερο ποσοστό -μεταξύ 33-66% σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό. Είναι επίσης πιο συχνή σε άτομα με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή, διαταραχή μετατραυματικού στρες, άγχος και κατάθλιψη. Μερικοί άνθρωποι είχαν πάντα αλεξιθυμία, ενώ άλλοι την αποκτούν μέσω τραύματος.
Εάν ένα άτομο δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσει τι αισθάνεται, μπορεί να είναι πιο πιθανό να καταστείλει ή να αγνοήσει αυτές τις σωματικές αισθήσεις και λιγότερο πιθανό να μετριάσει τυχόν προβλήματα. Με αυτόν τον τρόπο είναι πιο δύσκολο να ρυθμίσει τον εαυτό του συναισθηματικά και μπορεί να νιώθει ότι πιέζονται πιο συχνά.
Ένα χαρακτηριστικό της αλεξιθυμίας είναι ο εξωτερικά προσανατολισμένος τρόπος σκέψης. Αυτό είναι όπου οι άνθρωποι εστιάζουν σε αυτό που συμβαίνει γύρω τους και όχι στις δικές τους συναισθηματικές διαδικασίες για πληροφορίες. Κάποιος με αλεξιθυμία μπορεί να χρειαστεί να ανατρέξει σε ένα γεγονός για να καταλάβει τι ένιωθε εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή μέσω ενδείξεων σχετικά με τα συμφραζόμενα. Ειδικά για τα αυτιστικά άτομα, η αλεξιθυμία μπορεί να κάνει δύσκολη την ερμηνεία κοινωνικών ενδείξεων όπως οι εκφράσεις του προσώπου. Αυτό μπορεί να γίνει συντριπτικό και να οδηγήσει ένα άτομο να βιώσει κατάρρευση.
Τα άτομα με αλεξιθυμία μπορεί επίσης να ανταποκρίνονται διαφορετικά σε γεγονότα που συνήθως προκαλούν κοινά συναισθήματα, όπως ο θάνατος μιας διασημότητας ή μια αναγγελία γάμου. Αντιδράσεις που μπορεί να φαίνονται ακατάλληλες για τους άλλους μπορεί να οδηγήσουν σε παρεξηγήσεις και απογοήτευση για τους εμπλεκόμενους.
Συναισθηματική επίγνωση
Η αλεξιθυμία επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο βιώνει και ερμηνεύει τα συναισθήματα, από την παρατήρηση φυσικών αισθήσεων στο σώμα, μέχρι τον προσδιορισμό τους ως συγκεκριμένα συναισθήματα και την απόφαση του πώς θα ανταποκριθεί. Η κατανόηση σε ποιο σημείο κάποιος δυσκολεύεται σε αυτή τη διαδικασία μπορεί να βοηθήσει στον προσδιορισμό του είδους της υποστήριξης που μπορεί να χρειαστεί.
Ενώ η αλεξιθυμία μπορεί να επηρεάσει τη σύνδεση ενός ατόμου με τα συναισθήματά του, η συναισθηματική επίγνωση είναι μια δεξιότητα που μπορεί να αναπτυχθεί στην ενήλικη ζωή και να βελτιωθεί με την πάροδο του χρόνου. Η εξάσκηση στην ονοματοδοσία συναισθημάτων και σωματικών αισθήσεων είναι μια στρατηγική που μπορεί να βοηθήσει τα άτομα με αλεξιθυμία να κατανοήσουν καλύτερα τον εαυτό τους.
