Επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης ανακάλυψαν έναν νέο φαρμακευτικό στόχο για την απώλεια βάρους που μειώνει την όρεξη, αυξάνει την δαπάνη ενέργειας και βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη χωρίς να προκαλεί ναυτία ή απώλεια μυϊκής μάζας. Η ανακάλυψη αναφέρθηκε στο περιοδικό Nature και θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια νέα θεραπεία για εκατομμύρια ανθρώπους τόσο με παχυσαρκία όσο και με διαβήτη τύπου 2 που δεν ανταποκρίνονται καλά στις τρέχουσες θεραπείες.
Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο επωφελούνται από φάρμακα για την απώλεια βάρους που βασίζονται στην ορμόνη GLP-1 που ανήκει στις ινκρετίνες. Αυτά τα φάρμακα βελτιώνουν επίσης τη λειτουργία των νεφρών, μειώνουν τον κίνδυνο θανατηφόρων καρδιακών συμβάντων και συνδέονται με προστασία από τον νευροεκφυλισμό.
Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι σταματούν να παίρνουν τα φάρμακα λόγω κοινών παρενεργειών, όπως η ναυτία και ο εμετός. Μελέτες δείχνουν επίσης ότι οι θεραπείες με βάση την ινκρετίνη όπως το Wegovy και το Mounjaro είναι πολύ λιγότερο αποτελεσματικές στη μείωση του βάρους σε άτομα που ζουν τόσο με παχυσαρκία όσο και με διαβήτη τύπου 2 -μια ομάδα που αριθμεί περισσότερους από 380 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.
Στη μελέτη, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης περιγράφουν ένα ισχυρό νέο υποψήφιο φάρμακο που μειώνει την όρεξη χωρίς απώλεια μυϊκής μάζας ή παρενέργειες όπως ναυτία και εμετό. Και, σε αντίθεση με την τρέχουσα γενιά θεραπειών, το φάρμακο αυξάνει την ενεργειακή δαπάνη του σώματος -την ικανότητα να καίει θερμίδες.
«Ενώ οι θεραπείες που βασίζονται στο πεπτίδιο GLP-1 έχουν φέρει επανάσταση στη φροντίδα των ασθενών με παχυσαρκία και διαβήτη τύπου 2, η αξιοποίηση με ασφάλεια της ενεργειακής δαπάνης και ο έλεγχος της όρεξης χωρίς ναυτία παραμένουν τα δύο ιερά δισκοπότηρα σε αυτόν τον τομέα. Με την αντιμετώπιση αυτών των αναγκών, πιστεύουμε ότι η ανακάλυψή μας θα προωθήσει τις τρέχουσες προσεγγίσεις να κάνουν πιο ανεκτές, αποτελεσματικές θεραπείες προσβάσιμες σε εκατομμύρια ακόμη άτομα», είπε ο αναπληρωτής καθηγητής Zach Gerhart-Hines από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης.
Η ενεργοποίηση του NK2R μειώνει το σωματικό βάρος και αναστρέφει τον διαβήτη
Το βάρος μας καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την ισορροπία μεταξύ της ενέργειας που καταναλώνουμε και της ποσότητας ενέργειας που ξοδεύουμε. Το να τρώτε περισσότερο και να καίτε λιγότερο δημιουργεί ένα θετικό ενεργειακό ισοζύγιο που οδηγεί σε αύξηση βάρους, ενώ το να τρώτε λιγότερο και να καίτε περισσότερο δημιουργείται αρνητικό ισοζύγιο, με αποτέλεσμα την απώλεια βάρους.
Η τρέχουσα γενιά θεραπειών με βάση τις ινκρετίνες στρέφει τη ζυγαριά προς ένα αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο μειώνοντας την όρεξη και τις συνολικές θερμίδες που καταναλώνει ένα άτομο. Αλλά οι επιστήμονες έχουν επίσης αναγνωρίσει τη δυνατότητα από την άλλη πλευρά της εξίσωσης -την αύξηση των θερμίδων που καίει το σώμα. Αυτή η προσέγγιση είναι ιδιαίτερα σημαντική, δεδομένης της πρόσφατης έρευνας που έχει δείξει ότι το σώμα μας φαίνεται να καίει λιγότερες θερμίδες σε κατάσταση ηρεμίας από ό,τι πριν από μερικές δεκαετίες. Ωστόσο, επί του παρόντος δεν υπάρχουν κλινικά εγκεκριμένοι τρόποι για την ασφαλή αύξηση της ενεργειακής δαπάνης και λίγες επιλογές βρίσκονται υπό ανάπτυξη.
Αυτό ήταν το σημείο εκκίνησης όταν επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης αποφάσισαν να δοκιμάσουν την επίδραση της ενεργοποίησης του υποδοχέα νευροκινίνης 2 (NK2R) σε ποντίκια. Η ομάδα του Gerhart-Hines αναγνώρισε τον υποδοχέα μέσω γενετικών διαλογών που πρότειναν ότι το NK2R έπαιζε ρόλο στη διατήρηση της ενεργειακής ισορροπίας και του ελέγχου της γλυκόζης. Έμειναν έκπληκτοι από τα αποτελέσματα των μελετών. Όχι μόνο η ενεργοποίηση του υποδοχέα αύξησε με ασφάλεια την καύση θερμίδων, αλλά μείωσε επίσης την όρεξη χωρίς σημάδια ναυτίας.
Περαιτέρω μελέτες σε πρωτεύοντα ζώα με διαβήτη τύπου 2 και παχυσαρκία έδειξαν ότι η ενεργοποίηση του NK2R μείωσε το σωματικό βάρος και ανέστρεψε τον διαβήτη αυξάνοντας την ευαισθησία στην ινσουλίνη και μειώνοντας το σάκχαρο στο αίμα, τα τριγλυκερίδια και τη χοληστερόλη.
«Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην ανάπτυξη φαρμάκων είναι η μετάφραση μεταξύ ποντικών και ανθρώπων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ήμασταν ενθουσιασμένοι που τα οφέλη των αγωνιστών NK2R μεταφράστηκαν σε διαβητικά και παχύσαρκα πρωτεύοντα μη ανθρώπινα θηλαστικά, γεγονός που αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο βήμα προς την κλινική μετάφραση», είπε ο Frederike Sass, πρώτος συγγραφέας της μελέτης.
Η ανακάλυψη θα μπορούσε να οδηγήσει στην επόμενη γενιά φαρμακευτικών θεραπειών που θα φέρουν πιο αποτελεσματικές και ανεκτές θεραπείες για τα σχεδόν 400 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως που ζουν τόσο με διαβήτη τύπου 2 όσο και με παχυσαρκία. Το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης κατέχει τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας για τη στόχευση του NK2R. Μέχρι σήμερα, η έρευνα από το εργαστήριο του Gerhart-Hines οδήγησε στη δημιουργία τριών εταιρειών βιοτεχνολογίας -Embark Biotech, Embark Laboratories και Incipiam Pharma. Το 2023, η Embark Biotech εξαγοράστηκε από τη Novo Nordisk για να αναπτύξει φάρμακα νέας γενιάς για καρδιομεταβολικές ασθένειες.
Περισσότερες πληροφορίες: Zachary Gerhart-Hines, NK2R control of energy expenditure and feeding to treat metabolic diseases, Nature (2024). DOI: 10.1038/s41586-024-08207-0. www.nature.com/articles/s41586-024-08207-0.
