Της Raysa El Zein Lecturer, Life Sciences, University of Westminster, The Conversation.
Ο Robert F. Kennedy Jr., ο εκλεκτός του Ντόναλντ Τραμπ για επικεφαλής του Υπουργείου Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών των ΗΠΑ, έγραψε στο X ότι οι Αμερικανοί «δηλητηριάζονται εν αγνοία τους» από τα σπορέλαια. Συμμετέχει στην αυξανόμενη λίστα ανθρώπων που ισχυρίζονται ότι αυτά τα έλαια είναι τοξικά. Είναι όμως έτσι;
Τα σπορέλαια περιλαμβάνουν το έλαιο που βγαίνει από σπόρους όπως ηλιέλαιο, κραμβέλαιο, καλαμποκέλαιο και σταφυλέλαιο. Υψηλή θερμότητα, χημικοί διαλύτες και ακραία πίεση χρησιμοποιούνται για την εξαγωγή του ελαίου από τους σπόρους των φυτών. Στη συνέχεια υφίστανται περαιτέρω επεξεργασία για να σταθεροποιηθεί. Αυτές οι διαδικασίες διύλισης μπορούν να επηρεάσουν τις χημικές ενώσεις του λαδιού, μειώνοντας την ποσότητα των υγιών αντιοξειδωτικών, πολυφαινολών και φωσφολιπιδίων. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία δίνει στο λάδι μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και σταθεροποιεί το λάδι έτσι ώστε να μην “καίγεται” σε υψηλές θερμοκρασίες.
Πολλοί παράγοντες επιρροής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ισχυρίζονται ότι τα σπορέλαια περιέχουν τοξίνες. Αλλά οι περισσότερες από αυτές τις ενώσεις, όπως οι ρύποι και τα βαρέα μέταλλα, αφαιρούνται κατά τη διάρκεια της διύλισης. Η ποσότητα που απομένει είναι πολύ μικρή για να προκαλέσει βλάβη στους ανθρώπους.
Το κύριο πρόβλημα με αυτά τα λάδια είναι ότι ορισμένα καταστήματα γρήγορου φαγητού τα επαναχρησιμοποιούν για να μειώσουν το κόστος. Μόλις επαναχρησιμοποιηθούν και ξαναζεσταθούν, τα τρανς λιπαρά, τα οποία αυξάνουν την «κακή χοληστερόλη» μειώνουν την «καλή χοληστερόλη» -και από μόνα τους προκαλούν αθηροσκλήρωση– μπορούν να σχηματιστούν στο λάδι. Ωστόσο, οι περισσότεροι κανονισμοί για την υγεία και την ασφάλεια απαγορεύουν την επαναχρησιμοποίηση ελαίων σε εγκαταστάσεις τροφίμων.
Τα περισσότερα σπορέλαια είναι πλούσιες πηγές ωμέγα-6 λιπαρών οξέων. Σύμφωνα με δεκαετίες αυστηρής έρευνας, αυτά τα ακόρεστα λιπαρά οξέα έχουν πολλά οφέλη για την υγεία. Συνδέονται με μειωμένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και βελτιώσεις στα επίπεδα χοληστερόλης. Αυτά τα οφέλη επισημάνθηκαν σε επιδημιολογικές μελέτες όταν οι άνθρωποι αντικατέστησαν τα ζωικά λίπη και τα κορεσμένα λιπαρά οξέα με ωμέγα-6 λιπαρά οξέα και φυτικά έλαια. Η αντικατάσταση των κορεσμένων λιπαρών οξέων με πολυακόρεστα και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα από φυτικές πηγές μείωσε τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων σε διαφορετικούς πληθυσμούς.
Ωστόσο, έχουν κάποια μειονεκτήματα. Τα ωμέγα-6 μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο φλεγμονής σε όλο το σώμα. Η φλεγμονή συνδέεται με πολλές χρόνιες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών παθήσεων και του διαβήτη. Μελέτες δείχνουν ότι η πρόσληψη ωμέγα-6 θα πρέπει να περιοριστεί και να μετριαστεί με την κατανάλωση ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, τα οποία είναι αντιφλεγμονώδη.
Μια υγιεινή διατροφή θα πρέπει ιδανικά να έχει αναλογία ωμέγα-6 προς ωμέγα-3 που είναι 4 προς ένα (4:1). Μια δίαιτα με ωμέγα-3 μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο των βλαβών από την υπερκατανάλωση των ωμέγα-6 από σπορέλαια. Ωστόσο, διαφορετικές αναλογίες ωμέγα-6 προς ωμέγα-3 λιπαρά οξέα μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου ορισμένων χρόνιων ασθενειών. Για παράδειγμα, μια αναλογία 5:1 μπορεί να είναι ευεργετική για άτομα με άσθμα. Και οι αναλογίες 2:1 έως 3:1 έχουν αποδειχθεί ότι μειώνουν τη φλεγμονή σε άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα.
Τα τελευταία χρόνια, η αναλογία μεταξύ της ποσότητας των ωμέγα-3 και ωμέγα-6 που καταναλώνονται τείνει προς μια ανθυγιεινή κατεύθυνση: οι άνθρωποι καταναλώνουν πολύ περισσότερα ωμέγα-6 από ωμέγα-3, με αναλογία 15:1 σε ορισμένες περιπτώσεις.
Αν λοιπόν αναζητάτε μια πιο υγιεινή αναλογία, τρώτε περισσότερα τρόφιμα πλούσια σε ωμέγα-3, όπως θαλασσινά, αβοκάντο και ξηρούς καρπούς. Μερικά έλαια, όπως το ελαιόλαδο, είναι επίσης πλούσια σε ωμέγα-3. Ωστόσο, το ελαιόλαδο μπορεί να μην είναι το καλύτερο λάδι για να μαγειρέψετε, καθώς ορισμένοι πιστεύουν ότι είναι ασταθές σε υψηλή θερμοκρασία.
Εφόσον οι άνθρωποι καταναλώνουν αρκετά ωμέγα-3, η κατανάλωση ωμέγα-6 δεν θα προκαλούσε φλεγμονή. Στην πραγματικότητα, η συνδυασμένη πρόσληψή τους θα μείωνε τον κίνδυνο αρκετών χρόνιων ασθενειών, όπως οι καρδιακές παθήσεις και ο διαβήτης.
Ενώ τα σπορέλαια δεν είναι τοξικά, η πρόσληψη λίπους θα πρέπει να μετριάζεται σε οποιαδήποτε δίαιτα για να διατηρηθεί η καλή υγεία. Η πρόσληψη λίπους είναι απαραίτητη καθώς βοηθά στην απορρόφηση των λιποδιαλυτών βιταμινών (βιταμίνες A, D, E και K), η ανεπάρκεια των οποίων μπορεί να έχει τρομερές συνέπειες για την υγεία σας.
Μια δίαιτα με λίγο σπορέλαιο δεν θα προκαλέσει κακή υγεία. Τα έλαια ή τα σπορέλαια δεν προκαλούν παχυσαρκία, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι. Η παχυσαρκία συνδέεται με πολλούς παράγοντες πέρα από τον τύπο του λαδιού που καταναλώνεται. Υπάρχει ισχυρότερη σχέση μεταξύ της παχυσαρκίας και της ποσότητας παρά του τύπου του λαδιού που καταναλώνεται.
Το κύριο πρόβλημα με τα σπορέλαια είναι ότι βρίσκονται κυρίως σε εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα και γρήγορο φαγητό. Η μείωση της πρόσληψης εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων, είτε παρασκευασμένα με σπορέλαια είτε όχι, θα είχε περισσότερα οφέλη για την υγεία από την απλή μείωση του σπορέλαιου. Πολλά από αυτά τα τρόφιμα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ραφιναρισμένη ζάχαρη, τρανς λιπαρά και αλάτι, τα οποία βλάπτουν περισσότερο την υγεία από τα σπορέλαια.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα σπορέλαια είναι μια πιο υγιεινή εναλλακτική λύση από τα ζωικά λίπη. Δεκαετίες στοιχείων δείχνουν μια σαφή σχέση μεταξύ της αντικατάστασης του ζωικού λίπους με φυτικά έλαια με μειωμένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.
Για όσους μαγειρεύουν στο σπίτι, λίγο λάδι, είτε σπορέλαιο είτε φρουτέλαιο, δεν θα βλάψει την υγεία σας. Τα σπορέλαια που χρησιμοποιούνται με μέτρο και ως μέρος μιας ποικίλης διατροφής βασισμένης σε ολόκληρα τρόφιμα, μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμη προσθήκη σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Όπως με όλα τα τρόφιμα, το μέτρο είναι το κλειδί.
