Δύο ανεξάρτητες μελέτες από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Δανίας δείχνουν ότι οι ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 που λαμβάνουν θεραπεία με το φάρμακο Ozempic έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν βλάβη στο οπτικό νεύρο του ματιού, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή και μόνιμη απώλεια της όρασης. Και οι δύο μελέτες βασίζονται σε μητρώα ασθενών της Δανίας και είναι οι μεγαλύτερες στον κόσμο.
Σε ξεχωριστές μελέτες τους, ο Jakob Grauslund, καθηγητής Οφθαλμολογίας, και ο Anton Pottegård, καθηγητής Φαρμακευτικής, έχουν χρησιμοποιήσει δύο διαφορετικές μεθόδους για να διερευνήσουν όλους τους Δανούς χρήστες του Ozempic.
Οι δύο νέες μελέτες που βασίζονται σε μητρώα ασθενών και επιβεβαιώνουν μια ανησυχία που εκφράστηκε νωρίτερα φέτος σε μια μικρότερη αμερικανική μελέτη. Στην αμερικανική μελέτη, παρατηρήθηκε ότι το Ozempic υπερδιπλασιάζει τον κίνδυνο της σπάνιας πάθησης που ονομάζεται μη αρτηριακή πρόσθια ισχαιμική οπτική νευροπάθεια (non-arteritic anterior ischemic optic neuropathy), η οποία προκαλεί βλάβη στο οπτικό νεύρο του ματιού.
Ο Jakob Grauslund και οι ερευνητές του έχουν επικυρώσει την υπόθεση της αμερικανικής μελέτης στη Δανία, όπου το φάρμακο Ozempic χρησιμοποιείται από 106.454 ασθενείς για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2.
«Εξετάσαμε δεδομένα και από τους 424.152 Δανούς με διαβήτη τύπου 2. Βρήκαμε ότι το Ozempic υπερδιπλασιάζει τον κίνδυνο ανάπτυξης αυτής της πάθησης των ματιών. Η μη αρτηριακή πρόσθια ισχαιμική οπτική νευροπάθεια είναι είναι βλάβη στο οπτικό νεύρο του ματιού που προκαλείται από ξαφνική διακοπή της ροής του αίματος στο οπτικό νεύρο. Είναι μια κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή και μόνιμη απώλεια της όρασης», είπε ο Grauslund. «Στη μελέτη διαπιστώσαμε ότι ο κίνδυνος διπλασιάζεται. Ταυτόχρονα, στην κλινική παρατηρήσαμε ότι από τότε που το Ozempic βγήκε στην αγορά το 2018, ο αριθμός των κρουσμάτων για αυτή την πάθηση στη Δανία αυξήθηκε. Ενώ βλέπαμε από 60 έως 70 κρούσματα ετησίως, τώρα βλέπουμε μέχρι και 150. Επιπλέον, έχουμε παρατηρήσει ότι οι ασθενείς που προσέρχονται στο νοσοκομείο λόγω της πάθησης είναι συχνότερα ασθενείς με διαβήτη τύπου 2».
Στη μελέτη του Grauslund, οι ερευνητές χώρισαν τους ασθενείς σε δύο ομάδες: αυτούς που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με Ozempic και σε εκείνους που έλαβαν άλλη θεραπεία. Στις στατιστικές αναλύσεις ελήφθησαν επίσης υπόψη η ηλικία, το φύλο, το σάκχαρο στο αίμα και ένα ευρύ φάσμα άλλων καταστάσεων.
Ο Anton Pottegård και η ερευνητική του ομάδα, που είναι ειδικοί στη χρήση φαρμάκων, εξέτασαν προσεκτικά ένα μικρότερο αλλά πιο συγκεκριμένο δείγμα της ομάδας ασθενών με διαβήτη τύπου 2. Συνέκριναν νέους χρήστες του Ozempic με χρήστες άλλου φαρμάκου που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του διαβήτη και βρίσκονται στο ίδιο στάδιο της νόσου. Αυτό εξασφαλίζει μια ομοιόμορφη και άμεση σύγκριση. Το έκαναν και στη Δανία και στη Νορβηγία.
«Σε συνεργασία με το Νορβηγικό Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας, εξετάσαμε όλους τους ασθενείς με διαβήτη από τη Δανία και τη Νορβηγία που ξεκίνησαν θεραπεία με Ozempic και τους συγκρίναμε με άτομα που ξεκίνησαν θεραπεία με άλλο φάρμακο. Όπως και στην περίπτωση του Jakob Grauslund, διαπιστώσαμε ότι ο κίνδυνος ανάπτυξης της πάθησης αυτής του οπτικού νεύρου διπλασιάζεται εάν πάρετε το Ozempic», εξήγησε ο Pottegård.
Ο κίνδυνος διπλασιάζεται
Όπως και στην αμερικανική μελέτη, οι δύο μελέτες από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Δανίας δείχνουν ότι το Ozempic αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της μη αρτηριακής πρόσθιας ισχαιμικής οπτικής νευροπάθειας και ότι αυτό ισχύει για όλους τους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 και όχι μόνο για εκείνους τους ασθενείς που είναι ήδη πολύ άρρωστοι.
«Ευτυχώς, σύμφωνα με τη μελέτη μας, ο αριθμός των ανθρώπων που προσβλήθηκαν είναι χαμηλότερος από ό,τι βρέθηκε στην αμερικανική μελέτη, αλλά ο αριθμός των περιπτώσεων μεταξύ των ατόμων που λαμβάνουν Ozempic εξακολουθεί να έχει διπλασιαστεί», είπε ο Grauslund.
Ο μεγαλύτερος αριθμός περιπτώσεων στην αμερικανική μελέτη μπορεί να οφείλεται στην εστίαση σε μια περιορισμένη ομάδα ασθενών και επειδή τα αμερικανικά δεδομένα έχουν ορισμένους περιορισμούς που δεν ισχύουν στα Σκανδιναβικά μητρώα υγείας.
«Η αμερικανική μελέτη προτείνει μια υπόθεση για μια πιθανή συσχέτιση, επομένως ήταν σημαντικό να διερευνηθεί εάν θα μπορούσε να επιβεβαιωθεί σε μελέτες παρακολούθησης με καλύτερες πηγές δεδομένων -όπως αυτές στις οποίες έχουμε πρόσβαση στη σκανδιναβική περιοχή», είπε ο Pottegård. «Αυτά είναι τα μητρώα που χρησιμοποιήσαμε για να επιβεβαιώσουμε αυτήν την υποψία».
Αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, ο διαβήτης μπορεί να οδηγήσει σε άλλες επιπλοκές στα μάτια. Αν και αυτές οι καταστάσεις είναι λιγότερο σοβαρές από τη βλάβη που προκαλείται στο οπτικό νεύρο είναι πολύ πιο συχνές. Συνεπώς, δεν είναι η πρόθεση των Grauslund και Pottegård να συμβουλεύσουν τους ασθενείς με διαβήτη να σταματήσουν τη θεραπεία τους.
«Πρόκειται για μια σοβαρή αλλά πολύ σπάνια παρενέργεια. Συχνά, μαθαίνουμε για κάτι τέτοιο μόνο αφού ένα νέο φάρμακο κυκλοφορεί στην αγορά εδώ και μερικά χρόνια, όπως συμβαίνει με το Ozempic. Είναι, θα λέγαμε, ένα νέο κομμάτι του παζλ της κατανόησης του πώς λειτουργεί αυτό το φάρμακο», είπε ο Pottegård. «Ελπίζουμε ότι τα αποτελέσματά μας μπορούν να χρησιμοποιηθούν από γιατρούς και ασθενείς για να συζητήσουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της θεραπείας με το Ozempic», πρόσθεσε ο Grauslund.
Η θεραπεία με Ozempic θα πρέπει να διακόπτεται εάν ανιχνευθεί η πάθηση στο ένα μάτι. Αλλά η συντριπτική πλειονότητα των ασθενών που λαμβάνουν θεραπεία με Ozempic μπορούν να είναι ήσυχοι, καθώς ο απόλυτος κίνδυνος είναι τόσο χαμηλός, αλλά μερικοί άνθρωποι μπορεί να προτιμούν μια εναλλακτική θεραπεία.
Οι δανικές και διεθνείς αρχές έχουν ενημερωθεί για τα ευρήματα. Η βλάβη στο οπτικό νεύρο ως πιθανή παρενέργεια της σεμαγλουτίδης, του δραστικού συστατικού του Ozempic, έχει βρεθεί στο επίκεντρο των αρχών τους τελευταίους έξι μήνες. Η μελέτη του Grauslund έχει γίνει αποδεκτή στο International Journal of Retina and Vitreous και η μελέτη του Pottegård είναι προς το παρόν διαθέσιμη στον διακομιστή προεκτύπωσης medRxiv.
Περισσότερες πληροφορίες: Grauslund et al, Once-weekly semaglutide doubles the five-year risk of nonarteritic anterior ischemic optic neuropathy in a Danish cohort of 424,152 persons with type 2 diabetes.
Emma Simonsen et al, Use of semaglutide and risk of non-arteritic anterior ischemic optic neuropathy: A Danish–Norwegian cohort study, medRxiv (2024). DOI: 10.1101/2024.12.09.24318574.
