Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα στο Μπέρμιγχαμ λένε ότι είναι καιρός να εγκαταλείψουμε ορισμένους δημοφιλείς μύθους για την παχυσαρκία. Σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Critical Reviews in Food Science and Nutrition, η ερευνητική ομάδα παρουσιάζει εννέα μύθους για την παχυσαρκία και 10 κοινώς διαδεδομένες αλλά αναπόδεικτες υποθέσεις που οι συγγραφείς λένε ότι οδηγούν σε κακές πολιτικές αποφάσεις, ανακριβείς συστάσεις για τη δημόσια υγεία και σπατάλη πόρων.
Η εργασία είναι μια επέκταση μιας μελέτης που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο New England Journal of Medicine στις 31 Ιανουαρίου 2013.
«Η παχυσαρκία είναι ένα θέμα για το οποίο υποστηρίζονται σθεναρά πολλές απόψεις ελλείψει επιστημονικών στοιχείων που να υποστηρίζουν αυτές τις απόψεις, και ορισμένες απόψεις υποστηρίζονται έντονα παρά τα στοιχεία που αντικρούουν αυτές τις απόψεις», δήλωσε ο David Allison, αναπληρωτής κοσμήτορας για την επιστήμη στο UAB School of Public Health και ανώτερος συγγραφέας της εργασίας. «Τα πρώτα τα αναφέρουμε ως υποθέσεις και τα δεύτερα ως μύθους».
Για καθέναν από τους 19 μύθους ή υποθέσεις, η ομάδα -αποτελούμενη από διεθνείς ειδικούς στην παχυσαρκία και τη διατροφή- περιγράφει τις πεποιθήσεις και προσφέρει στοιχεία για τους λόγους για τους οποίους είναι ευρέως διαδεδομένες. Στη συνέχεια παρουσιάζει τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται είτε για να υποστηρίξουν είτε να αντικρούσουν μια πεποίθηση. Παρουσιάζουν επίσης στοιχεία από τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές, εάν διαθέσιμες.
Για καθέναν από τους εννέα μύθους, τα συμπεράσματα και οι συστάσεις του προς τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και το κοινό είναι τα ίδια. Εγκαταλείψτε και προχωρήστε.
«Είναι ζωτικής σημασίας να χαρακτηρίσουμε αυτούς τους μύθους για να αποτρέψουμε την εσφαλμένη κατανομή των διαθέσιμων πόρων για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, η οποία είναι ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας», δήλωσε η Krista Casazza, επίκουρη καθηγήτρια στο UAB Department of Nutrition. Sciences και πρώτη συγγραφέας της εργασίας. «Μια πρόθεση με αυτό το έγγραφο είναι να δώσουμε εικασίες σχετικά με το γιατί αυτές οι πεποιθήσεις μπορεί να είναι τόσο ευρέως διαδεδομένες, ώστε να μπορούμε να βρούμε τρόπους να περιορίσουμε τη διάδοση και τη διάδοση αβάσιμων πεποιθήσεων στο μέλλον».
Οι εννέα μύθοι για την παχυσαρκία είναι:
- Η γρήγορη απώλεια βάρους θα προδιαθέσει για μεγαλύτερη ανάκτηση βάρους σε σχέση με την πιο αργή απώλεια βάρους.
- Ο καθορισμός ρεαλιστικών στόχων απώλειας βάρους στη θεραπεία της παχυσαρκίας είναι σημαντικός γιατί διαφορετικά οι ασθενείς θα απογοητευτούν και θα χάσουν λιγότερο βάρος.
- Η αξιολόγηση του «σταδίου αλλαγής» ή της «ετοιμότητας» για δίαιτα είναι σημαντική για να βοηθηθούν οι ασθενείς που ακολουθούν θεραπεία απώλειας βάρους να χάσουν βάρος.
- Τα μαθήματα φυσικής αγωγής, όπως παραδίδονται σήμερα, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη μείωση του επιπολασμού της παιδικής παχυσαρκίας.
- Ο θηλασμός είναι προστατευτικός έναντι της παχυσαρκίας στους θηλάζοντες απογόνους.
- Η καθημερινή αυτοζύγιση είναι ένα ψυχολογικό εμπόδιο στην απώλεια βάρους.
- Τα γονίδια δεν έχουν συμβάλει στην επιδημία της παχυσαρκίας.
- Η πρωτοετής χρονιά του κολεγίου σχετίζεται ή προκαλεί 15 κιλά αύξηση βάρους.
- Οι έρημοι τροφίμων (δηλαδή, περιοχές με μικρή ή καθόλου πρόσβαση σε καταστήματα που προσφέρουν φρέσκα και οικονομικά υγιεινά τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων) οδηγούν σε υψηλότερο επιπολασμό της παχυσαρκίας.
Οι 10 υποθέσεις ορίζονται ως πεποιθήσεις για τις οποίες δεν έχουν οριστικές μελέτες για να τις υποστηρίξουν. Οι Casazza και Allison προτείνουν να γίνουν αυτές οι μελέτες.
«Αυτές οι υποθέσεις είναι συχνά η δύναμη που οδηγεί τις αποφάσεις σχετικά με τη θεραπεία της παχυσαρκίας, τις πολιτικές δημόσιας υγείας, τις συστάσεις για τη δημόσια υγεία ή τη μελλοντική έρευνα», δήλωσε η Casazza. «Πρέπει να δημιουργήσουμε τα στοιχεία σε εκείνους τους τομείς όπου λείπουν στοιχεία. Για πολλές από τις πεποιθήσεις που παρουσιάζονται, οι τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές δεν θα ήταν αδικαιολόγητα δύσκολες ή δαπανηρές, και ωστόσο δεν έχουν γίνει».
Οι υποθέσεις αυτές είναι:
- Η τακτική κατανάλωση πρωινού (έναντι της παράλειψης) προστατεύει από την παχυσαρκία.
- Το φαγητό κοντά στην ώρα του ύπνου συμβάλλει στην αύξηση του βάρους.
- Η κατανάλωση περισσότερων φρούτων και λαχανικών θα οδηγήσει σε απώλεια βάρους ή λιγότερη αύξηση βάρους, ανεξάρτητα από το αν κάποιος κάνει σκόπιμα άλλες αλλαγές στη συμπεριφορά ή στο περιβάλλον του.
- Η “ανακύκλωση” του βάρους (δηλαδή η δίαιτα γιο-γιο) αυξάνει το ποσοστό θνησιμότητας.
- Τα σνακ συμβάλλουν στην αύξηση βάρους και στην παχυσαρκία.
- Το δομημένο περιβάλλον, όσον αφορά τα πεζοδρόμια και τη διαθεσιμότητα πάρκων, επηρεάζει την παχυσαρκία.
- Η μείωση του χρόνου οθόνης θα μειώσει την παχυσαρκία στα παιδιά.
- Η μείωση των μεγεθών της μερίδας που σερβίρονται οδηγεί σε λιγότερη πρόσληψη φαγητού χωρίς να λέγεται στους ανθρώπους να μειώσουν την πρόσληψη τροφής
- Η συμμετοχή στα οικογενειακά γεύματα μειώνει την παχυσαρκία.
- Η κατανάλωση περισσότερου νερού θα μειώσει την πρόσληψη ενέργειας και θα οδηγήσει σε απώλεια βάρους ή λιγότερη αύξηση βάρους, ανεξάρτητα από το αν κάποιος κάνει σκόπιμα άλλες αλλαγές στη συμπεριφορά ή στο περιβάλλον του.
Ο Allison λέει ότι η ευρεία αποδοχή των μύθων και των υποθέσεων για την παχυσαρκία εγείρει το ερώτημα του γιατί πιστεύουμε τόσο συχνά πράγματα που δεν είναι έτσι. Οι συγγραφείς εντόπισαν αρκετούς παράγοντες που φαίνεται να συμβάλλουν σε αυτό το φαινόμενο.
Το ένα είναι αυτό που οι ψυχολόγοι αποκαλούν «απλή επίδραση έκθεσης» -η επανάληψη μιας ιδέας αρκετά συχνά κάνει τους ανθρώπους πιο πιθανό να την πιστέψουν.
Ένας άλλος παράγοντας είναι ότι στους ανθρώπους μπορεί να αρέσουν τόσο πολύ ορισμένες ιδέες που διστάζουν να τις αφήσουν να φύγουν παρά τα στοιχεία για το αντίθετο. Στη συνέχεια, υπάρχει το φαινόμενο της «προκατάληψης επιβεβαίωσης», όπου τείνουμε να αναζητούμε συστηματικά μόνο πηγές πληροφοριών που επιβεβαιώνουν τις απόψεις μας.
«Ευτυχώς, η επιστημονική μέθοδος και η λογική σκέψη είναι εκεί για να ανιχνεύσουν λανθασμένες δηλώσεις, να αντιμετωπίσουν την προκατάληψη και να αυξήσουν τη γνώση», είπε ο Άλισον. «Πιστεύουμε ότι οι επιστήμονες πρέπει να αναζητήσουν απαντήσεις σε ερωτήσεις χρησιμοποιώντας τα πιο δυνατά πειραματικά σχέδια. Ως επιστημονική κοινότητα, πρέπει να είμαστε ειλικρινείς με το κοινό για το τι γνωρίζουμε και τι δεν γνωρίζουμε καθώς αξιολογούμε τις προτεινόμενες στρατηγικές για την απώλεια βάρους ή την πρόληψη της παχυσαρκίας».
Οι συγγραφείς προσφέρουν επίσης μια άλλη πρόταση που πιστεύουν ότι θα συμβάλει σε έναν πιο ορθολογικό διάλογο για την παχυσαρκία.
«Τα τελευταία χρόνια, με την άνοδο της επιδημίας της παχυσαρκίας, πολλές δημοσιεύσεις έχουν χρησιμοποιήσει τη ρητορική του πολέμου για να περιγράψουν τις προσπάθειές μας να καταπολεμήσουμε αυτήν την επιδημία», δήλωσε η Casazza. «Πράγματι, είναι καλά τεκμηριωμένο ότι, υπό συνθήκες πολέμου ή ακραίων συναισθηματικών καταστάσεων, χρησιμοποιείται προπαγάνδα και σύνθετα μηνύματα παραμορφώνονται σε απλοϊκά συνθήματα ανεξάρτητα από το αν είναι αληθινά. Ως επιστήμονες, θα πρέπει να αντισταθούμε σε αυτά τα συνθήματα και ίσως να υποβαθμίσουμε τη συναισθηματική ρητορική του πολέμου, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε μια προθυμία για παραμόρφωση των πληροφοριών και ωραιοποίηση της πολυπλοκότητας».
Περισσότερες πληροφορίες: Weighing the Evidence of Common Beliefs in Obesity Research.
