Είναι γνωστό ότι η υγιεινή διατροφή είναι το κλειδί για μια υγιή ζωή. Και ενώ πολλοί άνθρωποι ακολουθούν ειδικές δίαιτες για να περιορίσουν ή να βελτιώσουν τη γενική τους υγεία, οι ερευνητές που ενδιαφέρονται για τη γήρανση μελετούν ενεργά τις επιμηκυντικές επιδράσεις του διατροφικού περιορισμού και της νηστείας.
«Υπάρχει μια έννοια που ονομάζεται όρμηση (hormesis) στη βιολογία, η ιδέα της οποίας είναι ό,τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό», είπε ο Scott Leiser, επίκουρος καθηγητής Μοριακής & Ολοκληρωτικής Φυσιολογίας και Εσωτερικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. «Ένα είδος στρες που έχει μελετηθεί είναι ο διατροφικός περιορισμός, που φαίνεται ότι σε πολλά είδη ότι παρατείνει τη διάρκεια ζωής και βελτιώνει την υγεία».
Ωστόσο, όπως μπορεί να επιβεβαιώσει οποιοσδήποτε κάνει δίαιτα για απώλεια βάρους, η απλή μυρωδιά του νόστιμου φαγητού μπορεί να είναι αρκετή για να σπάσει τη δύναμη της θέλησης. Μια προηγούμενη μελέτη από τον Leiser και τον Scott Pletcher, επίσης του Τμήματος Μοριακής & Ολοκληρωτικής Φυσιολογίας, βρήκε ότι στις μύγες των φρούτων, οι ελκυστικές μυρωδιές των τροφίμων είναι αρκετές για να αμβλύνουν την επιμήκυνση της ζωής μιας περιορισμένης δίαιτας.
Στη νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature Communications, ο Leiser και η ομάδα του βασίστηκαν σε αυτήν την έρευνα για να καταλάβουν γιατί συμβαίνει αυτό και αν το φαινόμενο θα μπορούσε να αποκλειστεί με ένα φάρμακο.
Στο διαφανές, στρογγυλό σκουλήκι C. elegans, η παράταση της διάρκειας ζωής ως απόκριση σε περιβαλλοντικούς στρεσογόνους παράγοντες όπως ο διατροφικός περιορισμός περιλαμβάνει την ενεργοποίηση ενός γονιδίου που ονομάζεται fmo-2. Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε τη διαφανή φύση του C. elegans για να μπορέσει να δει, σε πραγματικό χρόνο, τα επίπεδα των πρωτεϊνών FMO.
Όταν στα σκουλήκια περιορίζονταν η ποσότητα τροφής που μπορούσαν να φάνε, η πρωτεΐνη FMO, η οποία τονίστηκε με τη χρήση ενός φθορίζοντος δείκτη, άναβε «σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο -ήταν έντονο κόκκινο», είπε ο Leiser. Ωστόσο, όταν τα σκουλήκια εκτέθηκαν σε μυρωδιές τροφών, υπήρξε σημαντικά μικρότερη ενεργοποίηση του FMO, οδηγώντας σε απώλεια της παράτασης ζωής.
Ένα από τα κύρια ζητήματα του διατροφικού περιορισμού ως πιθανή προσέγγιση για παράταση της ζωής στους ανθρώπους είναι το πόσο δύσκολο είναι. Αλλά, τι θα γινόταν αν μπορούσατε να δώσετε στον εαυτό σας ένα φάρμακο που μπέρδευε το σώμα σας κάνοντάς το να πιστεύει ότι περιoρίσατε την τροφή σας;
Βασιζόμενη σε παλαιότερες έρευνες που έδειξαν ότι οι νευροδιαβιβαστές ρυθμίζουν τη μακροζωία που προκύπτει από διατροφικούς περιορισμούς, η ερευνητική ομάδα εξέτασε ενώσεις που είναι γνωστό ότι δρουν στους νευρώνες. Βρήκαν τρεις ενώσεις που θα μπορούσαν να αποτρέψουν την αναστροφή της επαγωγής του fmo-2 παρουσία της τροφής: ένα αντικαταθλιπτικό που μπλοκάρει τον νευροδιαβιβαστή σεροτονίνη και δύο αντιψυχωσικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της σχιζοφρένειας, τα οποία μπλοκάρουν τον νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη.
«Γνωρίζουμε ότι η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη είναι σημαντικοί παράγοντες στο τμήμα ανταμοιβής του εγκεφάλου και τείνουν να εμπλέκονται στα σήματα κορεσμού και απόκρισης της τροφής», είπε ο Leiser. «Το γεγονός ότι τα φάρμακα που βρήκαμε το ανταγωνίζονταν αυτό υποδηλώνει ότι μπλοκάρουν πτυχές αυτών των μονοπατιών». Τελικά, τα φάρμακα επέτρεψαν την επίδραση του FMO στην παράταση της ζωής, ακόμη και με την παρουσία της μυρωδιάς του φαγητού.
Αυτά τα συγκεκριμένα φάρμακα είναι απίθανο να συνταγογραφηθούν για αυτό το αποτέλεσμα, ωστόσο, εξαιτίας των πολλών δυνητικά επικίνδυνων παρενεργειών τους. Παρέχουν όμως σημαντικές ενδείξεις για το μονοπάτι ενεργοποίησης του fmo-2 και την επίδρασή του στην παράταση της ζωής.
Περισσότερες πληροφορίες: Hillary A. Miller et al, Serotonin and dopamine modulate aging in response to food odor and availability, Nature Communications (2022). DOI: 10.1038/s41467-022-30869-5.
