Mε την αύξηση της ηλικίας, αυξάνεται επίσης ο κίνδυνος ασθενειών, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ ή η σαρκοπενία (απώλεια μυϊκής μάζας και μυϊκής δύναμης με την ηλικία). Συνεπώς, η έρευνα για τη γήρανση εστιάζεται όλο και περισσότερο στο χρόνο κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου όταν είναι υγιής.
Τώρα, υπό την ηγεσία του Leibniz-Institut für Analytische Wissenschaften (ISAS), μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου (Σερβία), το Πανεπιστήμιο του Cambridge (Ηνωμένο Βασίλειο) και το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης έδειξε ότι η φυσική ουσία εργοθειονίνη βελτιώνει την υγεία της γήρανσης των ζώων. Η διεθνής ομάδα περιγράφει τα αποτελέσματά της και τον υποκείμενο μοριακό μηχανισμό στον κυτταρικό μεταβολισμό.
Η εργοθειονεΐνη είναι μια φυσική ένωση, ένα αμινοξύ, που βρίσκεται σε ορισμένους μύκητες όπως τα μανιτάρια στρειδιών ή shiitake καθώς και σε τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση. Το αμινοξύ κυκλοφορεί στην αγορά ως συμπλήρωμα διατροφής ή ως συστατικό σε καλλυντικά με «αντιγηραντική» δράση. Παρόλο που υπάρχουν ενδείξεις για τις ιδιότητες προαγωγής της υγείας και προστασίας των κυττάρων της εργοθειονεΐνης, ο υποκείμενος μηχανισμός δράσης ήταν προηγουμένως άγνωστος.
«Οι αναλύσεις τώρα επιτέλους παρέχουν σαφήνεια σχετικά με τον μηχανισμό και δείχνουν επίσης ότι η εργοθειονίνη έχει πολλά υποσχόμενες θεραπευτικές δυνατότητες για την πρόληψη ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία», αναφέρει ο Δρ. Miloš Filipović, συγγραφέας της μελέτης.
Οι ερευνητές μελέτησαν πολλά ζώα, συμπεριλαμβανομένου του μοντέλου οργανισμού Caenorhabditis elegans (νηματώδης σκώληκας). Η ομάδα παρατήρησε ότι η θεραπεία με εργοθειονεΐνη από τη νεαρή ενήλικη ζωή όχι μόνο επέκτεινε τη διάρκεια ζωής των σκουληκιών, αλλά αύξησε επίσης την κινητικότητά τους καθώς και την αντοχή τους στο στρες και μείωσε τους βιοδείκτες που σχετίζονται με την ηλικία. «Καθώς τα ζώα μεγάλωναν, η αντίθεση με την ομάδα ελέγχου έγινε πιο σημαντική. Επιπλέον, δεν παρατηρήσαμε παρενέργειες», είπε η ερευνήτρια Dunja Petrovic.
Οι εταίροι του προγράμματος στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου μπόρεσαν να παρατηρήσουν αυτές τις θετικές επιπτώσεις στα θηλαστικά. Για τρεις εβδομάδες, έδωσαν σε έξι αρουραίους εννέα μηνών ημερήσια δόση περίπου 10 mg εργοθειονίνης -περίπου την ίδια ποσότητα που περιέχεται σε 4,5 γραμμάρια αποξηραμένων μανιταριών στρειδιών. Σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, η αντοχή των αρουραίων όχι μόνο βελτιώθηκε, αλλά αυξήθηκε και η μυϊκή μάζα, η αγγείωση (σχηματισμός νέων μικρών αιμοφόρων αγγείων) του μυϊκού ιστού και ο αριθμός των μυϊκών βλαστοκυττάρων.
Όλα αυτά θα μπορούσαν να κάνουν την εργοθειονίνη ενδιαφέρουσα σε σχέση με την πρόληψη της σαρκοπενίας, για παράδειγμα.
Η εργοθειονεΐνη παρέχει περισσότερο προστατευτικό υδρόθειο
Οι ερευνητές εξέτασαν τους μοριακούς μηχανισμούς πίσω από τις παρατηρήσεις τους χρησιμοποιώντας αναλύσεις φασματομετρίας μάζας. Με βάση τις κυτταροκαλλιέργειες ανθρώπου και ποντικού, μπόρεσαν να δείξουν ότι η εργοθειονίνη δρα ως εναλλακτικό υπόστρωμα για το ένζυμο κυσταθειονίνη-γ-λυάση (CSE). Αυτό το ένζυμο παίζει κεντρικό ρόλο στην παραγωγή του αέριου μορίου σηματοδότησης που ονομάζεται υδρόθειο (H2S), το οποίο προστατεύει τα κύτταρα από το οξειδωτικό στρες μέσω της διαδικασίας της υπερθείωσης.
Η μειωμένη υπερθείωση σχετίζεται με τη γήρανση, τις καρδιαγγειακές παθήσεις και τις νευροεκφυλιστικές ασθένειες. Το 2019, μια ομάδα με επικεφαλής τον Filipović έδειξε ότι η υπερθείωση μειώνεται με την ηλικία, αλλά μπορεί να επηρεαστεί θετικά από τη μείωση της πρόσληψης τροφής. Τα νέα αποτελέσματα συμπληρώνουν αυτά τα ευρήματα. Η εργοθειονεΐνη διεγείρει την υπερθείωση, ειδικά αυτή ενός συγκεκριμένου ενζύμου, της αφυδρογονάσης της 3-φωσφορικής γλυκερόλης (GPDH). Με τη σειρά της, η αυξημένη δραστηριότητα της GPDH, ενισχύει τον σχηματισμό NAD+, ένα γνωστό συνένζυμο που έχει θετική επίδραση στη διάρκεια ζωής.
«Το ανθρώπινο σώμα δεν είναι σε θέση να παράγει εργοθειονεΐνη. Ωστόσο, ένας τέτοιος συγκεκριμένος μηχανισμός χρήσης υποδηλώνει ότι είναι πολύ σημαντικός για εμάς», συνοψίζει ο Petrovic.
Ερευνητές στη Χαϊδελβέργη, στο Κέμπριτζ μπόρεσαν να επιβεβαιώσουν ανεξάρτητα τον μηχανισμό δράσης της εργοθειονίνης.
Λόγω των ελπιδοφόρων αποτελεσμάτων, οι ερευνητές εξέτασαν επίσης τα αποτελέσματα μιας πενθήμερης θεραπείας με εργοθειονεΐνη σε μια ομάδα νεαρών αρουραίων. Η ημερήσια δόση των 10 mg οδήγησε σε σημαντική αύξηση της αντοχής, καθώς και σε σημαντικά αυξημένο επίπεδο NAD+ στον ορό του αίματος. «Αυτό δείχνει ότι η εργοθειονεΐνη επηρεάζει το μεταβολισμό με παρόμοιο τρόπο με τους παράγοντες ενίσχυσης της απόδοσης», είπε ο Filipović.
Περισσότερες πληροφορίες: Ergothioneine improves healthspan of aged animals by enhancing cGPDH activity through CSE-dependent persulfidation, Cell Metabolism (2025). DOI: 10.1016/j.cmet.2024.12.008. www.cell.com/cell-metabolism/f … 1550-4131(24)00490-X.
