Ένα υγιές περιβάλλον στο σπίτι θα μπορούσε να βοηθήσει στην αντιστάθμιση της γενετικής ευαισθησίας των παιδιών στην παχυσαρκία, σύμφωνα με έρευνα με επικεφαλής το UCL.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο JAMA Pediatrics, διαπίστωσε ότι ο αντίκτυπος των γενετικών παραγόντων στο βάρος μειώνεται στο μισό εάν ένα παιδί ζει σε ένα λιγότερο «παχυσαρκικό» περιβάλλον στο σπίτι όπου η υγιεινή διατροφή και η άσκηση είναι πιο διαδεδομένες.
Οι ερευνητές συνέλεξαν δεδομένα για τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) και τα οικιακά περιβάλλοντα από 925 δίδυμα ζευγάρια British Gemini cohort. Οι οικογένειες των διδύμων ρωτήθηκαν λεπτομερώς για πολλές πτυχές της διατροφής τους στο σπίτι, της φυσικής δραστηριότητας και του περιβάλλοντος των μέσων ενημέρωσης, όπως η ποσότητα υγιεινής τροφής στο σπίτι, πόσες συσκευές πολυμέσων υπήρχαν στο σπίτι και οι οικογενειακές συνήθειες προβολής μέσων.
Αυτές οι πληροφορίες χρησιμοποιήθηκαν για να δημιουργηθεί μια βαθμολογία για κάθε σπίτι που έδειχνε εάν ήταν περιβάλλον «υψηλού κινδύνου» ή «χαμηλού κινδύνου» για παχυσαρκία. Από τα 925 δίδυμα ζευγάρια, τα 508 ζούσαν σε πιο υγιεινά, «χαμηλού κινδύνου» οικιακά περιβάλλοντα και τα 417 ζούσαν σε λιγότερο υγιή οικιακά περιβάλλοντα «υψηλού κινδύνου».
«Η μελέτη μας είναι η πρώτη που εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο το πρώιμο περιβάλλον στο σπίτι σχετίζεται με τη γενετική ευαισθησία του παιδιού στο υπερβολικό βάρος, παρόλο που πιστεύεται ευρέως ότι έχει καθοριστική επίδραση στο βάρος», δήλωσε η πρώτη συγγραφέας Stephanie Schrempft.
«Το εύρημα ότι η γενετική επιρροή στο βάρος ήταν ισχυρότερη μεταξύ των παιδιών που ζούσαν σε πιο επικίνδυνα οικιακά περιβάλλοντα υποστηρίζει μια θεωρία, που αναπτύχθηκε από την ομάδα μας, ότι η γενετική ευαισθησία στην παχυσαρκία θα εκφράζεται περισσότερο όταν τα άτομα ζουν σε ένα παχυσαρκικό περιβάλλον που ενθαρρύνει την υπερβολική κατανάλωση και τη χαμηλή κατανάλωση σωματική δραστηριότητα. Με άλλα λόγια, «το γενετικό υπόβαθρο φορτώνει το όπλο, αλλά το περιβάλλον τραβάει τη σκανδάλη».
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τη μελέτη των διδύμων για να υπολογίσουν τη γενετική και περιβαλλοντική επίδραση στον ΔΜΣ των παιδιών τόσο σε οικιακά περιβάλλοντα παχυσαρκίας υψηλού όσο και χαμηλού κινδύνου. Το ένα τρίτο της ομάδας αποτελούνταν από πανομοιότυπους διδύμους που είναι 100% γενετικά ίδια και τα δύο τρίτα των αδελφικών διδύμων που είναι περίπου 50% γενετικά ίδια. Η σύγκριση των δύο τύπων διδύμων επέτρεψε στους ερευνητές να εκτιμήσουν τη γενετική και περιβαλλοντική επίδραση στον ΔΜΣ.
Εάν τα πανομοιότυπα δίδυμα είναι πολύ πιο παρόμοια από τα αδελφικά δίδυμα για τον ΔΜΣ, τα γονίδια είναι σημαντικά για τη διαμόρφωσή του. Εάν οι δύο τύποι διδύμων είναι αρκετά παρόμοιοι για το ΔΜΣ παρά τις γενετικές τους διαφορές, το περιβάλλον του σπιτιού είναι ένας σημαντικός παράγοντας.
Οι ερευνητές βρήκαν μια πολύ μεγαλύτερη διαφορά στην ομοιότητα μεταξύ πανομοιότυπων και αδερφικών διδύμων όταν τα παιδιά είχαν ανατραφεί σε ένα οικιακό περιβάλλον υψηλού κινδύνου -αυτό υποδεικνύει μεγαλύτερη γενετική επίδραση στον ΔΜΣ των παιδιών σε ένα παχυσαρκικό περιβάλλον. Αντίθετα, σε ένα οικιακό περιβάλλον χαμηλού κινδύνου, και οι δύο τύποι διδύμων ήταν πολύ πιο παρόμοιοι, υπογραμμίζοντας ότι ένα υγιές οικιακό περιβάλλον μπορεί να παρακάμψει τη γενετική επίδραση στον ΔΜΣ.
Στο περιβάλλον υψηλού κινδύνου, οι γενετικές διαφορές μεταξύ των παιδιών εξηγούν το 86% των διαφορών στο ΔΜΣ των παιδιών. Στο περιβάλλον χαμηλού κινδύνου, οι γενετικές διαφορές μεταξύ των παιδιών ήταν λιγότερο σημαντικές για την εξήγηση των διαφορών στο ΔΜΣ τους, αντιπροσωπεύοντας μόνο το 39% των διαφορών ΔΜΣ.
Η Clare Llewellyn, εκ των συγγραφέων της μελέτης, δήλωσε: «Γνωρίζουμε εδώ και δεκαετίες ότι τα γονίδια βοηθούν να εξηγήσουμε γιατί οι άνθρωποι διαφέρουν ως προς το βάρος τους, αλλά αυτό συχνά οδηγεί στην εσφαλμένη αντίληψη ότι το βάρος δεν μπορεί να αλλάξει. Η μελέτη δείχνει ότι τα γονίδια δεν είναι το πεπρωμένο όταν πρόκειται για βάρος. Στην παιδική ηλικία, το οικογενειακό περιβάλλον φαίνεται να επηρεάζει τον βαθμό στον οποίο εκφράζεται πλήρως η γενετική προδιάθεση για χαμηλότερο ή μεγαλύτερο βάρος».
Ειδικότερα, για τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα υγιεινό οικιακό περιβάλλον διατροφής, η γενετική επίδραση στο βάρος ήταν αρκετά μέτρια και το περιβάλλον του σπιτιού ήταν εξίσου σημαντικό. Κατά ειρωνικό τρόπο, αυτή η μελέτη επισημαίνει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο τη σημασία του πρώιμου περιβάλλοντος στη διαμόρφωση του βάρους ενός παιδιού».
Περισσότερες πληροφορίες: Stephanie Schrempft et al. Variation in the Heritability of Child Body Mass Index by Obesogenic Home Environment, JAMA Pediatrics (2018). DOI: 10.1001/jamapediatrics.2018.1508.
