Ένας εγκεφαλικός ρυθμός που λειτουργεί παράλληλα με τον φυσικό κύκλο ύπνου-εγρήγορσης του σώματος μπορεί να εξηγήσει γιατί οι διπολικοί ασθενείς εναλλάσσονται μεταξύ μανίας και κατάθλιψης, σύμφωνα με νέα έρευνα.
Η μελέτη του Πανεπιστημίου McGill που δημοσιεύτηκε στο Science Advances σηματοδοτεί μια σημαντική ανακάλυψη στην κατανόηση του τι οδηγεί τις αλλαγές μεταξύ των δύο καταστάσεων, κάτι που, σύμφωνα με τον επικεφαλής συγγραφέα Kai-Florian Storch, θεωρείται το «ιερό δισκοπότηρο» της έρευνας για τη διπολική διαταραχή.
«Το μοντέλο μας προσφέρει τον πρώτο καθολικό μηχανισμό αλλαγής διάθεσης, που λειτουργεί αναλόγως με τον ήλιο και τη σελήνη οδηγώντας τις εαρινή παλίρροια σε συγκεκριμένους, επαναλαμβανόμενους χρόνους», δήλωσε ο Storch, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Ψυχιατρικής του McGill και ερευνητής στο Douglas. Κέντρο Ερευνών.
Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι οι τακτικές αλλαγές διάθεσης σε ασθενείς με διπολική διαταραχή ελέγχονται από δύο «ρολόγια»: το βιολογικό ρολόι 24 ωρών και ένα δεύτερο ρολόι που καθοδηγείται από νευρώνες που παράγουν ντοπαμίνη οι οποίοι συνήθως επηρεάζουν την εγρήγορση. Μπορεί να προκύψει μια κατάσταση μανίας ή κατάθλιψης ανάλογα με το πώς αυτά τα δύο ρολόγια, που τρέχουν με διαφορετικές ταχύτητες, ευθυγραμμίζονται σε μια δεδομένη στιγμή. Συγκεκριμένα, οι συγγραφείς λένε ότι αυτό το δεύτερο ρολόι με βάση την ντοπαμίνη πιθανότατα παραμένει αδρανές σε υγιείς ανθρώπους.
Για να πραγματοποιήσουν τη μελέτη τους, οι επιστήμονες ενεργοποίησαν το δεύτερο ρολόι σε ποντίκια για να δημιουργήσουν ρυθμούς συμπεριφοράς παρόμοιους με την εναλλαγή της διάθεσης στη διπολική διαταραχή. Όταν διέκοψαν τους νευρώνες που παράγουν ντοπαμίνη στο κέντρο ανταμοιβής του εγκεφάλου, αυτοί οι ρυθμοί σταμάτησαν, υπογραμμίζοντας τη ντοπαμίνη ως βασικό παράγοντα στις εναλλαγές της διάθεσης της διπολικής διαταραχής.
Οι τρέχουσες θεραπείες για τη διπολική διαταραχή επικεντρώνονται στη σταθεροποίηση της διάθεσης, αλλά συχνά δεν αντιμετωπίζουν τις βασικές αιτίες των εναλλαγών της διάθεσης, είπαν οι ερευνητές. «Η ανακάλυψή μιας γεννήτριας ρυθμού διέγερσης με βάση την ντοπαμίνη παρέχει έναν νέο και ξεχωριστό στόχο θεραπείας, ο οποίος θα πρέπει να στοχεύει στη διόρθωση ή τη σίγαση αυτού του ρολογιού για να μειώσει τη συχνότητα και την ένταση των επεισοδίων αλλαγής της διάθεσης», είπε ο Storch.
Αυτό που παραμένει άγνωστο είναι η ακριβής μοριακή λειτουργία του ρολογιού της ντοπαμίνης, καθώς και οι γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες που μπορεί να το ενεργοποιήσουν στον άνθρωπο. Το επόμενο βήμα της ερευνητικής ομάδας θα είναι να επικεντρωθεί σε αυτά τα μοριακά «γρανάζια» και να διερευνήσει αυτούς τους πιθανούς ερεθισμούς.
Περισσότερες πληροφορίες: Pratap S. Markam et al, Mesolimbic dopamine neurons drive infradian rhythms in sleep-wake and heightened activity state, Science Advances (2025). DOI: 10.1126/sciadv.ado9965.
