Το παρακάτω κείμενο βασίστηκε σε άρθρο της Shannon Sauer-Zavala, Associate Professor of Psychology & Licensed Clinical Psychologist, University of Kentucky, Τhe Conversation.
Έχετε κάνει ποτέ τεστ προσωπικότητας; Τα διαδικτυακά κουίζ δεν είναι επιστημονικά, αλλά πολλά από τα φαινομενικά σοβαρά τεστ προσωπικότητας που χρησιμοποιούνται για να καθοδηγήσουν τις επιλογές εκπαίδευσης και καριέρας επίσης δεν υποστηρίζονται από την έρευνα. Παρά το γεγονός ότι είναι μια βιομηχανία δισεκατομμυρίων δολαρίων, τα τεστ προσωπικότητας που χρησιμοποιούνται από σχολεία και εταιρείες για να διοχετεύσουν τους ανθρώπους στους ιδανικούς ρόλους δεν προβλέπουν την επιτυχία της σταδιοδρομίας.
Πέρα από την έλλειψη επιστημονικής υποστήριξης, οι δημοφιλείς προσεγγίσεις για την κατανόηση της προσωπικότητας είναι προβληματικές επειδή υποθέτουν ότι τα χαρακτηριστικά σας είναι σταθερά -δηλαδή, έχετε κολλήσει με την προσωπικότητα με την οποία έχετε γεννηθεί. Αλλά οι σύγχρονες μελέτες της επιστήμης της προσωπικότητας διαπιστώνουν ότι τα χαρακτηριστικά μπορούν και αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου.
Εκτός από το να βλέπω τη δική μου προσωπικότητα να αλλάζει με την πάροδο του χρόνου, είμαι επίσης ερευνήτρια αλλαγής προσωπικότητας και κλινικός ψυχολόγος. Η έρευνά μου επιβεβαιώνει αυτό που είδα στη δική μου ανάπτυξη και στους ασθενείς μου: Οι άνθρωποι μπορούν σκόπιμα να διαμορφώσουν τα χαρακτηριστικά που χρειάζονται για να είναι επιτυχημένοι στη ζωή που θέλουν. Αυτό είναι αντίθετο με τη δημοφιλή πεποίθηση ότι ο τύπος της προσωπικότητάς σας σας τοποθετεί σε ένα κουτί, υπαγορεύοντας να επιλέγετε συνεργάτες, δραστηριότητες και σταδιοδρομία σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά σας.
Τι είναι και τι δεν είναι προσωπικότητα
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, η προσωπικότητα είναι ο χαρακτηριστικός τρόπος σκέψης, αίσθησης και συμπεριφοράς. Είστε ένα άτομο που τείνει να σκέφτεται τις καταστάσεις στη ζωή απαισιόδοξα ή είστε ένα άτομο που βλέπει μισογεμάτο το ποτήρι; Έχετε την τάση να θυμώνετε όταν κάποιος σας κόβει την κυκλοφορία όταν οδηγάτε ή είναι πιο πιθανό να του δώσετε το πλεονέκτημα της αμφιβολίας γιατί ίσως πηγαίνει βιαστικά στο νοσοκομείο; Περιμένετε μέχρι την τελευταία στιγμή για να ολοκληρώσετε τις εργασίες ή τις κάνετε πολύ πριν; Μπορείτε να σκεφτείτε την προσωπικότητα ως μια συλλογή από ετικέτες που συνοψίζουν τις απαντήσεις σας σε ερωτήσεις όπως αυτές. Ανάλογα με τις απαντήσεις σας, μπορεί να χαρακτηριστείτε αισιόδοξος, συμπονετικός ή αξιόπιστος.
Η έρευνα προτείνει ότι όλες οι περιγραφικές ετικέτες μπορούν να συνοψιστούν σε πέντε βασικά γνωρίσματα -αυτά που οι ψυχολόγοι αναφέρουν ως «Big Five». Ήδη από τη δεκαετία του 1930, οι ψυχολόγοι κυριολεκτικά χτένιζαν ένα λεξικό για να βγάλουν όλες τις λέξεις που περιγράφουν την ανθρώπινη φύση και τις ταξινόμησαν σε κατηγορίες με παρόμοια θέματα. Για παράδειγμα, ομαδοποίησαν λέξεις όπως «ευγενικός», «στοχαστικός» και «φιλικός». Βρήκαν ότι χιλιάδες λέξεις θα μπορούσαν να αποδοθούν ταξινομώντας τες μεταξύ πέντε χαρακτηριστικών: ανοιχτότητα, ευσυνειδησία (αξιοπιστία), εξωστρέφεια, δεκτικότητα, νευρωτισμός.
Τα πέντε μεγάλα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας είναι:
- Ανοιχτότητα (διαθεσιμότητα σε νέες εμπειρίες έναντι καχυποψίας).
- Ευσυνειδησία (οργάνωση και αξιοπιστία έναντι αμέλειας).
- Εξωστρέφεια (κοινωνικότητα έναντι).
- Δεκτικότητα (φιλικότητα έναντι προκλητικότητας και αποστασιοποίησης).
- Νευρωτισμός (νευρικότητα έναντι αυτοπεποίθησης και ασφάλειας).
Τι δεν είναι η προσωπικότητα: Οι άνθρωποι συχνά αισθάνονται προστατευτικοί για την προσωπικότητά τους -μπορεί να τη θεωρήσετε ως τον πυρήνα αυτού που είστε. Σύμφωνα με τους επιστημονικούς ορισμούς, ωστόσο, η προσωπικότητα δεν είναι οι συμπάθειες, οι αντιπάθειες ή οι προτιμήσεις σας. Δεν είναι η αίσθηση του χιούμορ σας. Δεν είναι οι αξίες σας ή το τι πιστεύετε πως είναι σημαντικό στη ζωή. Με άλλα λόγια, η αλλαγή των Μεγάλων Πέντε χαρακτηριστικών της προσωπικότητας δεν αλλάζει τον πυρήνα αυτού που είστε. Σημαίνει απλώς να μάθετε να ανταποκρίνεστε σε καταστάσεις της ζωής με διαφορετικές σκέψεις, συναισθήματα και συμπεριφορές.
Μπορεί να αλλάξει η προσωπικότητα;
Θυμηθείτε, η προσωπικότητα είναι ένας χαρακτηριστικός τρόπος σκέψης, αίσθησης και συμπεριφοράς ενός ατόμου. Και ενώ μπορεί να ακούγεται δύσκολο να αλλάξει η προσωπικότητα, οι άνθρωποι αλλάζουν τον τρόπο που σκέφτονται, αισθάνονται και συμπεριφέρονται συνεχώς.
Ας υποθέσουμε ότι δεν είστε εξαιρετικά αξιόπιστοι. Αν αρχίσετε να σκέφτεστε ότι «το να είμαι στην ώρα μου δείχνει στους άλλους ότι τους σέβομαι» και εμπλέκεστε σε νέες συμπεριφορές που αυξάνουν την ικανότητά σας στη τήρηση των χρόνων -όπως να σηκώνεστε με ξυπνητήρι, να βάζετε υπενθυμίσεις για ραντεβού- ενσωματώνετε τα χαρακτηριστικά ενός αξιόπιστου ατόμου. Εάν διατηρήσετε αυτές τις αλλαγές στη σκέψη, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές σας με την πάροδο του χρόνου, θα γίνετε αξιόπιστος. Συνεπώς, ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητά σας άλλαξε.
Γενικά, η προσωπικότητα αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου. Καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν, τείνουν να βιώνουν λιγότερα αρνητικά συναισθήματα και περισσότερα θετικά, είναι πιο οργανωμένοι και ευσυνείδητοι, δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στις θετικές σχέσεις και είναι λιγότερο επικριτικοί προς τους άλλους.
Ωστόσο υπάρχει μεταβλητότητα. Μερικοί άνθρωποι αλλάζουν πολύ και κάποιοι παραμένουν αρκετά σταθεροί. Επιπλέον, μελέτες, συμπεριλαμβανομένης της δικής μου, που ελέγχουν εάν οι παρεμβάσεις της προσωπικότητας αλλάζουν τα χαρακτηριστικά με την πάροδο του χρόνου, διαπιστώνουν ότι οι άνθρωποι μπορούν να επιταχύνουν τη διαδικασία αλλαγής της προσωπικότητας κάνοντας σκόπιμες τροποποιήσεις στη σκέψη και τη συμπεριφορά τους. Αυτές οι τροποποιήσεις μπορούν να οδηγήσουν σε ουσιαστική αλλαγή σε λιγότερο από 20 εβδομάδες, αντί για 20 χρόνια.
Καλλιεργώντας τα χαρακτηριστικά
Τα καλά νέα είναι ότι αυτές οι γνωστικές-συμπεριφορικές τεχνικές είναι σχετικά απλές και δεν χρειάζεται να επισκεφτείτε έναν θεραπευτή εάν δεν σας αρέσει αυτό.
Το πρώτο συστατικό περιλαμβάνει την αλλαγή των προτύπων σκέψης σας -αυτό είναι το γνωστικό κομμάτι. Πρέπει να αποκτήσετε επίγνωση των σκέψεών σας για να προσδιορίσετε εάν σας κρατούν κολλημένους ενεργώντας σύμφωνα με ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό. Για παράδειγμα, εάν πιστεύετε ότι «οι άνθρωποι προσέχουν μόνο τον εαυτό τους», είναι πιθανό να ενεργήσετε αμυντικά γύρω από τους άλλους.
Το συστατικό συμπεριφοράς περιλαμβάνει την επίγνωση των τρεχουσών τάσεων δράσης σας και τη δοκιμή νέων απαντήσεων. Εάν είστε αμυντικοί με άλλους, πιθανότατα θα σας αποκριθούν και αυτοί αρνητικά. Αν προσπαθήσετε να συμπεριφέρεστε πιο ανοιχτά -ίσως μοιράζεστε με έναν συνάδελφο ότι δυσκολεύεστε με μια εργασία- έχετε την ευκαιρία να δείτε αν αυτό αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται οι άλλοι απέναντί σας.
Αυτές οι γνωστικές-συμπεριφορικές στρατηγικές είναι τόσο αποτελεσματικές για την ώθηση της προσωπικότητας επειδή η προσωπικότητα είναι απλώς ο χαρακτηριστικός τρόπος σκέψης και συμπεριφοράς σας. Η συνεχής αλλαγή στην προοπτική και τις ενέργειές σας μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες συνήθειες που τελικά έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία της προσωπικότητας που επιθυμείτε.
Σημειώστε ότι η οικογενειακή ζωή και ο τρόπος που μεγάλωσε κάποιος επηρεάζει τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. Μελέτες δίδυμων έχουν δείξει ότι περίπου το ήμισυ των διαφορών μεταξύ ατόμων προκύπτει από τη γενετική τους και το ήμισυ από το περιβάλλον τους. Αυτό που φαίνεται να αλλάζει περισσότερο είναι η φιλικότητα.
