Τα παχύσαρκα αλλά μεταβολικά υγιή άτομα έχουν χαμηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου σε σύγκριση με τα παχύσαρκα άτομα που δεν είναι μεταβολικά υγιή. Αλλά σε σύγκριση με τα κανονικού βάρους μεταβολικά υγιή άτομα έχουν 50% υψηλότερο κίνδυνο.
Ένα άρθρο στο Nature Reviews Endocrinology από τους ερευνητές του DZD (Deutsches Zentrum fuer Diabetesforschung) Matthias Schulze και Norbert Stefan ανασκόπησε τις μελέτες που υποστηρίζουν την έννοια της μεταβολικά υγιούς παχυσαρκίας και τονίζουν τον ρόλο της κατανομής του λίπους. Αυτά τα ευρήματα είναι σημαντικά για την καθοδήγηση των θεραπευτικών στόχων και των στρατηγικών παρέμβασης στην κλινική πράξη.
Η υψηλή αρτηριακή πίεση, η παχυσαρκία και η αυξημένη γλυκόζη αίματος νηστείας είναι από τους σημαντικότερους κινδύνους για την υγεία. Αυτοί και άλλοι γνωστοί παράγοντες, όπως η χαμηλή HDL χοληστερόλη και τα υψηλά τριγλυκερίδια, χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της μεταβολικής υγείας. Τα άτομα θεωρούνται μεταβολικά υγιή εάν έχουν λιγότερους από δύο από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου και δεν λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή.
Είναι ενδιαφέρον ότι η έρευνα έχει εντοπίσει συγκεκριμένες υποομάδες, όπως το μεταβολικά ανθυγιεινό φυσιολογικό βάρος (MUHNW: metabolically unhealthy normal weight) και την μεταβολικά υγιή παχυσαρκία (MHO: metabolically healthy obesity). Αυτές οι ομάδες παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές ως προς τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και θανάτου.
Τα άτομα με μεταβολικά υγιή παχυσαρκία και ευνοϊκή κατανομή λίπους θεωρείται από κάποιους ότι δεν έχουν αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας από καρδιαγγειακές παθήσεις. Αλλά σύμφωνα με αυτές τις μετα-αναλύσεις, ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου είναι 50% υψηλότερος από ό,τι στα άτομα που είναι υγιή μεταβολικά και έχουν κανονικό βάρος. Από την άλλη μεριά, τα άτομα με κανονικό βάρος που δεν είναι μεταβολικά υγιή διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο -διπλάσιο τουλάχιστον- σε σχέση με τα άτομα κανονικού βάρους που είναι μεταβολικά υγιή.
Πάντως, η παχυσαρκία φαίνεται να αυξάνει ειδικά τον κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας -ακόμη και σε μεταβολικά υγιείς ανθρώπους.
Στο άρθρο ανασκόπησης, οι δύο ερευνητές του DZD όχι μόνο παρουσιάζουν την ιστορική γνώση σχετικά με αυτές τις συσχετίσεις, αλλά συζητούν επίσης έναν νέο ορισμό για τη μεταβολική υγεία.
Λαμβάνοντας υπόψη τους παράγοντες κινδύνου της υψηλής αρτηριακής πίεσης, του διαβήτη τύπου 2 και της υψηλής αναλογίας μέσης προς ισχία -ο λεγόμενος δείκτης μέσης προς ισχίο- κατά την ανάλυση δεδομένων από την Εθνική Έρευνα Εξέτασης Υγείας και Διατροφής των ΗΠΑ III και του Ηνωμένου Βασιλείου Μελέτη Biobank, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο κίνδυνος θνησιμότητας από καρδιαγγειακή νόσο δεν ήταν αυξημένος σε άτομα με μεταβολικά υγιή παχυσαρκία, σε αντίθεση με τον πολύ αυξημένο κίνδυνο στα μη υγιή μεταβολικά παχύσαρκα άτομα. «Αυτά τα δεδομένα υποστηρίζουν ότι η κατανομή του σωματικού λίπους πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τον καθορισμό της μεταβολικής υγείας», είπε ο Schulze. Ο Stefan πρόσθεσε: «Ο ΔΜΣ δεν αντικατοπτρίζει τις μεταβολικές ανωμαλίες που σχετίζονται με τη συσσώρευση εσωτερικού κοιλιακού λίπους και λίπους στο ήπαρ τόσο σε άτομα με παχυσαρκία όσο και σε άτομα με φυσιολογικό βάρος».
Για να δείξουν τη σημασία της κατανομής λίπους, οι συγγραφείς του άρθρου ανασκόπησης συζητούν τα αποτελέσματα διαφορετικών ερευνητικών προσεγγίσεων. Για παράδειγμα, οι γενετικές αναλύσεις δείχνουν ότι η μειωμένη ικανότητα του σώματος να αποθηκεύει λίπος στους γλουτούς και τους μηρούς είναι ένας ισχυρός και ανεξάρτητος καθοριστικός παράγοντας αυξημένου κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου. Όπως αναφέρουν στο άρθρο τους «τα γενετικά δεδομένα υποστηρίζουν έντονα την υπόθεση ότι η κατανομή του λιπώδους ιστού του σώματος, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητας επέκτασης της μάζας του λιπώδους ιστού στο διαμέρισμα του γλουτομηριαίου λιπώδους ιστού, είναι ένας σημαντικός καθοριστικός παράγοντας της μεταβολικά υγιούς παχυσαρκίας».
Το γεγονός ότι τα άτομα με μεταβολικά υγιή παχυσαρκία έχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2 σε σύγκριση με τα άτομα που είναι μεταβολικά υγιή χωρίς παχυσαρκία, υπογραμμίζει τη σημασία των προληπτικών παρεμβάσεων.
Τα παχύσαρκα άτομα που δεν είναι μεταβολικά υγιή μπορεί να απαιτούν μεγαλύτερη απώλεια βάρους για να επιτύχουν παρόμοια κατάσταση χαμηλού κινδύνου με τα παχύσαρκα άτομα που είναι μεταβολικά υγιή. Ωστόσο, οι παρεμβάσεις δεν πρέπει να περιορίζονται μόνο στον έλεγχο του βάρους. Η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας και η ποιότητα της διατροφής μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση ή στη διατήρηση της μεταβολικής υγείας.
Περισσότερες πληροφορίες: Matthias B. Schulze et al, Metabolically healthy obesity: from epidemiology and mechanisms to clinical implications, Nature Reviews Endocrinology (2024). DOI: 10.1038/s41574-024-01008-5.
