Μια νέα μελέτη αποκαλύπτει σχέση μεταξύ της γήρανσης του σπλαχνικού λιπώδους ιστού και της υγείας του εγκεφάλου. Τα ευρήματα δημοσιεύονται στο GeroScience.
Η μελέτη δείχνει ότι ο σπλαχνικός λιπώδης ιστός, ο οποίος αποθηκεύει λίπος στην περιτοναϊκή κοιλότητα, εκφράζει την πρωτεΐνη CX3CL1 για να προωθήσει την παραγωγή του BDNF (εγκεφαλικός νευροτροφικός παράγοντας: Brain-derived neurotrophic factor), ένα κρίσιμο μόριο για τη διατήρηση της γνωστικής λειτουργίας. Ο εγκεφαλικός νευροτροφικός παράγοντας είναι μια πρωτεΐνη που κωδικοποιείται από το γονίδιο BDNF που βρίσκεται στο χρωμόσωμα 11. Δρα σε ορισμένους νευρώνες του κεντρικού νευρικού συστήματος και του περιφερικού νευρικού συστήματος, συμβάλλοντας στην διατήρηση και επιβίωση των υφιστάμενων νευρώνων και ενισχύοντας την ανάπτυξη και τη διαφοροποίηση νέων νευρώνων και συνάψεων. Δραστηριοποιείται στον ιππόκαμπο, στον φλοιό και στον πρόσθιο εγκέφαλο, περιοχές ζωτικής σημασίας για τη μάθηση, τη μνήμη και την ανώτερη σκέψη ενώ η δράση του φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη μακροχρόνια μνήμη. Ορισμένοι τύποι σωματικής άσκησης αυξάνουν τη σύνθεση του BDNF στον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Στα νεαρά ποντίκια, η επικοινωνία λίπους-εγκεφάλου βοηθά στη διατήρηση της γνωστικής υγείας διασφαλίζοντας επαρκή παραγωγή του BDNF. Ωστόσο, η επικοινωνία παραπαίει στα ηλικιωμένα ποντίκια, καθώς η έκφραση του CX3CL1 μειώνεται στον λιπώδη ιστό με την ηλικία. Αυτή η σχετιζόμενη με την ηλικία μεταβολή οδηγεί δυνητικά σε γνωστική εξασθένηση, καθώς o BDNF του εγκεφάλου συσχετίζεται με τα γνωστικά επίπεδα των ηλικιωμένων ενηλίκων. Η προσαρμογή για τη μείωση της σχετιζόμενης με την ηλικία του περιτοναϊκού CX3CL1 έχει αποδειχθεί ότι αποκαθιστά τη γνωστική λειτουργία που έχει εξασθενήσει από τη γήρανση.
Επιπλέον, η έρευνα δείχνει ότι οι στεροειδείς ορμόνες που προκαλούν λιπόλυση στον λιπώδη ιστό προάγουν την έκφραση CX3CL1 και ότι η ανταπόκριση του ιστού στις στεροειδείς ορμόνες μειώνεται στα ηλικιωμένα ποντίκια. Έτσι, στα ηλικιωμένα ποντίκια, η έλλειψη ευαισθησίας στις στεροειδείς ορμόνες φαίνεται να έχει ως αποτέλεσμα χαμηλότερη παραγωγή CX3CL1 στον λιπώδη ιστό και επακόλουθη πτώση των επιπέδων BDNF στον εγκέφαλο.
Δεδομένου ότι η μείωση της λιπόλυσης που προκαλείται από ορμόνες σχετίζεται με τη συσσώρευση κοιλιακού λίπους στη μέση ηλικία, η μελέτη προτείνει ότι ο μηχανισμός που αντιστοιχεί στην αύξηση βάρους στη μέση ηλικία μπορεί επίσης να συμβάλει στη μείωση του BDNF του εγκεφάλου με το πέρασμα της ηλικίας.
Αυτά τα αποτελέσματα ανοίγουν την πόρτα σε νέες θεραπείες που στοχεύουν στην πρόληψη της γνωστικής έκπτωσης και στην ανακούφιση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων, ενισχύοντας τελικά την ποιότητα ζωής για τους ηλικιωμένους.
Τα βασικά σημεία περιλαμβάνουν: Ο σπλαχνικός λιπώδης ιστός βοηθά στη διατήρηση του επιπέδου του νευροτροφικού παράγοντα που προέρχεται από τον εγκέφαλο (BDNF) στον εγκέφαλο. Οι επιδράσεις του σπλαχνικού λιπώδους ιστού στην έκφραση του BDNF του εγκεφάλου μειώνονται με την ηλικία. Κάποιοι μηχανισμοί που αντιστοιχούν στην αύξηση του βάρους στη μέση ηλικία φαίνεται να εμπλέκονται στη γήρανση του εγκεφάλου.
Το εύρημα μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη και βελτίωση της γνωστικής έκπτωσης και των καταθλιπτικών συμπτωμάτων σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας.
Επικεφαλής της μελέτης ήταν ο Δρ. Yoshinori Takei και ο Δρ. Atsushi Sugiyama του Τμήματος Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Toho, μαζί με τον Δρ. Akira Hirasawa της Μεταπτυχιακής Σχολής Φαρμακευτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Κιότο και τον Δρ. Yoko Amagase της Φαρμακευτικής Σχολής του Osaka Medical University and Pharmaceut.
Περισσότερες πληροφορίες: Yoshinori Takei et al, Adipose chemokine ligand CX3CL1 contributes to maintaining the hippocampal BDNF level, and the effect is attenuated in advanced age, GeroScience (2025). DOI: 10.1007/s11357-025-01546-4.
