Ο στόχος του βουρτσίσματος των δοντιών είναι να αποτραπεί η τερηδόνα και η ουλίτιδα, καθώς και η φρέσκια αναπνοή. Αλλά η επίδραση της οδοντόκρεμας στο περίπλοκο οικοσύστημα των βακτηρίων στο στόμα μας -το μικροβίωμα του στόματος- συχνά παραβλέπεται.
Πρόσφατη έρευνα έχει επισημάνει πόσο σημαντικό είναι το μικροβίωμα του στόματος για τη συνολική υγεία μας. Ένα καλά ισορροπημένο μικροβίωμα βοηθά στη ρύθμιση των επιβλαβών βακτηρίων, βοηθά στην πέψη και προστατεύει τα ούλα. Αλλά η οδοντόκρεμα υποστηρίζει αυτή την ισορροπία ή μπορεί να τη διαταράσσει; Και θα μπορούσε η οδοντόκρεμα του μέλλοντος να σχεδιαστεί για να λειτουργεί με το μικροβίωμα του στόματος και όχι ενάντια σε αυτό;
Το στόμα είναι ένα από τα πιο πυκνοκατοικημένα μικροβιακά μέρη στο σώμα, όπου ζουν περισσότερα από 700 είδη βακτηρίων. Αυτά τα βακτήρια κατοικούν όχι μόνο στις επιφάνειες των δοντιών και των ούλων στο βιοφίλμ μια κολλώδης, δομημένη κοινότητα που μπορεί να είναι και ωφέλιμη και επιβλαβής- αλλά ευδοκιμούν και στο σάλιο μας, συμβάλλοντας στο δυναμικό μικροβίωμα του στόματος.
Ένα υγιές μικροβίωμα περιλαμβάνει βακτήρια που βοηθούν στη ρύθμιση των επιπέδων pH (ένα μέτρο του πόσο όξινη ή αλκαλική είναι μια ουσία), διασπούν τα τρόφιμα και ακόμη και παράγουν φυσικές αντιμικροβιακές ενώσεις. Αλλά όταν η ισορροπία διαταράσσεται -συχνά λόγω διατροφής, κακής στοματικής υγιεινής ή ορισμένων ιατρικών παθήσεων- τα επιβλαβή βακτήρια μπορούν να κυριαρχήσουν. Αυτή η ανισορροπία, γνωστή ως δυσβίωση, συνδέεται με την τερηδόνα και την ασθένεια των ούλων.
Τι κάνει πραγματικά η οδοντόκρεμα;
Η κύρια λειτουργία της οδοντόκρεμας και του βουρτσίσματος δεν είναι να σκοτώνει τα βακτήρια, αλλά να διαταράσσει το βιοφίλμ που επιτρέπει την ανάπτυξη των επιβλαβών βακτηρίων. Το μηχανικό βούρτσισμα αφαιρεί αυτό το βιοφίλμ από τα δόντια και τα ούλα, ενώ τα λειαντικά στην οδοντόκρεμα βοηθούν στη περαιτέρω διάσπασή του. Πολλές οδοντόκρεμες περιέχουν φθόριο, το οποίο ενισχύει το σμάλτο των δοντιών και βοηθά στην πρόληψη της τερηδόνας. Είναι ενδιαφέρον ότι το φθόριο δεν σκοτώνει τα βακτήρια, αλλά δυσκολεύει τα βακτήρια που παράγουν οξύ όπως ο Streptococcus mutans, βασικός παράγοντας στην τερηδόνα, να προκαλέσουν βλάβη.
Ορισμένες οδοντόκρεμες περιλαμβάνουν αντιβακτηριακούς παράγοντες, όπως την τρικλοζάνη (triclosan) -που τώρα απαγορεύεται σε ορισμένες χώρες λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια- ή νεότερες εναλλακτικές λύσεις όπως ο φθοριούχος κασσίτερος και οι ενώσεις ψευδαργύρου. Αυτά τα συστατικά στοχεύουν τα επιβλαβή βακτήρια, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει συζήτηση σχετικά με το αν διαταράσσουν επίσης τα ωφέλιμα μικρόβια κατά τη διαδικασία.
Παρά το γεγονός ότι η χρησιμοποιούμε οδοντόκρεμα σε καθημερινή βάση, η έρευνα για τις επιπτώσεις της στο στοματικό μικροβίωμα εξακολουθεί να εξελίσσεται. Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι ορισμένοι αντιβακτηριδακοί παράγοντες μειώνουν τόσο τα επιβλαβή όσο και τα ωφέλιμα βακτήρια, αλλάζοντας δυνητικά το μικροβίωμα με τρόπους που δεν έχουμε ακόμη κατανοήσει πλήρως. Άλλοι υποδεικνύουν ότι το μικροβίωμα ανακάμπτει αρκετά γρήγορα μετά το βούρτσισμα, αποκαθιστώντας οποιαδήποτε αλλαγή προσωρινή.
Οι επιστήμονες διερευνούν εάν μελλοντικά σκευάσματα οδοντόκρεμας θα μπορούσαν να υιοθετήσουν μια πιο στοχευμένη προσέγγιση, μειώνοντας τα επιβλαβή βακτήρια διατηρώντας παράλληλα τα ευεργετικά είδη. Ορισμένες αναδυόμενες έρευνες εξετάζουν τα προβιοτικά και τα πρεβιοτικά -συστατικά που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ενεργά ένα πιο υγιές στοματικό μικροβίωμα αντί απλώς να το διαταράσσουν.
Η διατήρηση του μικροβιώματος του στόματος σε ισορροπία δεν είναι μόνο η αποφυγή της τερηδόνας. Υπάρχουν αυξανόμενα στοιχεία που συνδέουν την ασθένεια των ούλων με καρδιακές παθήσεις, διαβήτη και βλάβες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η φλεγμονή που προκαλείται από επιβλαβή στοματικά βακτήρια μπορεί να εξαπλωθεί πέρα από το στόμα, συμβάλλοντας ενδεχομένως σε μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας. Το βούρτσισμα με φθοριούχο οδοντόκρεμα δύο φορές την ημέρα και ο καθαρισμός μεταξύ των δοντιών βοηθά στη μείωση του βακτηριακού φορτίου στο στόμα, μειώνοντας τον κίνδυνο τόσο στοματικών όσο και συστηματικών ασθενειών.
Οδοντόκρεμα φιλική προς το μικροβίωμα;
Καθώς η κατανόηση για το μικροβίωμα του στόματος μεγαλώνει, η οδοντόκρεμα μπορεί να εξελιχθεί ώστε να γίνει πιο επιλεκτική στη δράση της. Αντί για αντιβακτηριακούς παράγοντες ευρέος φάσματος, τα μελλοντικά σκευάσματα μπορεί να περιλαμβάνουν συστατικά που υποστηρίζουν τα ωφέλιμα βακτήρια, διατηρώντας παράλληλα τα επιβλαβή είδη υπό έλεγχο.
Μερικοί πολλά υποσχόμενοι υποψήφιοι περιλαμβάνουν την αργινίνη, ένα φυσικό αμινοξύ που προάγει την ανάπτυξη ωφέλιμων βακτηρίων και τα φυτικής προέλευσης αντιμικροβιακά που διαταράσσουν τις επιβλαβείς βιομεμβράνες χωρίς να σκοτώνουν τα καλά βακτήρια. Ωστόσο, η έρευνα σε αυτόν τον τομέα βρίσκεται στα αρχικά της στάδια και απαιτούνται περισσότερα στοιχεία για να προσδιοριστούν οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτών των συστατικών. Ενώ ορισμένα συστατικά μπορεί να επηρεάσουν το μικροβίωμα του στόματος, η έρευνα δείχνει ότι το βούρτσισμα και το νήμα παραμένουν οι πιο αποτελεσματικοί τρόποι διατήρησης ενός υγιούς στόματος.
Οι μελλοντικές καινοτομίες στις οδοντόκρεμες μπορεί να στραφούν σε σκευάσματα φιλικά προς το μικροβίωμα, αλλά, προς το παρόν, η καλύτερη συμβουλή παραμένει η ίδια: βουρτσίστε δύο φορές την ημέρα με φθοριούχο οδοντόκρεμα, φτύστε την περίσσεια και καθαρίστε μεταξύ των δοντιών σας καθημερινά.
