Της Michelle Spear, Professor of Anatomy, University of Bristol, The Conversation.
Η αιμοδοσία αναγνωρίζεται ευρέως ως πράξη που σώζει ζωές, αναπληρώνει τα νοσοκομειακά εφόδια και βοηθά τους ασθενείς. Θα μπορούσε όμως η αιμοδοσία να ωφελεί και τον δότη;
Οι συχνοί αιμοδότες μπορεί να εμφανίσουν ανεπαίσθητες γενετικές αλλαγές που θα μπορούσαν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του αίματος, σύμφωνα με νέα έρευνα από το Ινστιτούτο Francis Crick στο Λονδίνο. Παράλληλα με αυτό, ένας αυξανόμενος όγκος στοιχείων υπογραμμίζει μια σειρά από οφέλη για την υγεία που σχετίζονται με την τακτική δωρεά.
Καθώς γερνάμε, τα βλαστοκύτταρά μας που σχηματίζουν αίμα συσσωρεύουν φυσικά μεταλλάξεις, μια διαδικασία γνωστή ως κλωνική αιματοποίηση. Ορισμένες από αυτές τις μεταλλάξεις αυξάνουν τον κίνδυνο ασθενειών όπως η λευχαιμία. Ωστόσο, η νέα μελέτη του Ινστιτούτου Francis Crick έχει εντοπίσει μια ενδιαφέρουσα διαφορά στους συχνούς αιμοδότες.
Η μελέτη συνέκρινε δύο ομάδες υγιών ανδρών δοτών στα 60 τους. Η μία ομάδα είχε δώσει αίμα τρεις φορές το χρόνο για 40 χρόνια, ενώ η άλλη είχε δώσει αίμα μόνο περίπου πέντε φορές συνολικά. Και οι δύο ομάδες είχαν παρόμοιο αριθμό γενετικών μεταλλάξεων, αλλά η φύση τους διέφερε. Σχεδόν το 50% των συχνών δοτών έφεραν μια συγκεκριμένη κατηγορία μετάλλαξης που δεν συνδέεται τυπικά με τον καρκίνο, σε σύγκριση με το 30% των σπάνιων δοτών.
Θεωρείται ότι η τακτική αιμοδοσία ενθαρρύνει το σώμα να παράγει φρέσκα αιμοσφαίρια, αλλάζοντας το γενετικό τοπίο των βλαστοκυττάρων με δυνητικά ευεργετικό τρόπο.
Σε εργαστηριακά πειράματα, αυτές οι μεταλλάξεις συμπεριφέρθηκαν διαφορετικά από εκείνες που συνήθως συνδέονται με τη λευχαιμία και όταν εγχύθηκαν σε ποντίκια, τα βλαστοκύτταρα από τους πιο συχνούς δότες ήταν πιο αποτελεσματικά στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων. Αν και αυτά τα ευρήματα είναι πολλά υποσχόμενα, απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να καθοριστεί εάν η αιμοδοσία μειώνει ενεργά τον κίνδυνο καρκίνου.
Κάθε φορά που ένα άτομο δίνει αίμα, το σώμα ξεκινά γρήγορα τη διαδικασία αντικατάστασης των χαμένων αιμοσφαιρίων, ενεργοποιώντας τον μυελό των οστών να δημιουργήσει φρέσκα. Αυτή η φυσική διαδικασία ανανέωσης μπορεί να συμβάλει σε υγιέστερα, πιο ανθεκτικά κύτταρα του αίματος με την πάροδο του χρόνου.
Ορισμένα στοιχεία υποδηλώνουν ακόμη ότι η αιμοδοσία θα μπορούσε να βελτιώσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, παίζοντας δυνητικά έναν ρόλο στη μείωση του κινδύνου διαβήτη τύπου 2, αν και η έρευνα είναι ακόμη σε εξέλιξη.
Για χρόνια, οι επιστήμονες εικάζουν μια πιθανή σχέση μεταξύ της αιμοδοσίας και της καρδιαγγειακής υγείας. Ένας από τους βασικούς παράγοντες στην καρδιακή νόσο είναι το ιξώδες του αίματος -το πόσο παχύ ή λεπτό είναι το αίμα. Όταν το αίμα είναι πολύ παχύ, ρέει λιγότερο αποτελεσματικά, αυξάνοντας τον κίνδυνο θρόμβωσης, υψηλής αρτηριακής πίεσης και εγκεφαλικού. Η τακτική αιμοδοσία βοηθά στη μείωση του ιξώδους του αίματος, διευκολύνοντας την άντληση της καρδιάς και μειώνοντας τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επιπλοκών.
Υπάρχουν επίσης αυξανόμενες ενδείξεις ότι η αιμοδοσία μπορεί να βοηθήσει στη ρύθμιση των επιπέδων του σιδήρου στο σώμα, έναν άλλο παράγοντα που συνδέεται με καρδιακές παθήσεις. Ενώ ο σίδηρος είναι απαραίτητος για τη μεταφορά οξυγόνου στο αίμα, η υπερβολική συσσώρευση σιδήρου έχει συσχετιστεί με οξειδωτικό στρες και φλεγμονή, τα οποία και τα δύο συμβάλλουν στην καρδιακή νόσο. Με την αποβολή σιδήρου μέσω της αιμοδοσίας, οι δότες μπορεί να μειώνουν τον κίνδυνο αυτών των επιπλοκών που σχετίζονται με το σίδηρο.
Ορισμένες μελέτες έχουν υποδείξει ακόμη και μια πιθανή σχέση μεταξύ της αιμοδοσίας και της μείωσης της αρτηριακής πίεσης, ιδιαίτερα σε άτομα με υπέρταση. Αν και δεν είναι υποκατάστατο της φαρμακευτικής αγωγής ή των αλλαγών στον τρόπο ζωής, η αιμοδοσία μπορεί να είναι ένας άλλος τρόπος για να βοηθήσει τη συνολική καρδιαγγειακή υγεία.
Οι δότες μπορεί να μην το αντιλαμβάνονται, αλλά κάθε φορά που δίνουν αίμα, λαμβάνουν έναν μίνι έλεγχο υγείας. Πριν από τη δωρεά ελέγχεται η αρτηριακή πίεση, τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης και ο σφυγμός και σε ορισμένες περιπτώσεις πραγματοποιούνται έλεγχοι για μολυσματικές ασθένειες. Αν και δεν αντικαθιστά τους τακτικούς ελέγχους, μπορεί να χρησιμεύσει ως σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για πιθανά προβλήματα υγείας.
Συσχέτιση ή αιτιότητα;
Φυσικά, ένα σημαντικό ερώτημα παραμένει: αυτά τα οφέλη για την υγεία προκύπτουν λόγω της ίδιας της αιμοδοσίας ή είναι απλώς μια αντανάκλαση του «αποτελέσματος υγιούς δότη»; Οι αιμοδότες πρέπει να πληρούν αυστηρά κριτήρια επιλεξιμότητας. Άτομα με χρόνιες ασθένειες, ορισμένες λοιμώξεις ή ιστορικό καρκίνου συνήθως δεν επιτρέπεται να κάνουν δωρεές. Αυτό σημαίνει ότι όσοι δωρίζουν τακτικά αίμα μπορεί να είναι ήδη πιο υγιείς από τον γενικό πληθυσμό.
Ανεξάρτητα από το αν η αιμοδοσία προσφέρει άμεσα οφέλη για την υγεία σας, η σωτήρια επίδρασή της σε άλλους είναι αναμφισβήτητη. Εάν μελλοντική έρευνα επιβεβαιώσει ότι η αιμοδοσία έχει μετρήσιμα πλεονεκτήματα και για τους δότες, θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως ακόμη μεγαλύτερο κίνητρο για συμμετοχή. Προς το παρόν, ο καλύτερος λόγος για δωρεά παραμένει ο απλούστερος: σώζει ζωές.
