Το λινολεϊκό οξύ, ένα ωμέγα-6 λιπαρό οξύ που βρίσκεται σε σπορέλαια όπως το σογιέλαιο και το έλαιο καρδάμου, και τα ζωικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένου του χοιρινού και των αυγών, ενισχύει την ανάπτυξη του δύσκολα θεραπεύσιμου υποτύπου καρκίνου του μαστού που αποκαλείται «τριπλά αρνητικός», σύμφωνα με μια προκλινική μελέτη με επικεφαλής ερευνητές από το Weill Cornell Medicine. Ο όρος “τριπλά αρνητικός” αναφέρεται στην απουσία τριών υποδοχέων, συμπεριλαμβανομένων των υποδοχέων οιστρογόνων, που συχνά εκφράζονται από καρκινικά κύτταρα του μαστού και μπορούν να στοχευτούν με συγκεκριμένες θεραπείες.
Στη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το λινολεϊκό οξύ μπορεί να ενεργοποιήσει μια κύρια οδό ανάπτυξης στα καρκινικά κύτταρα δεσμεύοντας μια πρωτεΐνη που ονομάζεται FABP5. Η ανακάλυψη θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες διατροφικές και φαρμακευτικές στρατηγικές κατά του καρκίνου του μαστού και άλλων μορφών καρκίνου.
Συγκρίνοντας τους τύπους καρκίνου του μαστού, η ομάδα παρατήρησε ότι αυτή η ενεργοποίηση της οδού ανάπτυξης συμβαίνει σε τριπλά αρνητικά καρκινικά κύτταρα, όπου το FABP5 είναι ιδιαίτερα άφθονο, αλλά όχι σε άλλους ορμονοευαίσθητους τύπους.
Σε ένα μοντέλο ποντικού με τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού, μια διατροφή υψηλή σε λινολεϊκό οξύ ενίσχυσε την ανάπτυξη του όγκου.
«Αυτή η ανακάλυψη βοηθά στην αποσαφήνιση της σχέσης μεταξύ των διατροφικών λιπών και του καρκίνου και ρίχνει φως στο πώς να ορίσουμε ποιοι ασθενείς θα μπορούσαν να ωφεληθούν περισσότερο από συγκεκριμένες διατροφικές συστάσεις με εξατομικευμένο τρόπο», δήλωσε ο ανώτερος συγγραφέας της μελέτης Δρ. John Blenis.
Το ωμέγα-6 λινολεϊκό οξύ είναι ένα λιπαρό συστατικό που προέρχεται από τη διατροφή και θεωρείται απαραίτητο στα θηλαστικά για την υποστήριξη πολλαπλών σωματικών διεργασιών. Ωστόσο, η αφθονία αυτού του λίπους σε δίαιτες «δυτικού τύπου» έχει αυξηθεί σημαντικά από τη δεκαετία του 1950, που συμπίπτει με την αυξημένη χρήση σπορελαίων σε τηγανητά και εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα.
Αυτό έχει οδηγήσει σε ανησυχίες ότι η υπερβολική πρόσληψη των ωμέγα-6 λιπαρών μπορεί να είναι μια από τις εξηγήσεις για την αύξηση των ποσοστών ορισμένων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων του μαστού.
Όμως, δεκαετίες μελετών έχουν αποφέρει ανάμεικτα και ασαφή αποτελέσματα και δεν είχαν αποκαλύψει ποτέ κανέναν βιολογικό μηχανισμό που να συνδέει τα ωμέγα-6 με τους καρκίνους.
Στη νέα μελέτη, οι ερευνητές προσπάθησαν να επιλύσουν αυτή τη σύγχυση εξετάζοντας αρχικά τον καρκίνο του μαστού, ο οποίος έχει συνδεθεί με τροποποιήσιμους παράγοντες όπως η παχυσαρκία. Εξέτασαν την ικανότητα των ωμέγα-6 λιπαρών οξέων -ιδιαίτερα του λινολεϊκού οξέος, του κυρίαρχου στη δυτική διατροφή- να οδηγούν ένα σημαντικό μονοπάτι ανάπτυξης με ανίχνευση θρεπτικών συστατικών που ονομάζεται μονοπάτι mTORC1.
Ένα βασικό αρχικό εύρημα ήταν ότι το λινολεϊκό οξύ πράγματι ενεργοποιεί το mTORC1 σε κυτταρικά και ζωικά μοντέλα καρκίνων του μαστού, αλλά μόνο σε τριπλά αρνητικούς υποτύπους.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι αυτή η ειδική για τον υποτύπο επίδραση συμβαίνει επειδή το πολυακόρεστο λιπαρό οξύ σχηματίζει ένα σύμπλεγμα με το FABP5, το οποίο παράγεται σε υψηλά επίπεδα σε τριπλά αρνητικούς όγκους μαστού αλλά όχι σε άλλους υποτύπους, οδηγώντας στη συναρμολόγηση και ενεργοποίηση του mTORC1, ενός κύριου ρυθμιστή του κυτταρικού μεταβολισμού και της ανάπτυξης των καρκινικών κυττάρων.
Ταΐζοντας ποντίκια που μοντελοποιούν τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού μια δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε λινολεϊκό οξύ αύξησε τα επίπεδα FABP5, την ενεργοποίηση του mTORC1 και την ανάπτυξη του όγκου. Οι ερευνητές βρήκαν επίσης αυξημένα επίπεδα FABP5 και λινολεϊκού οξέος στους όγκους και τα δείγματα αίματος από πρόσφατα διαγνωσθέντες τριπλά αρνητικούς ασθενείς.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι το λινολεϊκό οξύ μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στον καρκίνο του μαστού, αν και σε ένα πιο στοχευμένο και καθορισμένο πλαίσιο από ό,τι είχε εκτιμηθεί προηγουμένως. Η μελέτη θεωρείται επίσης ότι είναι η πρώτη που καθιέρωσε έναν συγκεκριμένο μηχανισμό μέσω του οποίου αυτό το κοινό διατροφικό συστατικό επηρεάζει τις ασθένειες.
Το FABP5 σε αυτή τη διαδικασία υποδηλώνει, επιπλέον, ότι θα μπορούσε να είναι ένας καλός «βιοδείκτης» για την καθοδήγηση πιο εξατομικευμένων διατροφικών και θεραπευτικών παρεμβάσεων για ασθενείς με τριπλό αρνητικό καρκίνο του μαστού, ο οποίος επί του παρόντος στερείται στοχευμένης θεραπείας.
Οι ερευνητές μόλις άρχισαν να ερευνούν τις επιδράσεις της σηματοδότησης λινολεϊκού-FABP5-mTORC1 σε άλλες ασθένειες, αλλά στη μελέτη, έδειξαν ότι η ίδια οδός μπορεί να ενισχύσει την ανάπτυξη ορισμένων υποτύπων καρκίνου του προστάτη.
«Μπορεί να υπάρχει ευρύτερος ρόλος για τη σηματοδότηση FABP5-mTORC1 σε άλλους τύπους καρκίνου, ακόμη και σε κοινές χρόνιες ασθένειες όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης», δήλωσε ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης Δρ Νίκος Κούνδουρος, μεταδιδακτορικός επιστημονικός συνεργάτης.
Περισσότερες πλροφορίες: Nikos Koundouros et al, Direct sensing of dietary ω-6 linoleic acid through FABP5-mTORC1 signaling, Science (2025). DOI: 10.1126/science.adm9805.
