Ο χρόνιος πόνος -διαρκεί τουλάχιστον τρεις μήνες- είναι στενά συνυφασμένος με την κατάθλιψη. Τα άτομα που ζουν με επίμονα συμπτώματα πόνου μπορεί να έχουν έως και τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη, σύμφωνα με μια μελέτη.
Σχεδόν το 30% των ανθρώπων παγκοσμίως υποφέρουν από χρόνιο πόνο, όπως οσφυαλγία και ημικρανίες, και ένας στους τρεις από αυτούς τους ασθενείς αναφέρει επίσης συνυπάρχουσες καταστάσεις πόνου.
Τώρα, μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science Advances δείχνει ότι ο κίνδυνος κατάθλιψης ενός ατόμου αυξάνεται παράλληλα με τον αριθμό των σημείων στο σώμα στα οποία αισθάνεται πόνο. Επιπλέον, oi φλεγμονώδεις δείκτες όπως η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (παράγεται από το ήπαρ ως απόκριση στη φλεγμονή) βοηθούν στην εξήγηση της συσχέτισης μεταξύ πόνου και κατάθλιψης. Αυτό το εύρημα υποδηλώνει ότι οι μηχανισμοί που κρύβονται πίσω από τον χρόνιο πόνο και την κατάθλιψη μπορεί να οδηγούνται από συστηματική φλεγμονή, λένε οι ερευνητές.
«Ο πόνος δεν είναι μόνο σωματικός», λέει ο Dustin Scheinost, αναπληρωτής καθηγητής ακτινολογίας και βιοϊατρικής απεικόνισης στο Yale School of Medicine, και ο κύριος ερευνητής της μελέτης. «Η μελέτη μας προσθέτει στα στοιχεία ότι οι σωματικές συνθήκες μπορεί να έχουν συνέπειες στην ψυχική υγεία».
Η ομάδα του Yale ανέλυσε δεδομένα από τη UK Biobank -μια μακροχρόνια μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο που έχει συλλέξει εκτενείς πληροφορίες για την υγεία από περισσότερα από 400.000 άτομα για 14 χρόνια. Οι συμμετέχοντες στην UK Biobank ανέφεραν εάν βίωναν πόνο που παρενέβαινε στην καθημερινή ζωή τους και προσδιόρισαν τα σημεία και τη διάρκεια του πόνου τους. Οι κατηγορίες για σημεία πόνου περιελάμβαναν κεφάλι, πρόσωπο, λαιμό, πλάτη, στομάχι, ισχίο, γόνατο και γενικό πόνο. Το σύνολο των δεδομένων περιελάμβανε επίσης εάν και πότε οι συμμετέχοντες είχαν διαγνωστεί με κατάθλιψη.
Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από συμμετέχοντες με χρόνιο και οξύ (διάρκειας λιγότερο από τρεις μήνες) πόνο. Διαπίστωσαν ότι και οι δύο τύποι πόνου από όλα τα σημεία του σώματος συσχετίστηκαν με την κατάθλιψη και ότι ο χρόνιος πόνος συσχετίστηκε πιο έντονα από τον οξύ πόνο. Επιπλέον, ο χρόνιος πόνος σε πολλά μέρη του σώματος συνδέθηκε με μεγαλύτερο κίνδυνο κατάθλιψης από τον πόνο σε ένα μόνο σημείο.
Η UK Biobank περιελάμβανε επίσης αξιολογήσεις του αίματος των συμμετεχόντων. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν αυτά τα δεδομένα για να αναζητήσουν δείκτες φλεγμονής, όπως C-αντιδρώσες πρωτεΐνες, αιμοπετάλια και λευκά αιμοσφαίρια. Διαπίστωσαν ότι αρκετοί από αυτούς τους φλεγμονώδεις δείκτες βοήθησαν να εξηγηθεί η σχέση μεταξύ πόνου και κατάθλιψης. Η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη ήταν η ισχυρότερη μεταβλητή.
«Αυτό μας δίνει κάποια προκαταρκτικά στοιχεία σχετικά με τους φλεγμονώδεις μηχανισμούς που κρύβονται πίσω από τη σχέση μεταξύ πόνου και κατάθλιψης», είπε ο Rongtao Jiang, πρώτος συγγραφέας της μελέτης.
Η μελέτη προσθέτει σε αυξανόμενα στοιχεία που υπογραμμίζουν τη σημασία της σύνδεσης εγκεφάλου-σώματος, λένε οι συγγραφείς. «Συχνά σκεφτόμαστε την υγεία του εγκεφάλου ή την ψυχική υγεία ως ξεχωριστή από την καρδιακή ή την υγεία του ήπατος, για παράδειγμα», είπε ο Scheinost. «Όμως όλα αυτά τα συστήματα του σώματος επηρεάζουν το ένα το άλλο». Περαιτέρω έρευνα για τους υποκείμενους παράγοντες του πόνου και της κατάθλιψης θα μπορούσε να βοηθήσει τους επιστήμονες να αναπτύξουν νέες στρατηγικές παρέμβασης, προσθέτει.
Οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες που μελετήθηκαν ήταν ευρωπαϊκής καταγωγής. Σε μελλοντικές μελέτες, ο Jiang λέει ότι ενδιαφέρεται να μελετήσει εάν αυτά τα ευρήματα ισχύουν και για άτομα άλλων εθνοτήτων. Η ερευνητική ομάδα μελετά επίσης τη σχέση μεταξύ του χρόνιου πόνου και της διαταραχής χρήσης οπιοειδών. «Αυτή είναι μια άλλη διαταραχή που πηγαίνει χέρι-χέρι με την εμπειρία του χρόνιου πόνου», είπε ο Scheinost.
Περισσότερες πληροφορίες: Rongtao Jiang et al, The inflammatory and genetic mechanisms underlying the cumulative effect of co-occurring pain conditions on depression, Science Advances (2025). DOI: 10.1126/sciadv.adt1083.
