Κάθε μέρα, περισσότεροι από 10 εκατομμύρια άνθρωποι κάνουν πτήση κάπου στον κόσμο. Ενώ οι πτήσεις είναι σχετικά ασφαλείς, οι μοναδικές περιβαλλοντικές συνθήκες μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τους επιβάτες εάν παίρνουν ορισμένα φάρμακα.
Αυτά περιλαμβάνουν οποιαδήποτε φάρμακα που βασίζονται σε ορμόνες, όπως το αντισυλληπτικό χάπι και ορισμένα φάρμακα γονιμότητας, καθώς και φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη της καρδιακής προσβολής και του εγκεφαλικού.
Τι διαφέρει η πτήση από άλλες μορφές ταξιδιού; Ενώ η πτήση είναι μία από τις ασφαλέστερες μορφές ταξιδιού, υπάρχουν συγκεκριμένοι κίνδυνοι που ενέχουν τα αεροπορικά ταξίδια, ανεξάρτητα από τη διάρκεια της πτήσης. Τα επιβατικά αεροπλάνα συνήθως υπόκεινται σε πίεση στις ίδιες ατμοσφαιρικές συνθήκες που βρίσκονται σε υψόμετρο 10.000 ποδιών. Σε αυτό το επίπεδο, το αποτελεσματικό επίπεδο οξυγόνου είναι μόνο 14,3%, το οποίο είναι χαμηλότερο από το 20,9% που βρίσκεται στο επίπεδο του εδάφους. Ένας επιπλέον κίνδυνος είναι η μειωμένη ροή αίματος από την έλλειψη κίνησης και το να κάθεστε υπό στενές συνθήκες. Ο ξηρός αέρας της καμπίνας του αεροσκάφους και ο περιορισμός της κίνησης παίζει σημαντικό ρόλο, με την παρατεταμένη αδράνεια να εμποδίζει τις συσπάσεις των μυών του ποδιού με αποτέλεσμα η ροή του αίματος προς την καρδιά να μην είναι ελεύθερη και να κινδυνεύει το αίμα να λιμνάσει. Η θεώρηση πως αν κάθεστε στην πρώτη θέση έχει χαμηλότερο κίνδυνο φαίνεται να αποτελεί μύθο, γιατί τόσο η οικονομική θέση, όσο και η business class φαίνεται ότι έχουν την ίδια πιθανότητα να προκαλέσουν πρόβλημα. Αυτή η πιθανότητα είναι περίπου ίδια με αυτή που παρουσιάζεται εξαιτίας της νοσηλείας σε ένα νοσοκομείο. Τέλος, η αφυδάτωση είναι επίσης μια κοινή παρενέργεια των πτήσεων λόγω της έλλειψης υγρασίας στον αέρα.
Όταν συνδυάζονται αυτές οι καταστάσεις, οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης (deep vein thrombosis). Αυτός είναι ένας τύπος θρόμβου αίματος που εμφανίζεται στις φλέβες βαθιά στο σώμα και εμφανίζεται πιο συχνά στα πόδια. Η ανάπτυξη θρόμβου αίματος μπορεί να οδηγήσει σε αποκλεισμό της ροής του αίματος στους πνεύμονες, την καρδιά ή τον εγκέφαλο, κάτι που με τη σειρά του μπορεί να προκαλέσει πνευμονική εμβολή, καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό.
Δεδομένου του εγγενούς κινδύνου θρόμβου αίματος κατά την πτήση, ένας επιβάτης θα πρέπει να χρησιμοποιεί με προσοχή οποιοδήποτε φάρμακο μπορεί να αυξήσει περαιτέρω τον κίνδυνο θρόμβου. Ορισμένες μάρκες αντισυλληπτικών για γυναίκες είναι γνωστό ότι αυξάνουν τις πιθανότητες θρόμβου αίματος, αν και η συνολική αύξηση του κινδύνου είναι μικρή. Πιστεύεται ότι ο κύριος κίνδυνος προέρχεται από την ορμόνη οιστρογόνο, αλλά μια ανασκόπηση όλων των ιατρικών στοιχείων το 2014 έδειξε ότι υπάρχει κίνδυνος θρόμβου αίματος από όλα τα αντισυλληπτικά φάρμακα. Ομοίως, η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, ιδιαίτερα εκείνες που περιλαμβάνουν οιστρογόνα, ή ορισμένα φάρμακα γονιμότητας, όπως οι γοναδοτροπίνες, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο θρόμβου αίματος.
Εάν παίρνετε ένα από αυτά τα φάρμακα, δεν σημαίνει ότι δεν μπορείτε να πετάξετε, ούτε ότι πρέπει απαραίτητα να σταματήσετε να παίρνετε το φάρμακο. Πολλά εκατομμύρια γυναίκες πετούν ενώ παίρνουν αυτά τα φάρμακα και δεν υφίστανται καμία παρενέργεια. Αλλά ο κίνδυνος αυξάνεται επίσης εάν έχετε μια υποκείμενη κατάσταση υγείας που περιλαμβάνει διαβήτη τύπου 2, καρδιακές παθήσεις και προηγούμενα καρδιακά επεισόδια ή εγκεφαλικά.
Εάν διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο θρόμβου αίματος, τότε ένα αντιαιμοπεταλιακό φάρμακο μπορεί να είναι κατάλληλο για εσάς. Αυτά τα φάρμακα δρουν εμποδίζοντας τα αιμοπετάλια να κολλήσουν μεταξύ τους και περιλαμβάνουν συνταγογραφούμενα φάρμακα όπως η βαρφαρίνη και η κλοπιδογρέλη και φάρμακα που χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή όπως η ασπιρίνη χαμηλής δόσης.
Πολλοί επιβάτες μπορεί να έχουν πρόβλημα ύπνου όταν πετούν, ειδικά σε πτήσεις μεγάλων αποστάσεων. Οι γονείς που πετούν με μικρά παιδιά μπορεί επίσης να ανησυχούν μήπως αυτά δεν κοιμούνται ή είναι αναστατωμένοι και ενοχλούν τους άλλους επιβάτες. Σε αυτές τις περιπτώσεις, πολλοί θα στραφούν σε ηρεμιστικά αντιισταμινικά, όπως η προμεθαζίνη για να προσπαθήσουν να κοιμηθούν. Αλλά αυτή είναι μια κακή επιλογή. Η Αυστραλιανή Ιατρική Ένωση συνιστά στους γονείς να μην το κάνουν αυτό, καθώς μερικές φορές μπορεί να έχει το αντίστροφο αποτέλεσμα και να κάνει τα παιδιά λιγότερο υπνηλία και πιο δραστήρια. Αυτοί οι τύποι αντιισταμινικών είναι επίσης γνωστό ότι καταστέλλουν την αναπνοή και στο περιβάλλον χαμηλού οξυγόνου του αεροσκάφους και αυτό μπορεί να είναι επικίνδυνο.
Η θρόμβωση λόγω παρατεταμένου καθισιού δεν συμβαίνει μόνο στα αεροπλάνα. Σε μια μελέτη, επιστήμονες από τη Νέα Ζηλανδία διαπίστωσαν ότι ο ένας στους τρεις ασθενείς που διακομίζονται στο νοσοκομείο με εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση ήταν εργαζόμενοι γραφείου, οι οποίοι περνούσαν ατέλειωτες ώρες στον ηλεκτρονικό υπολογιστή τους. Από το δείγμα των ασθενών, το 34% περνούσαν την ημέρα τους καθισμένοι μπροστά στο κομπιούτερ, ενώ πολύωρο ταξίδι είχε κάνει προσφάτως μόνο το 21%. Μερικοί από τους ασθενείς έκαναν τρεις και τέσσερις ώρες να σηκωθούν από τη θέση τους, και αυτό είναι ολέθριο για την φλεβική κυκλοφορία, γιατί το αίμα “λιμνάζει” στις φλέβες και αυξάνεται ο κίνδυνος θρόμβωσης.
Ποια είναι λοιπόν τα μέτρα προφύλαξης όταν έχετε να κάνετε ένα πολύωρο ταξίδι; Άνετα και χαλαρά ρούχα, αντιπηκτικά φάρμακα ή ασπιρίνη, χρήση αντιθρομβωτικών καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης, συχνές κινήσεις κάμψης και έκτασης των ποδιών, περπάτημα στο διάδρομο του αεροπλάνου, άφθονα υγρά και αποφυγή του αλκοόλ. Οι επιδράσεις του αλκοόλ μπορούν να αυξηθούν όταν ταξιδεύετε. Προσπαθήστε να αποφύγετε το τσάι, τον καφέ και άλλα ποτά με καφεΐνη, καθώς μπορεί να έχουν αφυδατωτικές επιδράσεις και να δυσκολέψουν τον ύπνο.
