Τα άτομα με αθηρωματική πλάκα στα αιμοφόρα αγγεία του λαιμού τους έχουν μεγαλύτερη ποσότητα μικροσκοπικών πλαστικών σωματιδίων σε αυτά τα αγγεία σε σύγκριση με άτομα με υγιείς αρτηρίες.
Αυτή η αύξηση ήταν σημαντικά υψηλότερη σε άτομα που είχαν υποστεί εγκεφαλικό, μίνι εγκεφαλικό ή προσωρινή απώλεια όρασης λόγω φραγμένων αιμοφόρων αγγείων, σύμφωνα με προκαταρκτική έρευνα που παρουσιάστηκε στις Επιστημονικές Συνεδρίες Vascular Discovery 2025 της American Heart Association.
Τα μικροσκοπικά πλαστικά είναι κομμάτια πλαστικού που δημιουργούνται σε βιομηχανικές διεργασίες ή από μεγαλύτερα πλαστικά αντικείμενα καθώς αποικοδομούνται στον ωκεανό ή στο έδαφος. Δεν είναι ομοιόμορφα σε μέγεθος και είναι ένα μείγμα μικροπλαστικών μεγεθών και νανοπλαστικών.
Ενώ τα μικροπλαστικά είναι μερικές φορές ορατά σε μέγεθος, τα νανοπλαστικά είναι μικροσκοπικά με διάμετρο μικρότερο από 1.000 νανόμετρα. Αυτό τα καθιστά πιο εύκολα διασκορπισμένα και ικανά να διεισδύσουν στα κύτταρα και τους ιστούς σε ζωντανούς οργανισμούς. Οι ερευνητές προτείνουν ότι η ορολογία θα πρέπει σταδιακά να μεταβεί στα νανοπλαστικά γιατί αυτό ακριβώς είναι που μελετάται.
«Αυτοί οι τύποι πλαστικών απαντώνται συνήθως στο περιβάλλον, ειδικά σε σκουπίδια στον ωκεανό. Με την πάροδο των ετών, αυτά τα πλαστικά διασπώνται, αναμειγνύονται στο έδαφος και το νερό και μπορούν να συσσωρευτούν στην τροφική αλυσίδα», δήλωσε ο επικεφαλής της μελέτης Ross Clark, αγγειοχειρουργός στο Πανεπιστήμιο του Μεξικού Newbuu.
«Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά προέρχονται κυρίως από τη χρήση πλαστικών σκευών, σανίδων κοπής, συσκευασιών, μπουκαλιών νερού και άλλων πλαστικών αντικειμένων. Ωστόσο, η κύρια πηγή είναι τα τρόφιμα και το νερό που τρώμε και πίνουμε».
Το 2024, ερευνητές από την Ιταλία ανέφεραν ότι βρήκαν νανοπλαστικά σε αθηρωματική πλάκα από ορισμένα άτομα χωρίς συμπτώματα που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση της πλάκας της καρωτιδικής αρτηρίας.
Τα συμπτώματα που προκαλούνται από τη συσσώρευση καρωτιδικής πλάκας μπορεί να περιλαμβάνουν εγκεφαλικό επεισόδιο, μίνι εγκεφαλικό επεισόδιο ή προσωρινή τύφλωση. Ο ερευνητές παρακολούθησαν σχεδόν τρία χρόνια μετά την επέμβαση, τα άτομα με νανοπλαστικά στην καρωτιδική τους πλάκα. Είχαν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν ή να υποστούν μη θανατηφόρο καρδιακό επεισόδιο ή εγκεφαλικό.
Η τρέχουσα μελέτη, η οποία περιελάμβανε λιγότερους από 50 συμμετέχοντες, βασίστηκε στην έρευνα που διεξήχθη στην Ιταλία. Οι ερευνητές συνέκριναν τα επίπεδα μικροπλαστικών και νανοπλαστικών που βρέθηκαν στις καρωτίδες τριών ομάδων: άτομα με υγιείς αρτηρίες, άτομα με αθηρωματική πλάκα αλλά χωρίς συμπτώματα, και άτομα με συμπτώματα λόγω συσσώρευσης πλάκας.
Οι ερευνητές συνέκριναν επίσης αθηρωματικές πλάκες με χαμηλά και υψηλά επίπεδα πλαστικών για να αξιολογήσουν τις επιδράσεις τους σε δείκτες φλεγμονής, τη γονιδιακή δραστηριότητα των ανοσοκυττάρων που ονομάζονται μακροφάγα καθώς και βλαστοκυττάρων που βοηθούν στη σταθεροποίηση της πλάκας.
Η ανάλυση διαπίστωσε ότι η συγκέντρωση πλαστικών στις καρωτιδικές αρτηρίες ήταν:
- 16 φορές υψηλότερη (895 μικρογραμμάρια/γραμμάριο έναντι 57 μικρογραμμάρια/γραμμάριο) στην πλάκα από άτομα χωρίς συμπτώματα σε σύγκριση με τα επίπεδα που βρέθηκαν στα τοιχώματα των αρτηριών αποθανόντων δοτών ιστών παρόμοιας ηλικίας χωρίς πλάκα. και
- 51 φορές υψηλότερη (2.888 μικρογραμμάρια/γραμμάριο έναντι 57 μικρογραμμάρια/γραμμάριο) στην πλάκα από άτομα που είχαν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο, μίνι εγκεφαλικό ή προσωρινή απώλεια όρασης λόγω παρεμπόδισης της ροής του αίματος στον αμφιβληστροειδή, σε σύγκριση με δείγματα από αποθανόντες δότες ιστών αντίστοιχης ηλικίας.
Συγκρίνοντας τα επίπεδα πλάκας υψηλής και χαμηλής πλαστικής πλάκας, η ανάλυση διαπίστωσε:
- καμία σχέση μεταξύ της ποσότητας των μικρονανοπλαστικών και των σημείων ξαφνικής φλεγμονής
- διαφορές στη γονιδιακή δραστηριότητα σε κύτταρα σταθεροποίησης της πλάκας και λιγότερη δραστηριότητα στα αντιφλεγμονώδη γονίδια των μακροφάγων της πλάκας.
«Αυτά τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι οι βιολογικές επιδράσεις των πλαστικών στις λιπώδεις εναποθέσεις είναι πιο περίπλοκες από το να προκαλούν απλώς ξαφνική φλεγμονή», είπε ο Clark.
Στην επόμενη φάση της εργασίας τους, οι ερευνητές θα επικεντρωθούν στην καλύτερη κατανόηση των ανοσολογικών επιδράσεων των πλαστικών σε φραγμένες αρτηρίες. «Είναι πολύ σημαντικό να μελετήσουμε τι κάνουν αυτά τα υλικά στο σώμα μας. Ωστόσο, θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί σχετικά με τα πρώιμα αποτελέσματα αυτής της μελέτης. Δεν θα κατανοήσουμε πλήρως τις βιολογικές επιδράσεις για πολλά χρόνια ακόμα», είπε ο Clark.
Η μελέτη έχει αρκετούς περιορισμούς. Δεν μπορεί να αποδείξει ότι τα πλαστικά στην πλάκα ήταν η αιτία των συμπτωμάτων της νόσου της καρωτιδικής αρτηρίας. Μπορεί να είναι σημάδι ενός άλλου προβλήματος υγείας που προκάλεσε αυτά τα συμπτώματα.
«Αυτή είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα και ανησυχητική μελέτη. Μέχρι σήμερα, δεν έχουμε θεωρήσει την έκθεση σε πλαστικά τροποποιήσιμο παράγοντα κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο. Αν και είναι σημαντικό να κατανοήσουμε το μηχανισμό που παίζει στην παθοφυσιολογία της συμπτωματικής αθηροσκλήρωσης της καρωτίδας, αυτή η συσχέτιση παρουσιάζει έναν νέο πιθανό στόχο για την πρόληψη του εγκεφαλικού», δήλωσε η Karen, Furie, πρόεδρος νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή Warren Alpert του Πανεπιστημίου Μπράουν.
